Saktyd

Saktyd is ’n Suid-Afrikaanse werklikheidsreeks wat tussen 17 Julie 2012 en 9 Oktober 2012 op die Afrikaanse betaalkanaal kykNET (kanaal 111 en 144) op DStv uitgesaai is. Die woord ‘saktyd’ verwys na die tyd wanneer ’n tydskrif of koerant gedruk moet word.

Saktyd
Saktyd se amptelike logo
Genre	Werklikheidsreeks
Geskep deur	Huisgenoot
Beoordelaars	Izelle Venter, Wicus Pretorius, Haidee Muller
Oorsprong	Suid-Afrika
Taal	Afrikaans
Aantal seisoene	1
Aantal episodes	13
Verspreider	kykNET
Uitsending
Oorspronklike lopie	17 Julie 2012 – 9 Oktober 2012

Die reeks is geloods in samewerking met Suid-Afrika se grootste, oudste en bekendste tydskrif, Huisgenoot, wat 13 deelnemers in verskillende take die kans gegun het om ʼn pos as joernalis by dié tydskrif los te slaan.

Die reeks is op Dinsdae om 19:30 uitgesaai, en is vyf keer in die week op kykNET herhaal: Woensdae om 10:30, Vrydae om 00:00 en 22:00, Saterdae om 15:30 en Sondae om 09:00.

In die finaal op 9 Oktober 2012 is die 26-jarige proefleser en kopieskrywer Christiaan Boonzaier van Kaapstad by Skouspel voor 'n gehoor van 6000 mense as die algehele wenner aangewys.

Beweegrede

Volgens kykNET se bemarkingsbestuurder, Haddad Viljoen, is Saktyd se konsep deur Huisgenoot, kykNET en die produksiemaatskappy Homebrew Films geformuleer; die eindproduk is, volgens Viljoen, ’n eerste vir Suid-Afrika. Haidee Muller, verslaggewer by Huisgenoot en Saktyd-beoordelaar, is egter van mening dat die idee grootliks die geesteskind van Esmaré Weideman – voormalige hoofredakteur van Huisgenoot, YOU en Drum, en tans Media24 se Uitvoerende Hoof – is. Op haar beurt, het Weideman gesê dat die idee van Saktyd gebore is uit lesers en die publiek se versoeke om te weet wat dit verg om ʼn Huisgenoot-storie te skryf. Die program het dus, volgens Weideman, gepoog om vir aanhangers van Suid-Afrika se grootste tydskrif ʼn kykie te gee in die baie harde maar baie opwindende wêreld van weekblad-tydskrifjoernalistiek. Tegelykertyd, het Izelle Venter – hoofbeoordelaar en ook Huisgenoot, YOU en Drum se huidige hoofredakteur – gesê dat die Huisgenoot-span daagliks talentvolle mense soek om by Huisgenoot te werk – en vandaar die idee van Saktyd, wat 13 deelnemers in 13 episodes uitgedaag het om ʼn pos as joernalis by dié tydskrif te wen.

Formaat

Saktyd se formaat is nie verskillend van ander werklikheidsreekse nie. In elk van die reeks se 13 episodes is uitdagings gestel wat basiese vaardighede getoets het – vaardighede wat ʼn persoon in die tydskrifbedryf benodig. Alhoewel daar aanvanklik berig is dat die beoordelaars die deelnemers een-vir-een sal uitstem, is daar in episode 3 (wat op 31 Julie 2012 uitgesaai is) twee wendings aangekondig:

1. die verloorspan sal na Die Hok gestuur word – 'n vertrek waar deelnemers wat swak skryfwerk gelewer het kon motiveer hoekom hulle nog 'n kans gegun moet word,
2. die deelnemers sal self die geleentheid kry om 'n mede-deelnemer uit te stem.

Die deelnemer wat laaste oorbly word as die wenner gekroon.

Beoordelaars

• Izelle Venter – hoofredakteur (Huisgenoot, YOU en Drum)
• Wicus Pretorius – adjunkredakteur (Huisgenoot)
• Haidee Muller – verslaggewer (Huisgenoot)

Pryse

Die prys is ’n jaarkontrak om as joernalis by Huisgenoot te werk.

Deelnemers

[In alfabetiese volgorde volgens naam]

Naam	Ouderdom♠	Woonagtig	Beroep
Astrid Lippert-Fisher	32	Muizenberg	Koördineerder by In Country
Christiaan Boonzaier ("Rooibaard"♣)	26	Kaapstad	Proefleser/Kopieskrywer
Christian Lee	23	Johannesburg	Vervaardiger, koördineerder, stilis, seremoniemeester, kunstenaar
Elridus Grobler	26	Bellville	Fotograaf
Jeannie Erasmus	22	Potchefstroom	Student
Jolene Fransman	31	Kaapstad	Skenkermarknavorser
Jurie Prins	32	Franschhoek	Eienaar van ʼn vervaardigingsbesigheid en radio-omroeper
Laura Stopforth	23	Stellenbosch	Werk op Villiera-wynplaas
Leilani Snyman	37	Wes-Rand	Eienaar van 'n bemarkingsmaatskappy
Leon Flemmer	35	Middelburg	Korrektiewe Dienste
Leveinia Botha	42	George	Assistent-konsultant in menslike hulpbronne by die George-munisipaliteit
Lilian Strauss	23	Kaapstad	Student
Tercia Jacobs	27	Gordonsbaai	Kinderoppasser

• ♠ Tydens opname van die program.
• ♣ 'n Bynaam wat in Episode 2 deur Wicus Pretorius (beoordelaar) aan Christiaan Boonzaier gegee is om hom van sy naamgenoot Christian Lee te onderskei.

