Rosalind Franklin
Rosalind Franklin (25 Julie 1920 – 16 April 1958) was 'n Engelse skeikundige en x-straal kristallografis van Joodse afkoms. Sy het 'n kritieke bydrae gemaak tot die begrip van die fyn molekulêre strukture van DNA (deoksiribonukleïensuur). Na die afronding van haar gedeelte van die werk op DNA, het Franklin ook baanbrekerswerk op die tabakmosaïekvirus en die poliovirus gedoen.
| Rosalind Franklin | |
| |
| Geboortenaam | Rosalind Elsie Franklin |
|---|---|
| Gebore | 25 Julie 1920 Notting Hill, Londen, Engeland |
| Oorlede | 16 April 1958 (op 37) Chelsea, Londen, Engeland |
| Blyplek | Verenigde Koninkryk |
| Nasionaliteit | .svg){kind=small} Verenigde Koninkryk
|
| Vakgebied | Fisiese chemie X-straalkristallografie |
| Instelling(s) | British Coal Utilisation Research Association Laboratoire Central des Services Chimiques de l'État King's College, Londen |
| Alma mater | Newnham Kollege, Cambridge |
| Bekend vir | DNA-struktuur Fynstruktuur van steenkool en grafiet Struktuur van virusse |
Franklin is veral bekend vir haar werk op die X-straaldiffraksiebeelde van DNA, veral Foto 51, terwyl sy aan King's Kollege in Londen gewerk het, wat gelei het tot die ontdekking van die DNA-dubbele heliks waarvoor James Watson, Francis Crick en Maurice Wilkins die Nobelprys vir Fisiologie of Geneeskunde in 1962, gedeel het. Watson stel voor dat dit ideaal sou gewees het as Franklin met die Nobelprys vir Chemie, saam met Wilkins bekroon sou gewees het. Hoewel daar toe nog nie 'n reël teen postuum toekennings was nie[1], maak die Nobelkomitee in die algemeen nie postuum nominasies nie.[2][3]
Jeug wysig
Franklin was 'n dogter van die bankier Ellis Franklin en sy vrou Muriel Frances Waley (1894-1976). Na die laerskool het sy op twaalfjarige ouderdom na die St. Paul's Girls School gegaan, een van die min meisieskole met fisika- en chemie-klasse. Op die ouderdom van 15 besluit sy dat sy 'n navorser wil word. Haar vader was egter teen hoër onderwys vir vroue en wou hê dat sy 'n maatskaplike werker moes word. Hy weier dus om die koste van haar universiteitsopleiding te betaal, hoewel sy reeds die toelatingseksamen vir die Universiteit van Cambridge geslaag het. Hy het eers ingestem toe 'n tante aangebied het om vir haar studies te betaal en sy vrou blykbaar ook hul dogter se keuse ondersteun.
Wetenskaplike loopbaan wysig
Cambridge wysig
Franklin word in 1938 aan die Newnham College aan die Universiteit van Cambridge toegelaat, waar sy in 1941 in natuurwetenskappe studeer met 'n spesialisasie in fisiese chemie. Nadat sy nog 'n jaar aan die universiteit gewerk het, word sy in 1942 as deel van die Tweede Wêreldoorlog navorsing by die British Coal Utilization Research Association. Sy het die poreusheid van steenkool met helium ondersoek om steenkool so ekonomies moontlik te gebruik as gevolg van die skaarste gedurende die oorlogstyd en om goeie gasmaskers met steenkoolpoeier te maak. Hierdie werk vorm die basis vir haar PhD in fisiese chemie vir die proefskrifː "Die fisiese chemie van soliede organiese kolloïede met spesiale verwysing na steenkool," aan die Universiteit van Cambridge in 1945.
Parys wysig
Na haar studies in Cambridge het drie jaar se studie in Parys gevolg aan die "Laboratoire Central des Services Chimiques de l'Etat". Hier het sy die X-straaldiffraksietegnieke van kristallografie aangeleer wat sou bydra tot die ontdekking van die struktuur van DNA.
