Die vlag van Tibet, ook bekend as die "sneeuleeu-vlag" (Tibettaans: gangs seng dar cha),[1] is[2] die nasionale vlag van Tibet, goedgekeur deur die 13de Dalai Lama in 1916.[3] Dit is sedert 1959 deur die Chinese regering verban en word deur die hedendaagse Tibettaanse regering in ballingskap, gesetel Dharamshala, Indië, gebruik.[2] Soos die vlag van Oos-Turkestan is die vlag van Tibet weens die Tibettane se strewe na onafhanklikheid in die Volksrepubliek China verbied en die besit of vertoning daarvan sal erg bestraf kan word. In teenstelling daarmee word die Tibettaanse vlag by pro-Tibettaanse optogte in die Republiek China op Taiwan gebruik.[4]

Vlag van Tibet
Vlag van Tibet
Vlag van Tibet
Bynaam (bo) gangs seng dar cha ("sneeuleeu-vlag")
Gebruik Burgerlike- en Staatsvlag en Nasionale vaandel Burgerlike en staatsvlag en nasionale vaandel Ontwerp is in verlede gebruik maar sedertdien laat vaar
Verhouding 5:8
Goedgekeur 1916
Ontwerp Twee sneeuleeus met ’n vlammende blou, wit en oranje juweel en ’n blou en oranje jin en jang-simbool op ’n wit berg met ’n goue son wat daaroor styg, oor 12 rooi en blou wisselstrale met ’n goue fraiing om die boonste, onderste, en linkse vlagpaalkant van die vlag.

Ontwerp en vroeë gebruik wysig

 
Die Tibettaanse weermag vertoon die Tibettaanse vlag tydens ’n militêre parade in Lhasa, 1938
 
Die 14de Dalai Lama met die Tibettaanse vlag in Zürich, Switserland, op 10 April 2010
 
Twee Tibettaanse afgevaardigdes (voor regs) tydens die Asiatiese Verhoudingskonferensie in Delhi in 1947 toe Mahatma Gandhi ’n toespraak lewer (ver links). ’n Sirkelvormige weergawe van die Tibettaanse vlag kan voor hulle gesien word, asook die vlae van ander deelnemende lande
 
Betoging ter ondersteuning van Tibet in Zürich
 
Tibettaanse vlag in Tibet in die 1940's
 
Vlag van Tibet, 1920 tot 1925

In Februarie 1913, net na die ineenstorting van die Qing-dinastie, het die 13de Dalai Lama, Tibet se politieke en geestelike leier, Tibet se onafhanklikheid van China verklaar en begin om die Tibettaanse weermag te moderniseer.[5] In 1916 is die nuwe nasionale vlag deur die Dalai Lama goedgekeur en alle weermagregimente is aangewys om die vlag in sy nuwe vorm te gebruik.[6]

Bykomend tot die gebruik deur die Tibettaanse weermag is die vlag by openbare geboue van die Ganden Phodrang-regering vertoon. Historiese beeldmateriaal toon die wapperende vlag by die Potala-paleis, die setel van die Dalai Lama se regering in Tibet.[7] Die sneeuleeu-vlag was ook ’n vlag wat deur die Engelse diplomaat Sir Eric Teichman bo-op ’n Tibettaanse regeringsgebou tydens die vyandelikhede van 1917–1918 tussen Sichuan en Tibet gesien is: "Bo-op die Kalon Lama se verblyfplek...waai die vaandel van Tibet, ’n geel vlag wat ’n toestel soos ’n leeu in groen dra, met ’n wit sneeuberg en ’n son en maan in die hoek."[8]

Buite Tibet is die vlag in publikasies deur buitelandse regerings, akademiese tydskrifte, asook in politiek en kultureel beduidende werke tot in 1959 gebruik.[9] Gebore in 1912, die jaar van die watermuis, was Gyalten Namgyal die kleremaker vir beide die 13de en 14de Dalai Lama. Hy het gesê: "Toe ek vierten was, het die Dalai Lama besluit hy wou ’n Tibettaanse nasionale vlag hê wat hy selfgemaak en selfontwerp het. Toe ’n prototipe goedgekeur is en die eerste vlag in opdrag gegee is, was ek die een wat die werk uitgevoer het."[10] Sy eerste amptelike internasionale verskyning was in ’n boek uitgegee deur die Duitse Departement vir Verdediging se vlootbedryf, "Flaggenbuch," in 1926.[11] In 1930 het dit in ’n amptelike Britse Kroon-publikasie verskyn, "Drawing of The Flags of All Nations."[12] Dit is ook in die National Geographic Society se “Flags of the World”-weergawe vertoon. Die opskrif lees: "Tibet – Met sy hoë berge van sneeu, waarvoor twee leeus veg vir ’n vlammende juweel, is die vlag van Tibet een van die mees kenmerkende van die Ooste."[13] Vanaf 1928 is uitbeeldings van die vlag ook deur maatskappye in Europa, Noord-Amerika, Suid-Amerika, die Midde-Ooste en Oseanië wyd uitgereik in nasionale vlagversamelings op verskeie vorms van handelskaarte.[14]

Die vlag se eerste verskyning by ’n internasionale byeenkoms was in Maart/April 1947 tydens die Asiatiese Verhoudingskonferensie in Nieu-Delhi. Die Indiese Raad vir Wêreldsake, ’n Indiese denkfabriek wat in 1943 gestig is, het Tibettaanse afgevaardigdes tot die konferensie van Asiatiese lande en anti-koloniale bewegings genooi[15] Die leiers van elkeen van die 32 delegasies het op ’n baldakyn agter ’n bord met die naam en die vlag van die land sit en gesels.[16] Een tibettoloog, A. Tom Grunfeld, beweer dat die vlag verwyder is nadat afgevaardigdes van die Republiek China hul protest tenoor die konferensie-organiseerders aangeteken het.[17] ’n Tibettaanse afgevaardigde wat aan die konferensie deelgeneem het, meen egter dat sulks nie gebeur het nie en die enigste bekende prente van die konferensie toon die vlag saam met al die ander vlae van die deelnemende lande.[18]

In die 1950's is die vlag verder gebruik onder die nuutgestigte Volksrepubliek China, hoewel dié vlag se status nie duidelik was nie. Baie in die Kommunistiese Party van China was van mening dat die vlag vir separatisme gestaan het, terwyl die destydse Tibettaanse plaaslike regering beweer het dat die vlag ’n weermagvlag was (die Tibettaanse leër het parallel tot die Volksbevrydingsleër se infanterie voortbestaan) en nie ’n nasionale vlag is nie. Phuntso Wangye beweer dat Mao Zedong die vlagsaak in 1955 met die 14de Dalai Lama bespreek het. Volgens hierdie storie het Mao vir die Dalai Lama gesê dat Zhang Jingwu, Zhang Guohua en Fan Ming vir hom vertel het dat Tibet wel ’n "nasionale vlag" het. Die Dalai Lama het geantwoord dat Tibet net ’n weermagvlag het, waarop Mao vermoedelik "jy mag jou nasionale vlag behou" gesê het. Daar is egter geen amptelike erkenning van hierdie gesprek in Chinese dokumente nie.[19] Die 1956-weergawe van The Flags of the World deur Gresham Carr sê: "Daar is weinig oor die vlag van Tibet bekend met amper min bekende beskrywings" op bladsy 213 en die teenoorstellende bladsy 229, die vlagprentjie lui: "Tibet : Nasionale vlag".[20]

Hoewel die vlag deur die leër gebruik is, het net ’n paar Tibettane kennis van die "sneeuleeu"-vlag gehad, en wanner hulle teen die regering wou protesteer, sou hulle egter ’n vlag gebruik het met ’n nagemaakte Chushi Gangdruk.[21]

Simboliek wysig

 
Noordekant van die berg Kailash in Tibet

Die webwerf van die Tibettaanse regering in ballingskap beskryf die betekenisse van die enkele bestanddele soos volg:

  1. Die met sneeu bedekte berg in die middel (die heilige berg Kailash) is ’n simbool van die Tibettaanse nasie.
  2. Die ses rooi strale van die son verteenwoordig die ses oorspronklike stamme van Tibet.
  3. Die kleur blou verteenwoordig die samespel van die godsdienstige en sekulêre heerskappy.
  4. Die twee sneeuleeus staan vir ’n regeringsvorm wat deur Boeddhistiese beginsels gekenmerk is.
  5. Die goue fraiing staan vir die bloei van die Boeddhistiese leer. Die kant sonder rand staan vir die openhartigheid van die Tibettane tenoor ander wêreldbeskouings.
  6. Die juweel verteenwoordig die verering van die drie "drie juwele" Boeddha, Dharma en Sangha deur die Tibettane.