Uitskakelingstabel

Die uitskakelingstabel wys watter deelnemers in elke episode veilig is (groen-blokkie) en watter deelnemers uitgeskakel is (rooi-blokkie). Deelnemers wat na Die Hok gestuur word en moontlik uit die kompetisie geskakel kon word, word met 'n geel-blokkie aangedui. Die finaliste is met 'n maroen-blokkie en die wenner met 'n blou-blokkie aangedui.

Die deelnemer(s) wat in elke episode uitgestem word verskyn heel onder, terwyl die deelnemers wat ná elke episode nog in die kompetisie oorbly in alfabetiese volgorde volgens naam gerangskik is.

Deelnemer	Week 1♦	Week 2	Week 3	Week 4	Week 5	Week 6	Week 7♦	Week 8	Week 9♥	Week 10	Week 11	Week 12	Week 13
Christiaan Boonzaier
Astrid Lippert-Fisher
Jeannie Erasmus
Jurie Prins
Jolene Fransman
Christian Lee
Laura Stopforth
Leilani Snyman
Tercia Jacobs
Elridus Grobler
Lilian Strauss
Leon Flemmer
Leveinia Botha

Wenner

Finalis

Veilig

Onveilig

Uitgeskakel

• ♦ Geen deelnemer is in hierdie episode uitgeskakel nie.
• ♥ Twee deelnemers is in hierdie episode uitgeskakel.

Opsommings van episodes

Episode 1

In die eerste episode (wat op 17 Julie 2012 uitgesaai is) is Saktyd se drie beoordelaars – Izelle Venter, Wicus Pretorius en Haidee Muller – bekendgestel. Al drie lewer insette oor wat hulle in die perfekte kandidaat soek. Izelle neem kykers op 'n toer van die Huisgenoot-kantore wat twee vloere in die Naspers-gebou in Kaapstad beslaan. Van die sowat 150 redaksielede stel hulleself ook aan kykers voor.

Daarná word verskeie oudisies van die top-100-kandidate gewys (wat uit 1000 aansoeke aangewys is). Party sing en ander probeer die beoordelaars met lekkers omkoop; van die deelnemers weet nie wie Gill Marcus, Maria Ramos, Zahara of Angie Motshekga is nie, en meeste sukkel om die woorde 'onmiddellik' en 'Franschhoek' reg te spel.

Uiteindelik word net 13 uit die top-100 gekies om aan die program deel te neem. Elkeen in die top-13 stel hom/haarself aan die beoordelaars en kykers voor. Izelle kondig aan dat kykers in die volgende episode die deelnemers meer persoonlik, by hul huise, sal leer ken.

• Uitgeskakel: Niemand is in dié episode uitgeskakel nie.

Episode 2

Die tweede episode (wat op 24 Julie 2012 uitgesaai is) begin met kort profiele oor elkeen van die 13 finaliste; die diverse groep word indiepte by hul huise, op die gholfbaan, in 'n gimnasium en by die see (om net 'n paar voorbeelde te noem) bekendgestel.

Daarná kondig Izelle (hoofbeoordelaar) aan dat 'n skemerkelkpartytjie ter viering van die deelnemers op die Naspers-gebou se dak vir hulle gehou sal word. Vele bekendes en belangrike mense in die media woon die partytjie by; nadat die Saktyd-finaliste aan hulle bekend gestel word, gaan die deelnemers met die bekendes om. Wat die deelnemers egter nie weet nie, is dat hulle eintlik inligting by die bekendes moet versamel om 'n 350-woord artikel binne 30 minute te voltooi. Dié skok word ná die partytjie aan hulle oorgedra. Izelle las ook by dat die persoon wat die swakste vaar uit die kompetisie gestem sal word.

Ná 30 minute se skryf word die artikels ingesamel. In 'n aparte kamer, weg van die deelnemers, lewer die beoordelaars fel kritiek op die artikels: volgens Izelle het baie min van die finaliste geluister na die opdrag; van hulle het ook oor hulleself geskryf, terwyl die artikel oor die bekendes moes wees. Wicus (beoordelaar) sê ook dat van die artikels hom naar maak.

Voor die deelnemers loof Izelle vir Jeannie, wie se artikel bo almal s'n uitgestaan het. Christiaan (Rooibaard), Leilani en Jurie word op hul beurt as teleurstellend beskryf. In die laaste minute van die program is dit egter Leveinia wat uitgestem word, nadat daar in haar artikel, volgens Izelle, nie een publiseerbare sin was nie.

• Uitgeskakel: Leveinia Botha

Episode 3

In die derde episode (wat op 31 Julie 2012 uitgesaai is) word die deelnemers in twee spanne verdeel: Lilian word aangestel as die kaptein van die Komma-span (met Astrid, Christiaan [Rooibaard], Christian, Jeannie, en Tercia onder haar leiding), terwyl Elridus aangewys word as die Punte-span se kaptein (met Jolene, Jurie, Laura, Leilani en Leon onder sy vlerk).

Die top-12 word uitgedaag om Huisgenoot se Facebook-blad oor te neem en "likes" te genereer. Elke span kry 3 "posts" ('n teksboodskap; 'n teksboodskap met 'n foto, en 'n teksboodskap met 'n video). Die span wat die meeste "likes" genereer sal as die wenner gekroon word. Elke span word bygestaan deur twee beroemdes uit die Suid-Afrikaanse musiekbedryf: Wicus van der Merwe (wat die Komma-span bystaan) en Emo Adams (wat in die Punte-span meeding). Twee spanlede van elke span besoek ook die Kaapse radiostasie 94.5 Kfm, waar hulle op Elana Afrika se radioprogram luisteraars aanpor om hul bydraes op die Huisgenoot Facebook-blad te ondersteun.

Ná afloop van die taak loof Izelle (hoofbeoordelaar) die Punte-span se kreatiwiteit, wat vir hulle bykans 5000 "likes" gegenereer het – 'n rekord op Huisgenoot se Facebook-blad. Alhoewel hulle veel meer "likes" gekry het as die Komma-span se bykans 3500 "likes", bevraagteken Izelle en Wicus (beoordelaar) egter die Punte-span se integriteit. In een van hul "posts" het die Punte-span belowe om Emo Adams se hare af te skeer indien hulle 3000 "likes" kry; toe Huisgenoot-lesers hulle met bykans 5000 "likes" verras, het hulle teruggegaan op hul woord en nie die belofte uitgevoer nie. Volgens Izelle sou 'n Huisgenoot-werkgewer wat dieselfde integriteitlose besluite in die praktyk geneem het, 'n skriftelike waarskuwing ontvang. Weens hul roekelose besluit en skade aan die Huisgenoot-handelsmerk (met baie Facebook-aanhangers wat gedreig het om die Huisgenoot Facebook-blad as aanhangers te verlaat), is die wenners, die Punte-span, na Die Hok gestuur – 'n vertrek wat vir die eerste keer in Saktyd in dié episode bekendgestel is.

In Die Hok word die verloorspan ondervra oor besluite wat hulle in die taak geneem het. Nóg 'n nuutjie word met die deelnemers gedeel: vir die eerste keer moet hulle self een van hul mede-deelnemers uitstem. Die uitslag van die stemme is as volg:

Deelnemer	Stem Vir
Elridus	Jolene
Jolene	Elridus
Jurie	Leon
Laura	Leon
Leilani	Leon
Leon	Elridus

Weens sy blaps op 94.5 Kfm (toe hy Emo Adams met Riaan Cruywagen misgis het) en sy algehele bydra tot die taak, word Leon uitgestem.

• Uitgeskakel: Leon Flemmer

Episode 4

In die vierde episode (wat op 7 Augustus 2012 uitgesaai is), ontmoet die Komma-span (Astrid, Christiaan [Rooibaard], Christian, Jeannie, Lilian en Tercia) en die Punte-span (Elridus, Jolene, Jurie, Laura en Leilani) vir die drie beoordelaars by Paarl Media in Kaapstad — die grootste drukkery in Afrika en een van die grootstes in die Suidelike Halfrond; daar word weekliks sowat 400 000 Huisgenote hier gedruk.

Die spanne ontvang elk 300 Huisgenoot en Die Burger-kombinasiepakke en word uitgedaag om die pakke by verkeersligte en op straat in Durbanville, Kaapstad vir R20 te verkoop. Met aanvang van die taak gaan die Punte-span strategies te werk en fokus hul aandag op massaverkope: Jolene verkoop 100 kombinasiepakke aan die Universiteit Stellenbosch se bestuurskool, terwyl Elridus (komies) 50 aan sy ma verkoop. Die Komma-span, afgesien van Jeannie, het hul verkope op die verbygaande verkeer gefokus; Jeannie het die kombinasiepakke sorteer en die finansies behartig.

Met afloop van die taak kondig die Punte-span aan dat hulle al 300 van hul kombinasiepakke verkoop het, terwyl die Komma-span se eindtelling 110 is. Wicus (beoordelaar) en Haidee (beoordelaar) verras die deelnemers egter met 'n kinkel: elke span kry nog 500 Huisgenote, en moet dit by een van drie winkelsentrums verkoop: Cape Gate in Kraaifontein, Eden on the Bay in Bloubergstrand en die Liberty Promenade in Mitchells Plein. Met hul oorwinning in die eerste rondte, kies die Punte-span eerste Cape Gate, terwyl die Komma-span op Eden on the Bay besluit.

Weereens fokus die Punte-span op massaverkope: Leilani verkoop 300 van die 500 Huisgenote aan die winkelsentrum se sentrumbestuur, terwyl haar ander spanmaats op ander winkels en inkopiegangers fokus. Die Komma-span sukkel egter weer: Met aankoms het die spanlede besef dat Eden on the Bay grootliks Engelse inkopiegangers lok; meeste wil nie 'n Afrikaanse tydskrif koop nie.

Terug by die Naspers-gebou, kondig Izelle aan dat die Punte-span 713 (van 800) Huisgenote verkoop het — 'n heldedaad wat Izelle erken die beoordelaars self nie kon vermag nie. Die Komma-span het egter net 142 (van 800) tydskrifte verkoop en is die verloorspan; hulle word dadelik na Die Hok gestuur. In Die Hok erken Christiaan (Rooibaard) en Astrid dat die span goed saamgewerk het, maar dat hul keuse in 'n Engelse winkelsentrum 'n groot fout was. Volgens Jeannie moet Lilian die trekpas kry, omdat haar leiding nie sterk genoeg vir die span was nie; Jeannie erken wel dat Lilian nogtans 'n goeie taak gedoen het. Anders as in die vorige episode, kry die deelnemers nie die kans om self iemand uit te stem nie, en Izelle verras almal deur Lilian uit die kompetisie te skakel. Ná Lilian se vertrek, sê Christiaan (Rooibaard) in 'n onderhoud dat Lilian 'n baie goeie leier was, wat nie verdien het om uit die kompetisie geskakel te word nie; sy het net na haar span geluister en op die einde die verantwoordelikhede van 'n spanbesluit gedra. Volgens Lilian het Jeannie deurgaans haar outoriteit as leier ondermyn, en was dit Jeannie wat op 'n Engelse winkelsentrum met ryk inkopiegangers besluit het, teenoor 'n Afrikaanse winkelsentrum waar inkopiegangers nie geld het nie. Op haar beurt het Jeannie erken sy is lief vir haar spanlede, maar dat sy net op haarself en haar kanse in die kompetisie fokus; sy het ook gesê sy is bly sy het nog 'n kans om haarself in die kompetisie te bewys.

• Uitgeskakel: Lilian Strauss

Episode 5

In die vyfde episode (wat op 14 Augustus 2012 uitgesaai is), is die oorblywende 10 deelnemers in nuwe spanne verdeel: die Komma-span sou voortaan uit Christian, Jeannie, Jolene, Laura en Tercia bestaan, terwyl Astrid, Christiaan (Rooibaard), Elridus, Jurie en Leilani die nuwe Punte-span is.

Die tema van die taak is groen en eko-vriendelik leef. Elke span moet 'n infografika met behulp van 'n Huisgenoot-illustreerder en -uitlegkunstenaar saamstel. Izelle (hoofbeoordelaar) maak dit duidelik dat elke infografika 'n 3D beeld moet bevat en dat die inligting feitelik korrek moet wees. Om inligting vir die infografika saam te stel is die Komma-span eers na 'n huis wat gedeeltelik eko-vriendelik is; hulle word deur Dave Pepler deur die huis vergesel om verslag te lewer oor maniere wat die huis nog meer kan “vergroen”. Die Punte-span is na 'n huis wat van die fondament af groen gebou is, en moet verslag lewer oor die proses van groen huisbou; hulle word deur die argitek Carl Morkel bygestaan.

Ná afloop van die uitstappies stel elke span hul infografika saam. Deurgaans loop die spanning hoog: Christian kritiseer Tercia se bydrae tot die taak, wat op haar beurt erken dat sy weens haar agtergrond as kinderoppasser en huishulp vir die eerste keer 'n Google-soektog gedoen nie; sy erken ook dat sy gedink het 'n groen huis net 'n huis is wat groen geverf is. By die Punte-span raak almal met Elridus geïrriteerd.

By die beoordeling loof Izelle die Punte-span se 3D beeld, maar sê dat hul teks nie vars en nuut genoeg is nie. Daarenteen, kritiseer Izelle die Komma-span se beeld wat nie 3D is nie; sy las ook by dat hulle kopieregskending gepleeg het deur nie hul bronne te verwys nie. Tog erken sy hul teks is van 'n uitstaande gehalte — só goed dat sy vir hulle die wen toeken. Dus word die Punte-span na Die Hok gestuur.

In Die Hok word die Punte-span gevra om een van hul eie spanlede uit te stem. Die uitslag is as volg:

Deelnemer	Stem Vir
Astrid	Elridus
Christiaan (Rooibaard)	Elridus
Elridus	Astrid
Jurie	Elridus
Leilani	Elridus

Volgens Leilani gee Elridus net 50% in elke taak wat hy aanpak, terwyl Christiaan (Rooibaard) en Astrid albei aanvoer dat Elridus ongelooflik moeilik is om mee saam te werk. Elridus erken self dat hy nie goed in 'n span saamwerk nie, en word met 4 stemme teen 1 uitgeskakel.

• Uitgeskakel: Elridus Grobler

Episode 6

In die sesde episode (wat op 21 Augustus 2012 uitgesaai is), is die Kommas (Christian, Jeannie, Jolene, Laura en Tercia) en die Punte (Astrid, Christiaan [Rooibaard], Jurie en Leilani) opdrag gegee om twee spesiale gaste en Huisgenoot-lesers — Leza van Heerden en Riana Gebhardt — met mooimaaksessies te bederf; Riana het by die Komma-span aangesluit, terwyl Leza by die Punte ingelyf is. Mode was die tema van die week. Elke span was verantwoordelik vir hul gas se hare, grimering en klere, en moes ook onderhoude met hul gaste voer om uit te vind watter wense in hul persoonlike lewens verryking nodig het; die spanne moes borge soek om daai wense te vervul. Ná afloop van die hele transformasie, moes dit op 'n dubbelblad in die Huisgenoot vasgevang word.

Eers is Christian, Jeannie en Tercia van die Kommas, en Astrid en Jurie van die Punte na Woolworths, waar hulle vir hul gaste klere moes uitsoek. Alhoewel die Punte die taak met gemak voltooi het, was ongelyke humeure by die Kommas te bespeur: Christian was geïrriteerd met Tercia, wat 5 keer in 'n ry die verkeerde grootte klere vir hul gas uitgesoek het. Volgens Jeannie, kan Tercia nie eers op 'n eenvoudige taak konsentreer nie, soos toe sy nie kon verstaan hoekom 'n vrou wat 'n grootte-22 kledingstuk dra nie in 'n grootte-10 kan inpas nie.

Volgende is Jolene en Laura van die Komma-span en Christiaan (Rooibaard) en Leilani van die Punte saam met hul gaste na 'n haarsalon, waar Christiaan (Rooibaard) erken het hy heeltemal buite sy gemaksone is. Laura, daarenteen, het erken dat sy graag as stilis by Huisgenoot se aanvullende-tydskrif Huisgenoot-MOOI (wat fokus op mode) sal wil werk.

Die spanne is herenig toe hul gaste se grimeersessie hul mooimaaksessies afgerond het. Daarná het Leilani (Punte) en Laura (Kommas) aan Wicus (beoordelaar) en Haidee (beoordelaar) vertel watter wense hulle van hul gaste vervul het: Leilani het vertel dat Leza graag saam met haar familie op 'n lekker, goeie vakansie wil gaan — 'n wens wat die Punte vervul het. Borge het Leza en haar gesin na Knysna genooi (waar Leza en haar man hul wittebrood gevier het), en MSC Cruises het beloof om 'n vier-nag bootreis te skenk. Laura het op haar beurt vertel dat Riana graag haar studies wil voortsit. CityVarsity en die Stellenbosch Instituut vir Fotografiese en Multimedia Studies het albei 'n kursus geborg wat Riana later kan volg.

Ná afloop van die samestelling van die dubbelblad, het Izelle albei spanne geloof vir werk wat, volgens haar, publiseerbaar is. Alhoewel sy gedink het die Kommas se mooimaaksessie het beter gelyk, het sy hul kopie as "stroperig" beskryf, wat gewys het hulle het nie hul leser in gedagte gehou nie. Die Kommas, daarenteen, het weer, volgens Izelle, kopie gelewer met diepte wat gewys het dat hulle goeie onderhoudvaardighede gebruik het om regtig hul gas te leer ken. Vanweë hul swak teks, het Izelle die Punte na Die Hok gestuur.

In Die Hok het dit na vore gekom dat Christian Jeannie en Laura se kopie geredigeer het, alhoewel hulle hom gevra het om dit nie te doen nie; hy was dus die rede vir hul swak kopie. Izelle het die span gevra om iemand uit te stem. Die stemme was as volg:

Deelnemer	Stem Vir
Christian	Tercia
Jeannie	Tercia
Jolene	Tercia
Laura	Christian
Tercia	Christian

Alhoewel Laura vir Christian gestraf het met 'n stem teen hom, het Jeannie in 'n wending nié vir Christian gestem nie, alhoewel hy direk verantwoordelik was vir haar swak kopie. Christian en Jolene het gesê dat Tercia net nie by die span se pas kan byhou nie, en met 3 stemme teen haar het sy die trekpas gekry. Christian het met 2 stemme teen hom net-net 'n vertrek uit die program vrygespring. Tercia het betraand gesê dat sy verraai voel.

• Uitgeskakel: Tercia Jacobs

Episode 7

In episode sewe (wat op 28 Augustus 2012 uitgesaai is) besoek die top-8 die Jan Kriel-skool vir Buitengewone Onderwys in Kuilsrivier. Soos Izelle (hoofbeoordelaar) hulle meedeel, is onderwys 'n saak wat Huisgenoot baie na aan die hart lê; dit is ook die tema van hul eerste indiwiduele taak. Die Punt- en Komma-span word ontbind sodat elkeen kan wys wat die standaard van hul skryfwerk is.

Die deelnemers word twee-twee opgedeel en moet 'n klas van een van die onderwysers by die skool bywoon. Ná afloop van die klas, kry elke deelnemer net 15 minute om 'n onderhoud met die onderwyser te voer en moet dan binne slegs 2 uur 'n 1000-woord artikel oor die onderwyser saamstel. Elke deelnemer móét ook 'n kort stukkie in hul artikels inwerk oor hul eie gunsteling-onderwyser op skool. Die artikels word daarná na Wicus (beoordelaar) gestuur.

By beoordeling lewer Izelle kritiek op elkeen se artikels. Meeste word oor die vingers getik, o.a. Jolene, wat nie die opdrag korrek uitgevoer het nie, Jurie, wat geen aanhalings in sy artikel gebruik het nie, Laura, wat sleg spel, en Leilani, wat nie paragrawe in haar teks gebruik nie. Daarenteen word Christiaan (Rooibaard) en Christian se skryfwerk geloof; Izelle sê grappenderwys dat Christiaan (Rooibaard) se artikel so goed was dat sy hom 'n klapsoen wil gee. In 'n wending kondig sy ook aan dat die vier swakste deelnemers weer 'n kans sal kry om hulleself te bewys deur die volgende dag 'n tweede onderhoud te voer en artikel te skryf met 'n leerder van dieselfde skool. Die swakste van die vier sal uitgeskakel word.

Die volgende dag ontmoet Jolene, Jurie, Laura en Leilani – die vier in gedrang – vier van die Jan Kriel-skool se leerders by Butterfly World net buite Stellenbosch. Elkeen voer in-diepte onderhoude en kry dan weer die kans om artikels saam te stel. Dit word weer na die beoordelaars gestuur.

In Die Hok beoordeel Izelle weer die artikels. Sy noem dat al vier die kritiek van hul eerste artikels omgeswaai en toegepas het – veral Laura, wat beïndruk het, alhoewel sy die hele episode deur erken het dat haar skryfwerk nie haar sterkste bate is nie. Ná elke deelnemer motiveer hoekom hulle nog 'n kans in Saktyd gegun moet word, besluit Izelle dat elkeen 'n tweede kans verdien. Niemand word in die episode uitgeskakel nie.

• Uitgeskakel: Niemand is in dié episode uitgeskakel nie.

Episode 8

In episode agt (wat op 4 September 2012 uitgesaai is) word die top-8 in twee groepe van vier gedeel, wat elkeen om die beurt 'n kort onderhoud met 'n akteur uit die kykNET-drama Vloeksteen voer: Christiaan (Rooibaard), Christian, Jurie en Laura kuier by Erica Wessels, terwyl Astrid, Jeannie, Jolene en Leilani by Albert Maritz aangaan.

Ná afloop van die onderhoude bestuur elke deelnemer 'n Huisgenoot-fotograaf om foto's te neem vir 'n artikel wat uit die onderhoud gespruit het. Volgens die fotograwe het Christiaan (Rooibaard), Jurie en Leilani se leiding die beste resultate gelewer. Daarná kry die deelnemers weer 2 uur om 'n 1250-woord artikel saam te stel. Hul eerste pogings word na Wicus (beoordelaar) vir beoordeling gestuur.