Londen wysig
In 1948 keer sy terug na die Verenigde Koninkryk as navorser op die gebied van molekulêre röntgendiffraksie by King's Kollege in Londen onder leiding van Sir John Randall.
'n Gebrek aan duidelikheid oor die verantwoordelikhede vir die DNA-ondersoek het tot wrywing gelei tussen Franklin en Maurice Wilkins, 'n navorser wat 'n geruime tyd by Randall gewerk het. Franklin was geheimsinnig oor haar resultate en het ook eienaardig opgetree: ondanks die feit dat haar navorsing bewys het dat DNA 'n heliksstruktuur het, het sy aan almal verduidelik dat dit nie die geval was nie en in die somer van 1952 het sy 'n boodskap in haar navorsingsinstituut geplaas met die aankondiging: "Dit is met groot spyt dat ons die dood op Vrydag 18 Julie 1952 van D.N.A. heliks moet aankondig ... Daar word gehoop dat dr. M. H. F. Wilkins sal praat ter nagedagtenis aan die ontslape heliks". Op 'n stadium het Wilkins Franklin se röntgendiffraksiefoto's van DNA aan James Watson, die mededinger van Cambridge, gewys wat die idee kry dat die struktuur van DNA soos 'n dubbele heliks moet lyk nadat Linus Pauling met 'n soortgelyke, maar verkeerde model vorendag gekom het (hy was gebaseer op 'n drievoudige heliks in plaas van 'n dubbele heliks). Dit het gelei tot 'n artikel deur Watson en Francis Crick in die wetenskaplike weeklikse tydskrif Nature. Onmiddellik voor die artikel in dieselfde uitgawe van Nature verskyn 'n artikel van Franklin ook ter ondersteuning van sy gevolgtrekkings.
Of Franklin self die struktuur van DNA sou gevind het en in watter mate haar naam vermeld moet word in verband met die ontdekking van die struktuur van DNA, bly tot vandag toe gedebatteer. Die feit bly staan dat dit sonder haar hoë kwaliteit foto 's van x-straaldiffraksie van DNA langer sou geneem het voordat die struktuur daarvan gevind sou word.
Birbeck Kollege wysig
Na die DNA-publikasies is sy na Birkbeck Kollege waar sy haar eie navorsingsgroep gekry het en op virusse gekonsentreer - sy mag slegs King's Kollege slegs verlaat as sy ophou werk op DNA. Sy het veral op die tabakmosaïekvirus en die poliovirus gewerk.
Tydens 'n besoek aan die Verenigde State in 1956 het sy siek geword en eierstokkanker is gediagnoseer. Twee jaar later is sy op 37-jarige ouderdom oorlede as gevolg van hierdie siekte, wat waarskynlik veroorsaak is deur die onverantwoordelik hantering van X-strale tydens haar navorsing: sy het selde 'n loodvoorskoot gedra en haarself gereeld aan X-strale blootgestel.[4].
In 1962 ontvang Watson, Crick en Wilkins die Nobelprys vir Fisiologie of Geneeskunde. Miskien sou Rosalind ook Franklin in daardie eer gedeel het as sy geleef het. Die prys word egter nie postuum toegeken nie en word nie aan meer as drie mense toegeken nie.
Vernoem wysig
• In 2002 het die Universiteit van Groningen die eerste Rosalind Franklin-stipendium-navorsingstoekennings uitgereik vir vroue met 'n doktorsgraad.
Verwysings wysig
- ↑ Greenwood, Veronique. "First Posthumous Nobel Awarded". Discover Magazine (in Engels). Discover Magazine. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 November 2019. Besoek op 20 Oktober 2018.
- ↑ "The Discovery of the Molecular Structure of DNA – The Double Helix". Official Website of the Nobel Prizes (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Maart 2018. Besoek op 4 Februarie 2014.
- ↑ "Nobel Prize Facts". Official Website of the Nobel Prizes (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Augustus 2018. Besoek op 24 Januarie 2016.
- ↑ Brenda Maddox, Rosalind Franklin, aangehaal in Bill Bryson, A short History of Nearly Everthing