Slymvorme is 'n informele naam wat gegee word aan verskeie soorte onverwante eukariotiese organismes wat vrylik kan leef as enkele selle, maar wat ook kan versamel om meersellige voortplantingstrukture te vorm. Slymvorme is voorheen geklassifiseer as swamme, maar word nie meer beskou as deel van daardie klassifikasie nie.[1]  Alhoewel hulle nie verwant is aan mekaar nie, word hulle soms nog steeds gerieflik gegroepeer binne die parafiletiese groep, waarna verwys word as die Protistaklassifikasie.

Wisselkleurige slymvorme, Diachea leucopodia. Berkeley, Kalifornië
Slymvorme Stemonitis fusca in Skotland
Fuligo septica, die "hondbraking"-slymvorm
Mycetozoa van Ernst Haeckel se 1904 Kunstformen der Natur

Meer as 900 spesies van slymvorme kom regoor die wêreld voor. Die algemene naam verwys na díe deel van die lewenssiklusse van sommige van hierdie organismes, waar hulle as gelatienagtige "slym" voorkom. Dit word meestal gesien in die miksogastrus, wat die enigste makroskopiese slymvorm is. Die meeste slymvorme is slegs 'n paar sentimeter groot, maar sommige spesies kan groottes bereik van tot 'n paar vierkante meter en 'n massa van tot 30 gram.[2]

Baie slymvorme, veral die "sellulêre" slymvorm, kom die meeste van die tyd nie in hierdie toestand voor nie. Solank kos volop is, sal hierdie slymvorme as eensellige organismes bestaan. Wanneer kos skaars is, sal baie van hierdie eensellige organismes versamel en begin beweeg as 'n enkele liggaam. In hierdie toestand is hulle sensitief vir lugchemikalieë en kan hul voedselbronne opspoor. Hulle kan maklik die vorm en funksie van dele verander en stingels vorm wat vrugte produseer. Hierdie vrugte stel talle spore vry, wat lig genoeg is om deur die wind gedra te word of aan verbygaande diere vas te sit.[3]

Hulle teer op die mikro-organismes wat in dooie plantmateriaal aangetref word. Hulle dra by tot die ontbinding van die dooie plantmateriaal, en teer op bakterieë, giste en swamme. Om hierdie rede, word slymvorme gewoonlik in grond, grasperke en in die grond van woude met bladwisselende bome gevind. In tropiese gebiede word dit oor die algemeen op blomgroepe en vrugte, asook in die blaredak van bome gevind. In stedelike gebiede word die slymvorme op deklae of selfs in die blaarreste in dakgeute gevind. Hulle groei ook in lugversorgers, veral wanneer die drein geblokkeer is.

Taksonomie wysig

Ouer klassifikasie wysig

Slymvorme, as 'n groep, is polifileties. Hulle is oorspronklik deur die subklassifikasie Gymnomycota in die swamklassifikasie geplaas en het die ontbinde filums Miksomikota, Akrasiommikota, en Labirintulomikota ingesluit. Vandag word slymvorme verdeel tussen verskeie supergroepe, waarvan nie een ingesluit is in die klassifikasie van swamme nie.

Slymvorme kan oor die algemeen verdeel word in twee hoofgroepe.

  • 'n Plasmodiese slymvorm word omsluit in 'n enkele membraan sonder wande en is een groot sel. Hierdie "supersel" ('n sinsitium) is in wese 'n sak sitoplasma wat duisende individuele nukleuse bevat. Sien heterokariosis.
  • Daarenteen, spandeer die sellulêre slymvorm die grootste gedeelte van hul lewens as individuele eensellige Protista, maar wanneer'n chemiese sein afgeskei word, versamel hulle in 'n groep wat as een organisme optree.

Moderne klassifikasie wysig

In die meer presiese terme, bestaan slymvorme uit die mycetozoan-groep van die amoebosoë. Mycetozoa sluit die volgende drie groepe in:

  • Miksogastria of mikomycetes: sinsitiale, plasmodiese, of nie-sellulêre slymvorme
  • Dictyosteliida of dictyostelids: sellulêre slymvorme
  • Protosteloïede

Selfs op hierdie vlak van klassifikasie is daar teenstrydighede wat opgelos moet word. Onlangse molekulêre bewyse toon dat, terwyl die eerste twee groepe geneig is om monofilities te wees, die protosteloïede geneig is om polifileties te wees. Om hierdie rede is wetenskaplikes tans besig om die verwantskap tussen hierdie drie groepe te probeer begryp.

 
Slymvorme Trichia varia

Miksogastria kom die mees algemeenste voor. Stemonitis is 'n algemene slymvorm wat klein bruin bossies op verrottende stompe vorm. 'n Ander vorm, wat woon in die verrottende stompe en wat dikwels gebruik word vir navorsing, is Physarum polycephalum. In die stompe het dit die voorkoms van'n slymerige web van geel drade, wat tot 'n meter lank kan word. Fuligo vorm geel korsies in deklae.

Die Dictyosteliida, 'n sellulêre slymvorm, is verlangs verwant aan die plasmodiese slymvorm en het 'n baie verskillende lewensloop. Hul amoebevorm nie groot senobiums nie, en bly 'n individu. Hulle woon in soortgelyke habitatte en teer op mikro-organismes. Wanneer kos skaars raak, is hulle gereed om spore te vorm, maar hulle doen iets radikaal verskillend. Hulle laat seinmolekules in hul omgewing vry, waardeur hulle mekaar vind en dan swerms vorm. Hierdie amoebes verbind saam in klein meersellige slakagtige gekoördineerde kreature, wat na 'n oop verligte plek kruip en dan groei in 'n vrugdraende liggaam. Sommige van die amoebes word spore om die volgende generasie te begin, maar 'n paar van die amoebes offer hulself op om 'n dooie steel te word wat die spore in die lug oplig.

Die protosteloïede het karakters wat intermediêr tussen die vorige twee groepe staan, maar hulle is baie kleiner en die vrugliggame vorm net een tot 'n paar spore.

Nie-amoebosoë slymvorme, sluit in:

  • Acrasids (Orde Acrasida): slymvorm wat behoort aan die Heterolobosea binne die super groep Excavata. Hulle het 'n soortgelyke lewensloop as Dictyostelids, maar hul amoebes tree anders op deur 'n ontploffende pseudopodia. Hulle het oorspronklik aan die ontbinde filum van Acrasiomycota behoort.
  • Plasmodiophorids (Orde Plasmodiophorida): parasitiese protiste wat behoort aan die super groep Rhizaria. Hulle kan dikvoetsiekte en poeiervratagtige siekte. Die Plasmodiophorids vorm ook coenocytes, maar is interne parasiete van plante (bv. dikvoetsiekte).
  • Labyrinthulomycota: slym nette, wat behoort aan die superphylum Heterokonta van die klas Labyrinthulomycetes. Hulle is marien en vorm kronkel netwerke van buise waarin amoebes sonder pseudopoda kan reis.
  • Fonticula is 'n sellulêre slymvorm wat deel vorm van 'n vrugdraende liggaam in 'n vulkaniese vorm.[4] Fonticula is nie nou verwant aan óf die Dictyosteliida of die Acrasidae nie.[5] 'n navorsingstuk in 2009 vind dat dit verwant is aan Nuclearia, wat op sy beurt verwant is aan swamme.[6]
Groepering Genera Morfologie
Amoebozoa > Conosa > Mycetozoa

Klas Myxogastria: Cribraria, Lycogala, Tubifera, Echinostelium, Fuligo, Lepidoderma, Physarum, Comatricha, Stemonitis, Arcyria, Trichia

Sinsitiale of plasmodiale slymvorme

Klas Dictyostelia: Dictyostelium, Polysphondylium, Acytostelium

Sellulêre slymvorm

Klas Protostelia: Planoprotostelium, Protostelium, Ceratiomyxa

Intermediêr tussen myxomycetes en dictyostelids, maar hulle is baie kleiner, die vrugliggame vorm net een of 'n paar spore.
Rhizaria > Cercozoa > Endomyxa > Phytomyxea Lignieria, Membranosorus, Octomyxa, Phagomyxa, Plasmodiophora, Polymyxa, Sorodiscus, Sorosphaera, Spongospora, Tetramyxa, Woronina Parasitiese protiste wat dikvoetsiekte en die poeiervratagtige siekte veroorsaak. Hulle vorm coenocytes, maar is interne parasiete van plante.
Excavata > Percolozoa > Heterolobosea > Acrasida Acrasis Sellulêre slym vorme wat 'n soortgelyke lewenstyl as dictyostelids het, maar hul amoebes tree verskillend op deur ontploffende pseudopodia.
Chromalveolate > Heterokontophyta > Labyrinthulomycetes Orde Labyrinthulida: Labyrinthulids, Labyrinthula, Thraustochytrids, Aplanochytrium, Labyrinthuloides, Japonochytrium, Schizochytrium, Thraustochytrium, Ulkenia, Diplophryids, Diplophrys Slymnette is marien en vorm kronkelnetwerke van buise waarin amoebes sonder pseudopoda kan reis.
Opisthokonta > Holomycota > Fonticulida Fonticula Sellulêre slymvorm wat deel vorm van'n vrugdraende liggaam in'n vulkaniese vorm.

Lewensiklus wysig

 
Slymvorme wat groei uit 'n bak vol nat papier

Slym vorme begin hul lewens as amoeba-agtige selle. Hierdie eensellige amoebes is algemene haploïede, en teer op bakterieë. Hierdie amoebes kan voortplant as hulle die korrekte paring maat vind en vorm sigote wat dan groei in plasmodia. Dit bevat baie kerne sonder sel membrane tussen hulle, en kan tot baie meters groot groei. Die spesies Fuligo septica word dikwels as 'n slymerige geel netwerk in en op verrottende stompe gesien. Die amoebes en die plasmodia verswelg mikro-organismes.[7] Die plasmodium groei in 'n onderlinge netwerk van protoplasmiese stringe.[8]

Binne-in elke protoplasmiese string, vloei die sitoplasmiese inhoud vinnig. As een string noukeurig dopgehou word vir ongeveer 50 sekondes, kan gesien word dat die sitoplasma stadiger beweeg, tot stilstand kom, en dan in die omgekeerde rigting beweeg. Die vloeiende protoplasma binne 'n plasmodiese string kan 'n spoed van tot 1,35 mm per sekonde bereik, wat die vinnigste spoed is wat aangeteken is vir enige mikro-organisme.[9] Migrasie van die plasmodium word bereik as meer protoplasma vorentoe vloei en protoplasma onttrek word uit die agterste areas. Wanneer die voedselvoorsiening kwyn, sal die plasmodium migreer na die oppervlak van die substraat en omskep word in rigiede vrugliggame. Die vrugliggame of sporangia is wat ons algemeen sien; oppervlakkig lyk hulle soos swamme of vorme, maar is nie verwant aan die ware swamme nie. Hierdie sporangia sal dan spore vrylaat wat uitbroei in amoebes om weer die lewensiklus te begin.

Plasmodia wysig

 
Die middelfase van die sporangiafase van Enteridium lycoperdon op'n mosagtige boomstam.

In Myxogastria, vind die plasmodiale gedeelte van die lewensiklus slegs plaas na singamie, wat die samesmelting van die sitoplasma en kerne van myxoamoebae of swerm selle is. Die diploïede sigoot word 'n multi-kerngevormde plasmodium deur middel van verskeie kern afdelings sonder verdere seldeling. Myxomycete plasmodia is multi-kerngevormde massas van die protoplasma wat beweeg deur sitoplasmiese vloeiing beweeg. Ten einde die plasmodium te laat beweeg, moet die sitoplasma weggekeer word na die voorste kant van die agterblywende einde. Hierdie proses veroorsaak dat die plasmodium vorentoe beweeg in 'n waaieragtige vorm. Soos dit beweeg, maak die plasmodium nutriënte bymekaar deur die fagositose van bakterieë en klein stukkies van die organiese materiaal.

Die plasmodium het ook die vermoë om te onderverdeel en om afsonderlike plasmodia daar te stel. Aan die ander kant, aparte plasmodia wat geneties soortgelyk en versoenbaar is kan saamsmelt om 'n groter plasmodium te skep. As dit baie droog raak sal die plasmodium 'n sclerotium vorm wat in wese 'n droë en dormante toestand is. Wanneer toestande weer klam word sal die sclerotium water absorbeer en 'n aktiewe plasmodium is herstel. Wanneer die voedsel skaars raak, sal die Myxomycete plasmodium die volgende fase van sy lewensiklus binnegaan deur haploïede spore te vorm, dikwels binne 'n goed-gedefinieerde sporangium of ander spoordraende struktuur.

Gedrag wysig

Wanneer 'n slymvorm se massa fisies van mekaar geskei word, sal die selle hul pad terug vind om weer verenig te word. Studies oor Physarum polycephalum het selfs getoon dat hul 'n vaardigheid het om te leer en om periodieke ongunstige toestande te voorspel in die laboratoriumeksperimente.[10] John Tyler Bonner, 'n professor in ekologie, bekend vir sy studies oor slym vorme, voer aan dat hulle "niks meer as'n sak van amoebes omhul in 'n dun slymskede is nie, maar dat hulle verskillende gedragspatrone toon wat gelyk is aan dié van diere wat spiere en senuwees met ganglia – dit is, 'n eenvoudige brein, het."[11]

Atsushi Tero van Hokkaido Universiteit het Physarum in 'n klam piering gegroei. Tero het die slymvorm in 'n sentrale posisie geplaas, wat Tokio voorgestel het, en hawermoutvlokkies rondom dit gegooi om die plekke van ander groot stede in die groter Tokio-gebied voor te stel. Omdat Physarum helder lig vermy, is lig gebruik om die berge, water en ander hindernisse in die piering voor te stel. Die slymvorm het eers die spasie met plasmodia dig gevul, en het toe uitgedun om 'n netwerk te vorm wat gefokus het op doeltreffend verbindingstakke. Die netwerk het Tokio se spoorstelsel treffend uitgebeeld.[12][13]

Sien ook wysig

  • Dictyostelium
  • Vorm, 'n soort van die swam
  • Mycetozoa
  • Sorocarp
  • Swermende beweeglikheid
  • Watervorm, of Oomycete, 'n soort protist

Verwysings wysig

  1. "Introduction to the "Slime Molds"" (in Engels). University of California Museum of Paleontology. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 Junie 2001. Besoek op 4 April 2009.
  2. Zhulidov, DA; Robarts, RD (2002). "Zinc accumulation by the slime mold Fuligo septica (L.) Wiggers in the former Soviet Union and North Korea". Journal of Environment Quality. 31 (3): 1038–1042. doi:10.2134/jeq2002.1038. PMID 12026071.
  3. Rebecca Jacobson (5 April 2012). "Slime Molds: No Brains, No Feet, No Problem" (in Engels). PBS Newshour. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Januarie 2014.
  4. Mary C. Deasey and Lindsay S. Olive (31 Julie 1981), "Role of Golgi Apparatus in Sorogenesis by the Cellular Slime Mold Fonticula alba", Science 213 (4507): 561–563, doi:10.1126/science.213.4507.561, PMID 17794844 
  5. Ann C. Worley, Kenneth B. Raper and Marianne Hohl (Jul–Aug 1979), "Fonticula alba: A New Cellular Slime Mold (Acrasiomycetes)", Mycologia 71 (4): 746–760, doi:10.2307/3759186 
  6. Matthew W. Brown, Frederick W. Spiegel and Jeffrey D. Silberman (2009), "Phylogeny of the "Forgotten" Cellular Slime Mold, Fonticula alba, Reveals a Key Evolutionary Branch within Opisthokonta", Molecular Biology and Evolution 26 (12): 2699–2709, doi:10.1093/molbev/msp185, PMID 19692665 
  7. "The Native Plant Society of New Jersey". npsnj.org (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Mei 2018. Besoek op 29 Mei 2018.
  8. Scott Chimileski, Roberto Kolter. "Life at the Edge of Sight". www.hup.harvard.edu (in Engels). Harvard University Press. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Februarie 2020. Besoek op 26 Januarie 2018.
  9. Alexopolous, C.J. 1962, second edition. "Introductory Mycology" John Wiley and Sons, p. 78.
  10. Saigusa, Tetsu; Tero, Atsushi; Nakagaki, Toshiyuki; Kuramoto, Yoshiki (2008). "Amoebae Anticipate Periodic Events" (PDF). Physical Review Letters. 100 (1): 018101. doi:10.1103/PhysRevLett.100.018101. hdl:2115/33004. PMID 18232821. {{cite journal}}: Onbekende parameter |laydate= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |laysource= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |laysummary= geïgnoreer (hulp)
  11. {{cite news}}: Leë aanhaling (hulp)
  12. Tero, A.; Takagi, S.; Saigusa, T.; Ito, K.; Bebber, D.P.; Fricker, M.D.; Yumiki, K.; Kobayashi, R.; Nakagaki, T. (2010). "Rules for Biologically Inspired Adaptive Network Design". Science. 327 (5964): 439–442. CiteSeerX 10.1.1.225.9609. doi:10.1126/science.1177894. PMID 20093467. {{cite journal}}: Onbekende parameter |laydate= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |laysource= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |laysummary= geïgnoreer (hulp)
  13. Technovelgy, Slime Mold Network Engineering, 1/25/2010 (contains images).

Eksterne skakels wysig