Simbool van onafhanklikheid wysig

 
Tibettaanse vlag op gesigte van Tibettaanse jeugdiges
 
Hsiao Bi-khim, ’n Taiwanese politikus van die Demokratiese Progressiewe Party, dra die vlag tydens ’n Vrye Tibet-demonstrasie in 2008

Na die Tibettaanse rebellie van 1959 het die 14de Dalai Lama sy amp as goewerneur van Tibet laat vaar, die 17-punte ooreenkoms met die Volksrepubliek China aangekondig en die Sentrale Tibettaanse Administrasie in ballingskap in Indië opgerig. As deel van sy projek om pan-Tibettaanse nasionalisme in te span (van al die Tibettane en nie net dié in sy vorige gebied van die Outonome Gewes Tibet nie) het hy nasionale simbole soos die Lhasa-dialek van Tibettaans, ’n Tibettaanse volkslied en die vlag goedgekeur.[22] Volgens die Sentrale Tibettaanse Administrasie se webwerf sluit die simbole van die vlag die berg vir Tibet, die sneeuleeus vir "’n verenigde geestelike en sekulêre lewe", en die drie-kleurige juweel van Boeddha, Dharma en die Sangha in.[23] Die vlag is algemeen bekend as die "sneeuleeuvlag" weens die teenwoordigheid van die twee sneeuleeus.[24] Die vlag is ’n simbool van die Tibettaanse onafhanklikheidsbeweging en het as die "Vrye Tibet"-vlag bekend geword.[25][26] As gevolg van sy gebruik deur die diaspora en internasionale betogers het dit bekendheid verwerf en word tydens die Tibettaanse publiek se proteste gebruik.[22] Die vlag is in die Volksrepubliek China verban.[24][25]

Omstredenheid wysig

Die Tibettaanse eerste minister Lobsang Sangay is met die vlag van Tibet in Ladakh, Indië, gefotografeer en die Kommunistiese Chinese regering het ’n verklaring gemaak: "Die Chinese media kritiseer ’n gerapporteerde beweging deur die Tibettaanse regering in ballingskap om ’n vlag, wat sy idee van ’n 'Tibettaanse nasionale vlag' uitbeeld, aan die kus van die Bangongmeer, in Indië bekend as die Pangongmeer, in Ladakh uit te rol." Die Global Times van China is aangehaal dat "Nieu-Delhi openlik belowe het om enige anti-Chinese politieke aktiwiteite deur Tibettaanse uitgewekenes op Indiese gebied nie toelaat nie. Maar dit het die Tibet-vraag as ’n diplomatieke kaart in die hantering van Beijing lank gebruik."[27]