By beoordeling sê Wicus dat meeste van die deelnemers se artikels redbaar is, maar hy kritiseer Laura fel oor haar slegte spelling, wat reeds in 'n vorige episode daaroor gewaarsku is; Wicus sê dat hy haar uit die kompetisie sou stem as hy die kans gegun sou word. Leilani word op haar beurt as 'n slegte skrywer gebrandmerk. Daarenteen word al die deelnemers gewaarsku om 'n oog op Christiaan (Rooibaard) te hou, wat volgens Wicus die deelnemers se grootste kompetisie is. Op grond van sy goeie vertoning in die vorige episode, word Christiaan (Rooibaard) weer uitgesonder vir 'n goeie artikel. Jurie word ook uitgesonder vir 'n ongelooflike artikel, alhoewel Wicus aanvanklik agterdogtig is oor Jurie se drastiese vordering; hy laat Jurie belowe dat hy nie plagiaat gepleeg het nie.

Die deelnemers kry weer skryftyd om Wicus se raad toe te pas en kry dan hulp van 'n uitlegkunstenaar om hul teks en foto's op 'n dubbelblad uit te lê. Daarná word die finale produk deur die hele beoordelaarspan beoordeel.

Christiaan (Rooibaard) se finale produk word weer geloof, terwyl daar vir Jeannie gesê word dat sy Wicus se tyd gemors het deur nie sy raad toe te pas nie. Christian word ook gekritiseer omdat sy foto's herhalend en vervelig vir die leser is en alhoewel Leilani se foto's, volgens die beoordelaars, die beste in die groep is, het haar artikel heeltemal platgeval. Christian, Jeannie en Leilani se swak vertonings laat hulle weer in Die Hok beland.

Al drie deelnemers kry die kans om te motiveer hoekom hulle nog 'n kans in die kompetisie verdien. Die deelnemers kry nie die kans om mekaar uit te stem nie en op grond van haar swak skryfwerk, gee Izelle (hoofbeoordelaar) vir Leilani die trekpas.

• Uitgeskakel: Leilani Snyman

Episode 9

In episode nege (wat op 11 September 2012 uitgesaai is) deel Wicus (beoordelaar) met die deelnemers dat hulle die stel van 'n musiekvideo sal besoek en 'n Tempo-blad — Huisgenoot se weeklikse musiekblad — met teks, nuus, Twitter-twiets, foto’s en 'n CD-resensie sal moet vul; die musiekvideo is verfilm vir Huisgenoot se Liedjieskryfkompetisie.

Op stel ontmoet die deelnemers vir Valiant Swart en Bok van Blerk – twee van Afrikaanse musiek se gesogste sterre – en samel inligting van hulle in. Maar die deelnemers is duidelik angstig: Volgens Christian is almal bang vir mekaar se skryfwerk, wat duidelik is uit Laura se taktiek toe sy die span wat op die musiekvideo werk, gevra het om nie inligting aan die ander deelnemers te verskaf nie.

Terug in die Naspers-gebou begin die deelnemers om 'n Ray Dylan-album te resenseer, hul Tempo-blaaie te skryf en met behulp van 'n uitlegkunstenaar uit te lê. Christiaan (Rooibaard), Jeannie en Jolene sê om die beurt dat Christian hulle almal irriteer, maar volgens Christiaan (Rooibaard) sal Christian nie uit die kompetisie geskakel word nie, omdat sy blad van 'n goeie gehalte is.

Tog sê Izelle (hoofbeoordelaar) by beoordeling dat almal se blaaie nie regtig fabelagtig is nie, maar tog 'n publiseerbare standaard handhaaf. Alhoewel Jeannie en Jurie geloof word vir oulike elemente op hul blaaie, word Jurie vasgevat omdat hy feitefoute in sy artikel gemaak het — foute wat gespruit het uit verkeerde inligting oor Wicus van der Merwe wat Valiant en Bok grappenderwys op stel vertel het; die deelnemers word aangeraai om altyd meer as een bron te raadpleeg. Maar dis Jolene wat deur Izelle uitgesonder word as die persoon wat die meeste beïndruk het, omdat sy haar akademiese-skryfstyl uiteindelik met die Huisgenoot-skryfstyl vervang het; sy word met immuniteit beloon. Die ander ses deelnemers word almal na Die Hok gestuur.

In Die Hok mors Izelle geen tyd met die deelnemers nie en spreek Laura aan wat vir 'n derde week in 'n ry spelprobleme gehad het. Laura se kardinale fout was dat sy Valiant se naam verkeerd gespel het. Omdat sy nie, volgens Izelle, genoeg omgee nie, is sy dadelik uitgeskakel.

In 'n verrassende wending kondig Izelle aan dat sy nog nie klaar is met die deelnemers nie. Sy verduidelik aan die groep dat die beste joernaliste baie goeie spanwerkers is, en vra die deelnemers om te kies wie hulle dink nie hierdie kwaliteit besit nie. Die uitslag van die stemme is as volg:

Deelnemer	Stem Vir
Astrid	Christian
Christiaan (Rooibaard)	Christian
Christian	Astrid
Jeannie	Christian
Jurie	Astrid

Volgens Astrid, Christiaan (Rooibaard) en Jeannie fokus Christian te veel op homself en gee nie genoeg ondersteuning in spanwerk nie, alhoewel Christiaan (Rooibaard) bylas dat Christian 'n ongelooflike individuele speler is. Met drie stemme teen hom, word Christian uitgeskakel. Ná afloop van sy uitskakeling sê Christian dat hy – nes Lilian in Episode 4 – verraai voel deur Jeannie, wat voorgegee het dat sy een van sy beste vriende in die program is.

