Tang-dinastie

Die Tang-dinastie (Chinees: 唐朝, Táng cháo; 618–907 n.C.) was ’n Chinese dinastie wat voorafgegaan is deur die Sui-dinastie en opgevolg is deur die Vyf Dinastieë en Tien Koninkryke. Dit is deur die Li-familie gestig wat die mag oorgeneem het tydens die agteruitgang en val van die Sui-dinastie. Die dinastie is vir ’n kort ruk onderbreek toe keiserin Wu Zetian beslag op die troon lê en die Tweede Zhou-dinastie (8 Oktober 690 – 3 Maart 705) afkondig. Sy was China se enigste keiserin wat uit eie reg regeer het.

唐朝
Tang-dinastie

← 618 – 907 →
Ligging of Tang Die Tang-dinastie omstreeks 700 n.C.
Hoofstad	Chang'an (618–904) Luoyang (684–705; 904–907)
Taal/Tale	Middel-Chinees
Godsdiens	Boeddhisme Taoïsme Konfusianisme Chinese volksreligie
Regering	Monargie
Keiser
- 618–626	Gaozu (eerste)
- 904–907	Al (laaste)
Historiese tydperk	Antieke tydperk
- Stigting	18 Junie 618
- Abdikasie tot Latere Liang	1 Junie 907
Oppervlakte
- 715	5 400 000 km2 2 084 952 sq mi
- 866	3 700 000 km2 1 428 578 sq mi
Bevolking
- 7de eeu skatting	50 000 000
- 9de eeu skatting	80 000 000
Geldeenheid	Chinese munte en banknote

Geskiedenis

Die Tang-dinastie, waarvan Chang'an (die hedendaagse Xi'an) die hoofstad was – dit was destyds die stad met die grootste bevolking in die wêreld – word algemeen beskou as ’n hoogtepunt in die Chinese beskawing. Dit was ’n goue era van kosmopolitiese kultuur. Die gebied, wat deur die militêre veldtogte van die vroeë heersers bekom is, was byna net so groot soos dié van die Han-dinastie. In twee sensusse in die 7de en die 8ste eeu raam die Tang-rekords die bevolking op sowat 50 miljoen. Terwyl die sentrale regering aan die agteruitgaan was in die 9de eeu en nie in staat was om ’n akkurate sensus te hou nie, word geraam dat die bevolking teen dié tyd tot sowat 80 miljoen gegroei het. Met so ’n groot bevolking kon die dinastie professionele en dienspligtige leërs van honderdduidende troepe bymekaarmaak om klaar te speel met nomadiese magte in die oorheersende Binne-Asië en aan die handelsroetes van die Syroete. Verskeie koninkryke en state het heffings aan die Tang-hof betaal, en die Tang het ook beheer oor verskeie kleiner streke uitgeoefen deur middel van ’n protektoraatstelsel. Benewens sy politieke mag het die Tang ’n groot kulturele invloed gehad op naburige state soos Korea, Japan en Viëtnam.

Die Tang-dinastie was grootliks ’n tydperk van vooruitgang en stabiliteit, behalwe tydens die An Lushan-rebellie en die agteruitgang van die sentrale owerheid in die laaste helfte van die dinastie se bestaan. Nes in die voorafgaande Sui-dinastie is amptenare gekies op grond van eksamens wat hulle moes aflê. Hierdie burgerlike orde is ondermyn deur die opkoms van militêre streekgoewerneurs (jiedushi) in die 9de eeu. Die Chinese kultuur het tydens die Tang-era floreer; dit word beskou as die beste tydperk van Chinese digkuns. Van die land se beste digters en skilders kom uit dié tyd. Daar was ook ’n verskeidenheid geskrifte oor die Sjinese geskiedenis wat deur geleerdes saamgestel is, asook ensiklopedieë en geskrifte oor geografie.

Daar was baie belangrike ontwikkelings in dié tydperk, soos dié van houtblokdruk. Boeddhisme het ’n groot invloed uitgeoefen op die Chinese kultuur, hoewel Boeddhiste later deur die staat vervolg is en hul invloed afgeneem het. Hoewel die dinastie en sentrale regering in die 9de eeu begin agteruitgaan het, het die kuns en kultuur steeds floreer. Kommersiële handel het ook bly vooruitgaan.

Terwyl die sentrale regering mag begin verloor het oor die verskeie streke van die dinastie, het struik- en seerowery toegeneem. Daarby was daar groot vloede waarin tienduisende mense omgekom het en ’n uiters swak oes in 873; in sommige gebiede was dit net die helfte van vorige jare en dit het gelei tot nog tienduisende se dood weens verhongering. Terwyl die Tang vroeër kon vergoed vir sulke rampe, was hulle in die 9de eeu hulpeloos.

Val van die dinastie

Benewens natuurrampe en die jiedushi wat al hoe groter mag gekry het, het die Huang Chao-rebellie (874–884) die Tang geskud en het rowers klein leërs gevorm wat die platteland deurkruis het met onwettige sout; hulle het handelaars in lokvalle gelei en selfs ommuurde stede aangeval.

Zhu Wen, ’n soutsmokkelaar, het hom aan die Tang-magte oorgegee. Deur hulle teen die smokkelaars te help het hy ’n paar agtereenvolgende militêre bevorderings gekry. In 907 het die Tang-dinastie tot ’n einde gekom toe Zhu Wen, teen dié tyd ’n militêre goewerneur, die laaste keiser, Ai, afsit en die troon vir homself opeis as keiser Taizu. Hy het die Latere Liang-dinastie gestig, wat die begin was van die tydperk van die Vyf Dinastieë en Tien Koninkryke. ’n Jaar later het Zhu Wen keiser Ai vergiftig.

Bronne

• Bowman, John S. (2000), Columbia Chronologies of Asian History and Culture, New York: Columbia University Press
• Du, Wenyu (1998), Tang Song Jingji Shili Bijiao Yanjiu [Comparative Study of Tang and Song Dynasty's Economic Strength], Navorsing in die Sjinese Ekonomiese Geskiedenis 1998 (4), ISSN 1002-8005[dead link]
• Ebrey, Patricia Buckley (1999), The Cambridge Illustrated History of China, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 0-521-66991-X (sagteband).
• Ebrey, Patricia Buckley; Walthall, Anne; Palais, James B. (2006), East Asia: A Cultural, Social, and Political History, Boston: Houghton Mifflin, ISBN 0-618-13384-4
• Fairbank, John King; Goldman, Merle (2006) [1992], China: A New History, Cambridge: MA; Londen: The Belknap Press of Harvard University Press, ISBN 0-674-01828-1
• Needham, Joseph (1986a), Science and Civilization in China: Volume 3, Mathematics and the Sciences of the Heavens and the Earth, Taipei: Caves Books
• Yu, Pauline (Desember 1998), "Charting the Landscape of Chinese Poetry", Chinese Literature: Essays, Articles, Reviews, pp. 71–87

Eksterne skakels

• Die Tang-dinastie by die Metropolitan-kunsmuseum
• "Home of 300 Tang Poems", Universiteit van Virginia
• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Tang-dinastie.
• Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia