Suid-Afrikaanse regeringsvorming in 2024

Na afloop van die 2024 Suid-Afrikaanse algemene verkiesing op 29 Mei 2024, het onderhandelinge oor die vorming van die volgende presidensiële kabinet vir Suid-Afrika begin.

Geskiedenis

Terwyl die stemtelling nog aan die gang was, het die African National Congress (ANC) verklaar dat sy leierskap op 31 Mei sal vergader om “na te dink oor wat goed is vir die land”. Die Demokratiese Alliansie (DA) se John Steenhuisen het gesê dat die resultate wys dat Suid-Afrika "op pad is na 'n koalisieland" en het 'n bereidwilligheid uitgespreek om saam met die ANC te werk, en bygevoeg dat hy eers met ander ondertekenaars van die Veelpartyhandves sal moet konsulteer. Die DA het ook verklaar dat 'n regering saamgestel uit die ANC, die uMkhonto we Sizwe (MK) en die Ekonomiese Vryheidsvegters (EFF) 'n "doemdag-koalisie" sal wees wat vorige beleidsmislukkings in die land nastreef. Die EFF se Julius Malema het gesê dat die verkiesingsuitslae die einde beteken van die ANC se “reg om die enigste dominante party te wees”, en bygevoeg dat hy oop is vir gesprekke met die ANC oor die vorming van 'n koalisieregering. Die Patriotic Alliance se Gayton McKenzie het die vooruitsigte van 'n ANC-DA-koalisie vergelyk met "'n huwelik van twee dronk mense in Las Vegas" wat "onwerkbaar" sou blyk.

Onderhandelinge

Gwede Mantashe, die ANC se nasionale voorsitter, het gesê die party het begin om informele samesprekings met ander partye te voer vir 'n moontlike koalisie. Op 2 Junie het Fikile Mbalula, sekretarisgeneraal van die ANC, die amptelike opening van onderhandelinge aangekondig en bygevoeg dat die party die publiek se wil gehoor het en "nederig" was oor die verkiesingsuitslag. Mbalula het ook gesê dat die ANC voorwaardes deur ander partye vir Cyril Ramaphosa om uit te tree as president sal verwerp. In sy eerste verklaring ná die verkiesing later daardie dag, het Ramaphosa 'n beroep op politieke partye gedoen om hul verskille te oorbrug en "gemeenskaplike grond" te vind in die skep van 'n koalisieregering. Afsonderlike koalisiegesprekke het voortgegaan oor die provinsiale regerings van KwaZulu-Natal, Gauteng en Noord-Kaap.

Op 4 Junie het die ANC 'n interne dokument vrygestel waarin aanbeveel word dat 'n koalisie met beide die DA en Inkatha-Vryheidsparty (IVP) gevorm word. Die dokument het ook gesê dat die ANC "nie 'n alliansie met die EFF of die MK behoort te oorweeg" nie. Op 5 Junie het die ANC formeel aangekondig dat hy poog om 'n nasionale eenheidsregering te skep, met Mahlengi Bhengu-Motsiri, woordvoerder wat gesê het dat die party samesprekings met die DA, die EFF en drie ander kleiner partye gehad het, maar geen positiewe reaksie van die MK ontvang het nie. Hierdie gesprekke, wat nog in die vroeë stadiums was, het voortgegaan, met die ANC wat dit opstel as 'n poging om 'n regering van "nasionale eenheid" te vorm en nie net as 'n opsie vir 'n formele koalisie nie. Op 6 Junie het die MK bevestig dat hy besig was met onderhandelinge met die ANC.

Op 6 Junie het ActionSA aangekondig dat hulle die veelpartyhandves sal verlaat, aangesien die party geglo het dat sommige lidpartye die ooreenkoms verbreek het deur te oorweeg om 'n koalisie met die ANC te vorm. Hierdie besluit het die handves se seteltelling van 119 tot 113 in die Nasionale Vergadering met 400 setels verminder. Tydens koalisie-onderhandelinge het die EFF die pos van minister van finansies versoek, en samewerking met die DA uitgesluit. Die MK het Ramaphosa se bedanking bepleit. Die DA het gepoog om die onafhanklikheid van die Suid-Afrikaanse Reserwebank en die handhawing van eiendomsreg te beskerm. Die ANC het die bedanking van Ramaphosa verwerp, en uitsprake wat Ramaphosa gemaak het oor die grondwet, nierassigheid en die ekonomiese inisiatief van Operasie Vulindlela het 'n voorkeur getoon om met die DA saam te werk bo die EFF en MK.