• Uitgeskakel: Laura Stopforth en Christian Lee

Episode 10

In episode 10 (wat op 18 September 2012 uitgesaai is) word die top-5 aan Huisgenoot se legendariese kosredakteur, Carmen Niehaus, voorgestel; Carmen vul, volgens Haidee (beoordelaar), dié pos reeds 21 jaar. Die deelnemers kry opdrag om elkeen ’n kosblad saam te stel, en moet dit vul met ’n resep en 200-woord inleiding wat iets van hul erfenis vertel. Die deelnemers moet elkeen die bestanddele vir hul resep aankoop, twee kokke in die Huisgenoot-toetskombuis opdrag gee hoe om die resep voor te berei, en dan stilering behartig vir ’n fotograaf wat foto’s van hul disse sal neem. Die eindresultaat moet op ’n enkelblad uitgelê word.

Ná elke deelnemer ’n familielid bel om ’n resep by hulle te kry, gaan koop hulle bestanddele en rekwisiete. Daarná is elke deelnemer een-vir-een in die toetskombuis om hul resepte voor te berei: Astrid se groenboontjiebredie, Jeannie se malvapoeding, Jolene se kerriemaalvleis en Jurie se bobotie word almal deur Wicus (beoordelaar) as koningskos beskryf, maar Christiaan (Rooibaard) se malvapoeding flop – hy beskryf dit self as iets wat soos pampoen lyk. Volgens ’n kok in die kombuis skort niks met Christiaan (Rooibaard) se resep nie, maar ’n te diep bak het veroorsaak dat die beslag nie heeltemal kon bak nie. Nietemin kon Carmen die resep red en ’n bakkie van die poeding vir fotografie voorberei.

Gedurene bladuitleg vorder almal vlot, alhoewel Christiaan (Rooibaard) bekommerd erken dat net een van sy foto’s – weens die onklaar, ongebakte poeding – regtig bruikbaar is. Maar sy bekommernisse was verniet toe Carmen by beoordeling sy opvoedkundige blad en skryfwerk loof. Jeannie word op haar beurt ook deur Haidee geprys vir ’n uitstaande blad. Alhoewel Izelle (hoofbeoordelaar) sê dat Astrid se blad slordighede bevat (soos dat sy die woord ‘peper’ verkeerd gespel het), word meeste van die kritiek na Jolene en Jurie gerig: Albei het, volgens die beoordelaars, hul resepte te gekompliseerd neergepen en stappe in die voorbereiding van die resep oorgeslaan. Op ’n punt in die kompetisie waar geen van die deelnemers kan bekostig om foute te maak nie, word Jolene en Jurie na Die Hok gestuur.

In Die Hok kry Jolene en Jurie kans om te motiveer hoekom hulle in die kompetisie moet bly, maar dit is Jolene se motivering wat platval; sy word dadelik deur Izelle uitgeskakel.

In ’n klein wending vra Izelle vir Jurie om vier koeverte na Astrid, Christiaan (Rooibaard) en Jeannie te neem en dit saam met hulle oop te maak. Daar gekom, ontdek die top-4 dat elkeen ’n vliegtuigkaartjie na ’n onbekende bestemming ontvang het…

• Uitgeskakel: Jolene Fransman

Episode 11

In episode 11 (wat op 25 September 2012 uitgesaai is) is die top-4 vroeg-vroeg op die Kaapstad Internasionale Lughawe, waar hulle na ’n onbekende bestemming vlieg. Alhoewel almal bespiegel dat hulle volgende taak in Bloemfontein wag en die vliegtuig tog daar land, klim hulle nie af nie en vlieg verder na Johannesburg.

Daar gekom, ontmoet hulle Izelle (hoofbeoordelaar) en Ernst Swart, ’n publisiteitsbeampte, by Stark Studios, waar die kykNET-sepie Binneland geskiet word. Elkeen kry twee leë Huisgenoot-bladsye en word gevra om dit met ’n storie van hul keuse te vul. Elke storie moet ’n “scoop”-element bevat, wat beteken dat elke deelnemer op die stel moet rondbeweeg en ’n nuwe, vars storie by die akteurs moet uitsnuffel.

Astrid besluit om ’n Local is Lekker-blad te doen met Binneland se 1500ste episode as haar hoofstorie, terwyl Jurie ’n profiel oor jong talent in die sepie skryf. Christiaan (Rooibaard) snuffel uit dat ’n bekende Isidingo-akteur haar rol vir ’n rol in Binneland gaan verruil, terwyl Jeannie ook ’n Local is Lekker-blad met 'n storie oor tatoeëermerke op stel as nuwe nuus kies. Alhoewel Astrid en Jurie goed vorder, met Ernst wat Astrid as die uitblinker uitwys, spartel Jeannie om nog stories vir haar blad te kry. En alhoewel Christiaan (Rooibaard) se storie groot nuus is, en hy ook volgens Ernst ’n goeie storie beet het, worstel hy met etiese kwessies, nadat die akteur met wie hy ’n onderhoud voer hom vra om die inligting weens kontraktuele verpligtinge vertroulik te hou.

In Kaapstad word die top-4 almal vel deur die beoordelaars gekritiseer: Astrid het die meeste van haar blad met foto’s gevul en haar teks afgeskeep, terwyl Christiaan (Rooibaard) hewig gekritiseer word omdat hy nie sy storie ordentlik gebreek het nie; Jurie word ook gekritiseer vir swak skryfwerk. Alhoewel Jeannie op haar beurt gekritiseer word omdat sy nie die regte inligting in haar brokkies ingesluit het nie, word haar produk tog as die beste in die groep beskryf. Sy word dadelik met ’n outomatiese plek in die top-3 beloon, terwyl die ander na Die Hok gestuur word.