Sien ook wysig

Verwysings wysig

  1. (en) Goldstein, Melvyn C. (2009). A History of Modern Tibet: The Calm Before the Storm: 1951–1955. Vol. 2. University of California Press. p. 203.
  2. 2,0 2,1 (en) "The Tibetan National Flag". Central Tibetan Administration. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Junie 2020. Besoek op 20 Oktober 2018.
  3. (en) Dundul Namgyal Tsarong (10 Oktober 2000). In the Service of His Country: The Biography Of Dasang Damdul Tsarong Commander General Of Tibet. Shambhala. p. 51. ISBN 978-1-55939-981-4. Besoek op 20 Oktober 2018.
  4. (en) "Tibet, Taiwan and China – A Complex Nexus". The Diplomat. 24 November 2015. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 September 2017. Besoek op 3 Januarie 2019.
  5. (en) Sheel, R. N. Rahul. "The Institution of the Dalai Lama". The Tibet Journal, Vol. XIV No. 3. Herfs 1989, bl. 20.
  6. (en) Tsarong, bl. 51.
  7. (en) Cruickshank, Dan (Director) (15 November 2006). The Lost World of Tibet (Motion picture). Tibet: British Broadcasting Corporation (BBC), Cruickshank. Event occurs at 38:16.
  8. (en) Teichman, Eric (1922). Travels of a consular officer in Eastern Tibet. London: Cambridge University Press. p. 116. Besoek op 3 Januarie 2019.{{cite book}}: CS1 maint: date and year (link)
  9. (en) "Tibetan Flag in Reference Books". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 April 2019. Besoek op 3 Januarie 2019.
  10. (en) Johnson, Sandy (1996). "Palace Intrigues". Geskryf te New York. The Book of Tibetan elders : Life Stories and Wisdom from the Great Spiritual Masters of Tibet. New York, NY: Riverhead Books. p. 66. ISBN 978-1-57322-607-3. OCLC 34191822. Besoek op 3 Januarie 2019.
  11. (de) Marineleitung Deutschland (1926). Flaggenbuch. Berlin: Druck und Verlag der Reichsdruckerei.
  12. (en) Admiralty, By Authority (1930). Drawings of the Flags of All Nations. London: His Majesty’s Stationary Office.
  13. (en) Grosvenor, Gilbert; Showalter, William J. (September 1934). "Flags of the World". The National Geographic Magazine. Washington, D.C.: National Geographic Society. LXVI – No. 3.
  14. (en) Gulotta, Nick; Yangzom, Dicky. "Tibet on the Cards of History: Revisiting the Tibetan National Flag". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 April 2019. Besoek op 3 Januarie 2019.
  15. (fr) Claude Arpi (2011). "Tibet,+le+pays+sacrifié"+Conférence+panasiatique&hl=fr&sa=X&ved=0ahUKEwi91Ju21LfQAhXC2BoKHTg-C94Q6AEIHTAA#v=onepage&q="Tibet%2C%20le%20pays%20sacrifié"%20Conférence%20panasiatique&f=false Tibet, le pays sacrifié. Bouquineo. p. 225. Besoek op 3 Januarie 2019.
  16. (en) Arpi, Claude. "Fifty Years Ago: The Asian Relations Conference". Phayul. Phayul.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 April 2019. Besoek op 3 Januarie 2019.
  17. (en) Garver, John W. (2001). Protracted Contest: Sino-Indian Rivalry in the Twentieth Century. University of Washington Press. p. 44.
  18. (en) Sampho, Tenzin Thondup (1987). The Violent Waves of My Life (In Tibetan) metse balap trukpo. Dehradun: selfgepubliseer.
  19. (en) Melvyn C. Goldstein, Dawei Sherap, en William R. Siebenschuh (2004). A Tibetan revolutionary : the political life and times of Bapa Phuntso Wangye. University of California Press. pp. 174–175, 194–195. Besoek op 3 Januarie 2019.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  20. (en) Carr, Gresham, red. (1956). Flags of the World. London: Frederick Warne & Co. pp. 213 en 226.
  21. (en) Goldstein, Melvyn C.; Jiao, Ben; Tanzen Lhundrup (2009). On the Cultural Revolution in Tibet: The Nyemo Incident of 1969. University of California Press. p. 209.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  22. 22,0 22,1 (en) French, Patrick (2009). Tibet, Tibet. Random House. pp. 24, 230.
  23. (en) "Tibetan Flag | International Campaign for Tibet". The Internet Archive. 12 April 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 12 April 2013.
  24. 24,0 24,1 (en) Lama Jabb (10 Junie 2015). Oral and Literary Continuities in Modern Tibetan Literature: The Inescapable Nation. Lexington Books. p. 35. ISBN 978-1-4985-0334-1. Besoek op 3 Januarie 2019.
  25. 25,0 25,1 (en) "'Free Tibet' flags made in China". BBC. 28 April 2008. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Desember 2019. Besoek op 3 Januarie 2019.
  26. (en) Helen Nugent (1 Februarie 2009). "Five pro-Tibet demonstrators arrested in clash outside Chinese embassy". The Sunday Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 29 Junie 2011. Besoek op 16 Januarie 2011.
  27. (en) Dasgupta, Saibal (10 Julie 2017). "Unfurling Of Tibetan Flag On The Shores Of Ladakh's Pangong Lake Riles Up Protests In China". India Times. India Times. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 November 2017. Besoek op 3 Desember 2017.

Eksterne skakels wysig

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.