Mauna Kea-sterrewag
Die sterrewagte op die vulkaan Mauna Kea behoort tot die mees gesofistikeerde astronomiese navorsingsinstellings ter wêreld. Alhoewel die teleskope deur verskeie universiteite en instellings uit altesaam elf lande beheer word, word na hulle gewoonlik as die Mauna Kea-sterrewag verwys.
Die sterrewagte is op die piek van Mauna Kea, 'n vulkaan op 'n hoogte van 4 200 meter bo seevlak op Hawaii, die grootste eiland van die gelyknamige Amerikaanse deelstaat, in 'n spesiale sone in die Mauna Kea-Wetenskapsreservaat (Engels: Mauna Kea Science Reserve) met 'n oppervlakte van 500 akkers geleë. Hierdie sogenaamde Astronomy Precinct bestaan sedert die jaar 1967 en word deur die Universiteit van Hawai'i beheer wat land aan verskeie multinasionale instellings verhuur. Die sone, waar reeds meer as 2 miljard belê is, lê in 'n gebied wat vanweë sy besondere betekenis vir die Hawaise kultuur deur die Amerikaanse Historical Preservation Act beskerm word. Volgens die Hawaise skeppingslied was Mauna Kea die skepper van die Hawaiïese volk.
Sy hoogte en afgeleë ligging te midde van die Stille Oseaan en bo die wolklaag maak van Mauna Kea met sy helder naghemel en baie droog, dun lug 'n uiters geskikte plek vir aardgebonde sterrekunde met submillimeter-, infrarooi- en optiese teleskope.
Tussen 1968 en 1999 is altesaam nege spieëlteleskope vir die optiese en infrarooi-spektrum in bedryf gestel, waaronder die Gemini North- en Subaru-teleskope met 8-meter-hoofspieëls en die twee teleskope van die W. M. Keck-sterrewag. Die laasgenoemdes se hoofspieël het 'n deursnee van 10 meter en bestaan uit talle kleiner seshoekige segmente wat bymekaargevoeg is. Hulle was tot by Julie 2007 die grootste optiese teleskope ter wêreld (die huidige rekordhouer is die Spaanse Gran Telescopio Canarias met sy hoofspieël van 10,4 meter). Die twee teleskope kan ook gemeenskaplik as'n optiese interferometer gebruik word.
Naas die optiese teleskope is daar ook drie instrumente vir die submillimeter-spektrum (mikrogolwe). Die Submillimeter Array, wat uit agt antenne met 'n deursnee van ses meter elk bestaan, is eers in 2002 in bedryf gestel. Daarnaas huisves die Mauna Kea-sterrewag nog 'n radioteleskoop met 'n deursnee van 25 meter wat saam met ander radioteleskope elders in die wêreld as 'n radio-astronomiese interferometer ingespan word.
Die huisvesting vir sterrekundige navorsers is benede die piek teen 'n hoogte van 2 835 meter geleë, terwyl 'n inligtingsentrum teen 'n hoogte van 2 775 meter opgerig is. Vanweë Mauna Kea se groot hoogte word wetenskaplikes en ander besoekers aangeraai om eers 30 minute lank in die laer geleë geriewe te bly waar hulle hulself by die atmosferiese toestande kan aanpas voordat hulle die piek aandurf.
Sien ook wysig
Eksterne skakels wysig
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Mauna Kea-sterrewag.