In Die Hok word elkeen gevra om te motiveer hoekom hulle in die kompetisie moet bly. Nadat Izelle goed daaroor dink, skakel sy Jurie (wat ná 11 episodes reeds ses keer in Die Hok was) uit die reeks, omdat hy, volgens haar, die enigste van die drie is wat nie sy foute sal kan regmaak nie.

• Uitgeskakel: Jurie Prins

Episode 12

In die voorlaaste episode (wat op 2 Oktober 2012 uitgesaai is) word die top-3 opdrag gegee om hulleself in die skoene van haweloses te plaas en ’n unieke storie te skryf oor ’n nag in die lewe van ’n hawelose. Elke deelnemer kry R100, ’n slaapsak en ’n flitslig. Hulle ontmoet ’n groepie haweloses in Kaapstad met wie hulle onderhoude voer en vir hulle wys waar hulle die aand in die buitelug sal oornag.

Alhoewel die uitdaging vir Astrid ’n avontuur is en Christiaan (Rooibaard) sê dat die mens mens storie die joernalistiek is waarin hy belangstel, erken Jeannie dat die uitdaging heeltemal bo haar vuurmaakplek is. In die vroeë oggendure in die Kaapse winter, vind al drie dit egter moeilik om in die bitterkoue aan die slaap te raak.

Ná die nag op straat ontmoet die top-3 die beoordelaars vir ontbyt om die ervaring mondelings met hulle te deel. Daar gekom, word elke deelnemer verras met ’n familielid wie hulle gedurende die reeks nie kon sien nie. Ná ’n kort ontbyt kry elke deelnemer tyd om hul artikel te skryf.

By beoordeling sê Izelle (hoofbeoordelaar) dat daar in al drie artikels sowel goeie as slegte elemente was, en sy stuur al drie na Die Hok. Dáár word Christiaan (Rooibaard) se artikel as fenomenaal beskryf, alhoewel sy slot platgeval het; so ook word Astrid as fenomenaal beskryf, alhoewel sy nie die opdrag korrek uitgevoer het, deur genoeg inligting oor haarself in die storie in te werk nie. Maar Jeannie kry die meeste kritiek, omdat haar artikel nie genoeg konteks geskets het om die leser in die wêreld van die hawelose te verplaas nie. Sy word net voor die finaal uitgeskakel, met net Astrid en Christiaan (Rooibaard) oor wat sake moet uitspook vir die droompos by Huisgenoot.

• Uitgeskakel: Jeannie Erasmus

Episode 13

In episode 13 – die slotepisode – (wat op 9 Oktober 2012 uitgesaai is), ontmoet die top-2, Astrid en Christiaan (Rooibaard), die beoordelaars in die opdragkamer. Daar lewer elke beoordelaar kommentaar oor die vorige 11 deelnemers wat reeds uit die reeks geskakel is. 'n Huldeblyk aan hulle vul die eerste derde van die episode.

Daarná kry die top-2 twee opdragte: eers moet hulle onderhoude met mekaar voer, waarin hulle voorgee dat die ander een die wenner van die reeks is; daarná moet elkeen 'n formele werksonderhoud bywoon voor die drie beoordelaars en vier ander: Nadia Sadovsky (Huisgenoot se adjunk- en nuusredakteur), Lara Atson (Huisgenoot-joernalis), Linda Pietersen (YOU se redakteur) en Wilmer Muller (Huisgenoot, YOU en Drum se digitale hoof). Albei voer hul onderhoude met mekaar en daarná die werksonderhoud voor die paneel met sukses uit. Alhoewel die bykomende vier paneellede beïndruk is met die top-2 en bly is dat hulle nie die wenner hoef te kies nie, is meeste gaande oor Christiaan (Rooibaard): Linda Pietersen beskryf hom as "genotvol", terwyl Nadia Sadovsky Izelle vra of sy hom self kan aanstel.

In Die Hok beaam Izelle die kommentaar oor Christiaan (Rooibaard), nadat sy sê dat dit 'n skande is dat hy deur die media-industrie oorgesien is. Vir Astrid beskryf sy as 'n sensitiewe mens wat 'n joernalis in murg en been is. Net voor sy die aankondiging wil maak, breek sy egter die spanning toe sy aankondig dat die wenner eers later by Skouspel in Sun City aangekondig sal word. Albei sou dus amper vier maande moet wag voor die finale wenner aangekondig word.

Vier maande later is Astrid en Christiaan (Rooibaard) by Skouspel op hul senuwees – en tereg so, toe hulle saam met die beoordelaars en kykNET se kanaalhoof, Karen Meiring, voor 'n gehoor van 6000 op die Skouspel-verhoog saamdrom. Dáár word 'n emosionele Christiaan (Rooibaard) as die wenner aangekondig. Ná afloop van die aankondiging sê Christiaan (Rooibaard) dat die pos hom intimideer, maar dat dit 'n goeie ding is, omdat hy daagliks by sy nuwe "familie" uitgedaag wil word. Hy eindig die reeks skertsend en hoop dat niemand hom sal terg oor die trane wat hy ná die aankondiging gestort het nie.

• Naaswenner: Astrid Lippert-Fisher
• Wenner: Christiaan Boonzaier

Die seisoen eindig hier.

Ontvangs

In die Huisgenoot van 6 September 2012 het die tydskrif se redakteur, Julia Viljoen, in 'n redakteursbrief geskryf dat Saktyd weekliks een van kykNET se top-10 gewildste programme is, met kykertalle wat episode sewe op 28 Augustus tot die agtste plek opgestoot het.

Eksterne skakels

• Saktyd se amptelike webwerf is: http://kyknet.dstv.com/programme/saktyd/ Geargiveer 4 September 2012 op Wayback Machine
• Saktyd: Huisgenoot en kykNet se nuwe werklikheidsreeks op YouTube