Wikipedia

Tweefaktorteorie van intelligensie

Charles Spearman het sy tweefaktorteorie van intelligensie ontwikkel deur faktoranalise te gebruik.[1] Sy navorsing het hom nie net daartoe gelei om die konsep van algemene intelligensie te ontwikkel nie, maar ook die s- faktor van spesifieke intellektuele vermoëns.[2] LL Thurstone, Howard Gardner en Robert Sternberg het ook die struktuur van intelligensie nagevors, en in die ontleding van hul data tot die gevolgtrekking gekom dat 'n enkele onderliggende faktor die algemene intelligensie van individue beïnvloed. Spearman is egter in 1916 gekritiseer deur Godfrey Thomson, wat beweer het dat die bewyse nie so belangrik was as wat dit gelyk het nie.[3] Moderne navorsing brei steeds hierdie teorie uit deur Spearman se wet van dalende opbrengste te ondersoek,[4] en verwante konsepte by die navorsing by te voeg en aan te vul.[5]

Spearman se tweefaktorteorie van intelligensie wysig

In 1904[2] het Charles Spearman 'n statistiese prosedure ontwikkel wat faktoranalise genoem word. In faktoranalise word verwante veranderlikes getoets vir korrelasie met mekaar, en dan word die korrelasie van die verwante items geëvalueer om groepe of groepe van die veranderlikes te vind.[1] Spearman het toetse gedoen om te bepaal hoe goed mense presteer met verskeie take wat met intelligensie verband hou. Sulke take sluit ondermeer in: om toonhoogte te onderskei, gewig en kleure waar te neem, aanwysings uit te voer en wiskundige probleme op te los.[2] Toe hy die data wat hy ingesamel het, ontleed het, het Spearman opgemerk dat diegene wat goed gevaar het in een gebied ook hoër tellings behaal het in ander gebiede. Met hierdie data het Spearman tot die gevolgtrekking gekom dat daar een sentrale faktor moet wees wat kognitiewe vermoëns in mense beïnvloed. Spearman het hierdie algemene intelligensie genoem, oftewel g.[6][7]

Struktuur van intelligensie-debat wysig

Weens die omstredenheid oor die struktuur van intelligensie het ander sielkundiges ook hul relevante navorsing gepubliseer. Behalwe Charles Spearman, het drie ander 'n hipotese ontwikkel oor die struktuur van intelligensie. LL Thurstone het individue op 56 verskillende vermoëns getoets; uit sy data het hy sewe primêre verstandelike vermoëns vasgestel wat verband hou met intelligensie. Hy het dit gekategoriseer as: ruimtelike vermoë, numeriese vermoë, woordvlotheid, geheue, perseptuele spoed, verbale begrip en induktiewe redenering. Ander navorsers wat in hierdie nuwe navorsingstudie geïnteresseerd was, het Thurstone se data ontleed en ontdek dat diegene wat hoog in een kategorie behaal het, dikwels ook goed gevaar het in die ander.[6] Hierdie bevinding bied ondersteuning vir die idee dat daar 'n onderliggende faktor is wat dit beïnvloed, naamlik g.

Howard Gardner het in sy teorie van veelvuldige intelligensies voorgestel dat intelligensie uit veelvuldige vermoëns gevorm word. Hy het agt intelligensies herken: linguistiese, musikale, ruimtelike, intrapersoonlike, interpersoonlike, logies-wiskundige, liggaamlik-kinestetiese en naturalistiese intelligensie. Hy het ook die moontlikheid van 'n negende intelligente vermoë, naamlik eksistensiële intelligensie, oorweeg.[6] Gardner het voorgestel dat individue wat in een vermoë uitgeblink het, 'n gebrek aan 'n ander sou hê. In plaas daarvan het sy resultate getoon dat elk van sy agt intelligensies positief met mekaar korreleer. Na verdere ontleding het Gardner gevind dat logika, ruimtelike vermoëns, taal en wiskunde almal op een of ander manier aan mekaar gekoppel is, wat ook ondersteuning bied vir die idee van 'n onderliggende g-faktor wat prominent is in byna alle intelligensie in die algemeen.[2]

