Skarnier
Skarniere omvat die meganismes wat deure of vensters laat draai en oop en toe gaan, en word in 'n groot verskeidenheid vervaardig. Skarniere word meestal vervaardig uit (roesvrye) staal of geelkoper en word soms ook vernikkel. In vorige eeue is skarniere ook soms van leer (leerskarnier), van tou of van ander gevlegte materiale gemaak.
'n Moderne skarnier bestaan hoofsaaklik uit 2 skarnierblaaie wat in die middel om 'n pen draai. Die pen le in 'n kanaal wat gevorm is deur die deurboring, vou of rol van die skarnierblaaie, en hy hou die 2 skarnierblaaie ten opsigte van mekaar in posisie. Die pen self hang aan 'n plat kop (soos 'n spykerkop) om te verhoed dat hy uit die skarnier gly, en laat die nodige draaibeweging toe. Daar kan onderskei word tussen die dubbellidskarnier wat aan die een blad 2 skarnierlede en aan die ander blad 3 skarnierlede het, en die enkellidskarnier met een lid aan die een blad en 2 lede aan die ander blad.
Sulke skarniere kan byna 180° om hul penne beweeg. Skarniere met vaste penne is onder meer die lessenaarskarnier, die vierkantskarnier, die smalskarnier en die klavierskarnier.
Skarniere met los penne is die dubbelsponningskarnier vir deure me 2 sponnings, en die boogskarnier wat deur wegsinking in die houtwerk onsigbaar is. Die skermskarnier wat 'n draaibeweging tot 360° toelaat, het 2 los penne. Vir swaar deure en winkeldeure word die deurveerskarnier (enkelwerkend of dubbelwerkend) gebruik.
By die koeëllaerskarnier word die massa (byvoorbeeld van die deur) deur 'n koeëllaer gedra en die pen word net aan sywaartse kragte onderwerp. Hierdie soort skarnier draai besonder glad. By die passkarnier en die paumelle-skarnier het die een skarnierblad 'n pen en die ander een ʼn daaroor passende gat of dop. Die deur kan dus maklik uitgelig word. Sekere paumelle-skarniere het ʼn skroefvormige dravlak wat die deur ietwat laat lig wanneer hy oopgaan en weer vanself laat terugsak en toegaan.
Lees ook wysig
Bronnelys wysig
- Wêreldspektrum, 1982, ISBN 0908409664, volume 25, bl. 138