Op 12 Junie het die IVP gesê hy is bereid om by 'n eenheidsregering aan te sluit wat die ANC en die DA insluit. Op 13 Junie het die ANC aangekondig dat die DA en verskeie ander partye ooreengekom het oor die "fundamentele" beginsel van die vorming van die nasionale eenheidsregering, met 'n raamwerk wat op 14 Junie bekend gemaak sou word. John Steenhuisen het op 14 Junie aangekondig dat die DA ’n koalisie-ooreenkoms met die ANC aangegaan het en sy steun verleen het vir Ramaphosa se herverkiesing as president. Die Patriotiese Alliansie het ook sy ondersteuning gebied. Hierdie koalisie-ooreenkoms is ook bevestig deur Fikile Mbalula, sekretarisgeneraal van die ANC, wat dit as 'n "merkwaardige stap" beskryf het.

Eerste sitting van die parlement

Op 10 Junie het hoofregter Raymond Zondo verklaar dat die eerste sitting van die nuwe Nasionale Vergadering op 14 Junie sal plaasvind, waartydens verkiesings vir parlementêre speaker en president gehou sou word. Die sitting het soos geskeduleer verloop, met die ANC se Thoko Didiza wat tot parlementêre speaker verkies is nadat sy die EFF se Veronica Mente met 284 stemme teen 49 verslaan het. Dieselfde dag sou die Nasionale Vergadering Ramaphosa tot president van Suid-Afrika herkies nadat hy Julius Malema, leier van Ekonomiese Vryheidsvegters, met 283 stemme teen 54 verslaan het. Die DA se Annelie Lotriet is tot Adjunkspeaker verkies nadat sy die Afrika-transformasiebeweging se Vuyo Zungula met 273 stemme teen 54 verslaan het. Lotriet het die eerste nie-ANC-lid geword wat die posisie van Adjunkspeaker van die Nasionale Vergadering beklee sedert Bhadra Ranchod, wat tussen 1994 en 1996 as Adjunkspeaker gedien het.

Op dieselfde dag het die ANC, die DA, die Inkatha Freedom Party (IVP) en die Patriotic Alliance (PA), ingestem om 'n nasionale eenheidsregering te vorm, met Cyril Ramaphosa wat herkies word as President van Suid-Afrika. Hy is op 19 Junie as president beëdig terwyl onderhandelinge oor die kabinet aan die gang was.

Betwiste Patriotic Alliance-toelating tot GNU

Helen Zille, DA Federale Raadsvoorsitter, het in 'n onderhoud op SABC News se Face the Nation-aktualiteitsprogram met verwysing na die Patriotic Alliance-toelating gesê: "Jy kan dus nie sommer iemand toelaat om in te kom sonder om met ons te konsulteer nie en dan maak hy die aanstellings. in oorleg met die leiers van die partye wat vir toelating aanvaar is" . Zille het spesifiek melding gemaak van Klousule 17 wat die President se bevoegdhede by die aanstelling van 'n Bestuur beheer. Klousules 18 en 19 handel oor die konsep van "voldoende konsensus", wat onder andere slegs bestaan wanneer "partye tot die GNU wat 60% van die setels in die Nasionale Vergadering verteenwoordig, saamstem".

Verdere toetredings

Ander partye om by die nasionale eenheidsregering aan te sluit is GOOD, kort ná die eerste sitting van die parlement, die PAC, op die 19de, en die VF+ op die 20ste Junie. Die UDM het besluit om op die 21ste aan te sluit, RISE Mzansi op die 22ste en Al Jama-ah op die 23ste Junie.

Eise deur partye

Die DA het glo 10 poste in die kabinet aangevra, insluitend die ministeries van kommunikasie en digitale tegnologie, handel en nywerheid, vervoer, staatsdiens en administrasie, water en sanitasie, plaaslike regering en gesondheid, asook adjunkministerposte van finansies en gesondheid. Daarbenewens het die DA versoek dat John Steenhuisen as adjunkpresident aangewys word, instede van die ANC-kader Paul Mashatile. Die ANC het die meeste van die versoeke verwerp op grond van verskeie ander partye wat by die koalisie-onderhandelinge aangesluit het, maar eerder ingestem tot vyf kabinetsposte vir die DA. Die DA se onderhandelaars, insluitend Steenhuisen en Tony Leon, het dit op 'n stadium oorweeg om te onttrek, maar later eerder ingestem om onderhandelinge met die ANC oop te hou.

Kabinet aankondiging

President Cyril Ramaphosa het sy nuwe kabinet op 30 Junie aankondig. Die president het aangekondig dat vir die eerste keer in Suid-Afrika se geskiedenis het elf politieke partye saamgekom om 'n regering van nasionale eenheid (RNE) te vorm. Die betrokke partye sluit in die African National Congress, Demokratiese Alliansie, Patriotic Alliance, Inkatha Vryheidsparty, Good Party, Pan Africanist Congress of Azania, Vryheidsfront Plus, United Democratic Movement, Al Jama-ah, Rise Mzansi, en die United Africans Transformation.

Sien gerus

• Kabinet van Cyril Ramaphosa, Junie 2024