Pleochroïsme
Pleochroïsme is 'n optiese verskynsel waarin 'n stof verskillende kleure vertoon wanneer dit van verskillende hoeke waargeneem word, veral in gepolariseerde lig.[1]
Agtergrond wysig
Anisotropiese kristalle sal optiese eienskappe hê wat wissel met die rigting van die lig. Die polarisasie van lig bepaal die rigting van die elektriese veld, en kristalle sal op verskillende maniere reageer as hierdie hoek verander word. Hierdie soort kristalle het een of twee optiese asse. As die absorbering van lig met die hoek relatief tot die optiese as in 'n kristal wissel, het dit pleochroïsme tot gevolg.[2]
Anisotropiese kristalle het dubbelbreking van lig waar lig van verskillende polarisasies verskillende gebuig word deur die kristal, en gevolglik verskillende paaie deur die kristal volg. Die komponente van 'n verdeelde ligstraal volg verskillende paaie binne die minerale en reis teen verskillende snelhede.
Wanneer die mineraal teen 'n sekere hoek waargeneem word, sal lig 'n sekere kombinasie van roetes en polarisasies volg, en by elk sal verskillende kleure lig geabsorbeer word. Teen 'n ander hoek sal die lig wat deur die kristal beweeg, saamgestel word uit ander kombinasies van ligpaaie en polarisasies, elk met hul eie kleur. Die lig wat deur die mineraal beweeg, sal dus verskillende kleure hê as dit vanuit verskillende hoeke beskou word, wat die mineraal laat lyk of dit verskillende kleure het.
Tetragonale, trigonale en heksagonale minerale kan slegs twee kleure vertoon, en word dichroïs genoem. Ortorombiese, monokliniese en trikliniese kristalle kan drie kleure vertoon, en is trichroïes. Hipersteen met sy twee wee optiese asse, kan 'n rooi, geel of blou voorkoms hê wanneer dit op drie verskillende maniere in driedimensionele ruimte georiënteer word.[3] Isometriese minerale kan nie pleochroïsme vertoon nie.] [1][4]Toermalyn stel 'n sterk mate van pleochroïsme ten toon. Juwele word soms gesny en geset om hul pleochroïsme of te vertoon of weg te steek, afhangende van die kleure en hul aantreklikheid.
Die pleochroiese kleure is op hul maksimum wanneer die lig parallel met 'n kristallografiese as gepolariseer word. Die asse word X, Y en Z aangedui. Hierdie asse kan bepaal word uit die voorkoms van 'n kristal in 'n konoskopiese interferensiepatroon. Waar daar twee optiese asse is, gee die skerphoek van die asse Z vir positiewe minerale en X vir negatiewe minerale en die stomphoek gee die alternatiewe as (X of Z). Loodreg op hierdie is die Y-as. Die kleur word gemeet met die polarisasie parallel aan elke rigting. 'n Absorpsieformula meet die hoeveelheid absorpsie parallel aan elke as in die vorm van X <Y <Z, met die linkerste wat die minste absorpsie en die regs die meeste het. .[5]
Mineralogie en gemologie wysig
Pleochroïsme is 'n uiters nuttige hulpmiddel in mineralogie en gemologie vir mineraal en juweel identifikasie, aangesien die aantal kleure wat vanuit verskillende hoeke sigbaar is, die moontlike kristallyne struktuur van 'n edelsteen of minerale kan identifiseer en dus help om dit te klassifiseer. Minerale wat andersins baie soortgelyk is, het dikwels baie verskillende pleochroiese kleurskemas. In sulke gevalle word 'n dun seksie (ongeveer 35mikron) van die mineraal gebruik en onder gepolariseerde lig ondersoek met 'n petroskopiese mikroskoop. 'n Digroskoop gebruik ook hierdie eienskap om minerale te identifiseer.[6]
