Die term Sarmatisme verwys na die spesifieke kultuur en leefstyl wat Poolse adellikes gedurende die 17de en in die eerste helfte van die 18de eeu ontwikkel het. Hulle historiese uitgangspunt was hul selfbeeld waarin sowel die lae adel - die szlachta - asook die hoë adel - die magnate - hulle genealogiese herkoms op die Sarmate, 'n Asiatiese ruitervolk, teruggevoer het.

'n Poolse adellike in Sarmatiese kleredrag
Sogenaamde Karacena-wapentuig wat in Pole volgens die "Sarmatiese" styl vervaardig is

Met hierdie kultuur nou verbonde was die stryd om besondere voorregte (die Goue Vryheid) en die afgrensing teenoor die buurvolke, insluitende die godsdienstige sfeer. Met hul gekonstrueerde historiese verlede het die Poolse adel daarnaas ook sy uitsluitlike aanspraak op die politieke gesag in die Pools-Litause adelsrepubliek en die reg op onbeperkte persoonlike vryheid (veral teenoor die koning as verkose staatshoof) bevestig - 'n voorreg wat in die sogenaamde Liberum veto verskans was.

Die Sarmatisme het groot invloed op die beeldende kuns, argitektuur, literatuur en die alledaagse kultuur uitgeoefen. Kritici het die agteruitgang van Pole-Litaue en die Poolse Delinge in die laat 18de eeu tenminste gedeeltelik aan die konsep van Sarmatisme verwyt en die adellikes van grootheidswaan, onverdraagsaamheid teenoor andersdenkendes asook religieuse en sosiale egoïsme beskuldig.