Lys van pleochroiese minerale wysig
Pers en violet wysig
- Ametis (baie laag): pers / pers
- Andalusiet (sterk): groen bruin / donkerrooi / pers
- Beril (medium): pers / kleurloos
- Korund (hoog): pers / oranje
- Hipersteen (sterk): pers / oranje
- Spodumeen (Kunziet) (sterk): pers / pers / helder / pienk
- Toermalyn (sterk): ligte pers / pers
- Putnisiet: ligte pers / blou-grys
Blou wysig
- Aquamaryn (medium): kleurloos-ligblou / ligblou, donkerblou
- Alexandriet (sterk): Donker rooi-pers / oranje / groen
- Apatiet (sterk): blou-geel / blou-kleurloos
- Benitoïet (sterk): kleurloos / donkerblou
- Cordieriet (aka Ioliet) (baie sterk): orthorhombies blou-bruin / geel / groen-bruin / grys-blou / blou tot pers
- Korund (sterk): violet-donkerblou / ligblou-groen
- Topaas (baie laag): kleurloos / ligblou / pienk
- Toermalyn (sterk): donkerblou / ligblou
- Zoisiet (sterk): blou / rooi-pers / geel-groen
- Zirkoon (sterk): blou / helder / grys
Groen wysig
- Alexandriet (sterk): donkerrooi / oranje / groen
- Andalusiet (sterk): bruin-groen / donkerrooi
- Korund (sterk): groen / geel-groen
- Smarag (sterk): Groen / Blou-groen
- Peridoot (laag): geel-groen / groen / kleurloos
- Titaniet (medium): bruin-groen / blou-groen
- Toermalyn (sterk): blou-groen / bruin-groen / geel-groen
- Zirkoon (laag): groenbruin / groen
Geel wysig
- Sitrien (baie swak): liggeel / liggeel
- Chrysoberil (baie swak): rooi-geel / geel-groen / groen
- Korund (swak): geel / liggeel
- Danburiet (swak): baie liggeel / liggeel
- Orthoklaas (swak): liggeel / liggeel
- Fenasiet (medium): kleurloos / geel-oranje Spodumene (medium): liggeel / liggeel
- Topaas (medium): bruin / geel / geel-oranje
- Toermalyn (medium): liggeel / donkergeel
- Zirkoon (swak): bruin / geel
- Horingblende (sterk) liggroen / donkergroen / geel / bruin
Bruin en oranje wysig
- Korund (sterk): geel-bruin / oranje
- Topaas (medium): bruingeel / bruin geel dof
- Toermalyn (baie laag): donkerbruin / ligbruin
- Zirkoon (baie swak): bruin-rooi / bruin-geel
- Biotiet (medium): bruin Rooi en pienk
- Alexandriet (sterk): donkerrooi / oranje / groen
- Andalusiet (sterk): donkerrooi / bruin rooi Korund (sterk): violet-rooi / oranje-rooi
- Morganiet (medium): ligrooi / rooi violet
- Toermalyn (sterk): donkerrooi / ligrooi
- Zirkoon (medium): pers / rooi-bruin
Sien ook wysig
Verwysings wysig
- ↑ 1,0 1,1 "Webmineral: Pleochroism in minerals" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 5 Mei 2020.
- ↑ Bloss, F. Donald (1961). An Introduction to the Methods of Optical Crystallography. New York: Holt, Rinehart and Winston. pp. 147–149.
- ↑ Bloss, F. Donald (1961). An Introduction to the Methods of Optical Crystallography. New York: Holt, Rinehart and Winston. pp. 212–213.
- ↑ "The Pleochroic Minerals" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Oktober 2019. Besoek op 13 Julie 2017.
- ↑ Rogers, Austin F.; Kerr, Paul F. (1942). Optical Mineralogy (2 uitg.). McGraw Hill Book Company. pp. 113–114.
- ↑ What is gemstone pleochroism? International Gem Society, retrieved 28-Feb-2015