Robert Sternberg het met Gardner saamgestem dat daar veelvuldige intelligensies was, maar hy het die omvang van konsepte in sy triargiese teorie van intelligensie tot net drie beperk: analities, kreatief en prakties. Hy het analitiese intelligensie as probleemoplossingsvaardighede in toetse en akademiese take geklassifiseer. Kreatiewe intelligensie is beskou as die wyse waarop mense aanpasbaar reageer in nuwe situasies, of nuwe idees skep. Praktiese intelligensie is gedefinieer as die alledaagse logika wat gebruik word wanneer veelvuldige oplossings of besluite moontlik is.[6] Toe Sternberg sy data ontleed het, het die verhouding tussen die drie intelligensies hom verras. Die data het gelyk soos die ander sielkundiges gevind het. Al drie verstandelike vermoëns het hoë korrelasies met mekaar getoon, en bewys dat een basiese faktor, g, die primêre invloed was.[2]

Alle sielkundiges het egter nie met Spearman en sy teorie van algemene intelligensie saamgestem nie. In 1916 het Godfrey Thomson 'n referaat geskryf waarin hy Spearman se konsep van g as volg bevraagteken:

Die doel van hierdie referaat is om aan te toon dat die sake wat professor Spearman aangevoer het ten gunste van die bestaan van Algemene Bekwaamheid, geensins "deurslaggewend" is nie. Dit is waar dat dit nie teenstrydig is met die bestaan van so 'n algemene element nie, maar ook nie teenstrydig is met die nie-bestaan daarvan nie. Die wesenlike punt van professor Spearman se hipotese is die bestaan van hierdie Algemene Faktor. Beide hy en sy opponente is dit eens dat daar Spesifieke Faktore is wat eie is aan individuele toetse. Beide hy en sy opponente stem saam dat daar Groepfaktore is wat in sommige, maar nie alle toetse, te vinde is nie. Die verskil tussen hulle is dat professor Spearman sê daar is 'n verdere enkele faktor wat deur alle toetse loop, en dat deur 'n paar toetse saam te voeg, die Groepsfaktore binnekort uitgeskakel kan word en daar dus 'n punt bereik kan word waar al die korrelasies aan die Algemene Faktor alleen te danke is. (bl. 217)

Ontwikkeling van Spearman se teorie wysig

Eksperimentele bewyse wysig

Spearman het aanvanklik vorendag gekom met die term Algemene Intelligensie, of soos wat hy dit genoem het, <i id="mwVA">g</i>, om intelligensie te meet in sy tweefaktorteorie van intelligensie. Spearman het eers navorsing gedoen in 'n eksperiment met 24 kinders van 'n klein dorpskool wat drie intellektuele maatstawwe gemeet het, gebaseer op ranglyste deur onderwysers, om intellektuele en sensoriese as die twee verskillende maatstawwe aan te spreek: Skolastiese aanleg, Gesonde Verstand A en Gesonde Verstand B.[8] Sy resultate het aangetoon dat die gemiddelde r tussen intellektuele en sensoriese maatstawwe +.38 was, en Skolastiese aanleg en Gesonde Verstand op +0.55. Die drie take het interkorreleer op +0.25.[8] Hierdie data is na ander bevolkings deurgetrek, insluitend hoërskool. Spearman het voorgestel dat intellektuele en sensoriese maatstaf gekombineer word as assessering van algemene intelligensie.[8]

g en s wysig

Spearman se tweefaktorteorie van intelligensie propageer dat intelligensie twee komponente het: algemene intelligensie ("g") en spesifieke vermoë ("s"). Om die verskille in prestasie op verskillende take te verduidelik, het Spearman veronderstel dat die "s"-komponent spesifiek vir 'n sekere aspek van intelligensie was.[2] Wat g betref, het Spearman individue gesien as 'n sekere vlak van min of meer algemene intelligensie, terwyl s verskil van persoon tot persoon gebaseer op die spesifieke taak.[7] In 1999 het die gedragsgenetikus Robert Plomin g beskryf deur te sê: " g is een van die mees betroubare en geldige maatstawwe in die gedragsdomein ... en dit voorspel belangrike sosiale uitkomste soos opvoedkundige en beroepsvlakke baie beter as enige ander eienskap."[6]

Om g te visualiseer, stel 'n Venn-diagram voor met vier sirkels wat oorvleuel. In die middel van die oorvleuelende sirkels, sou g wees, wat al die spesifieke intelligensies beïnvloed, terwyl s deur die vier sirkels voorgestel word. Alhoewel die spesifieke aantal s- faktore onbekend is, is 'n paar relatief algemeen aanvaar: meganies, ruimtelik, logies en rekenkundig.[2]

Toenemende belangstelling in die debat oor die struktuur van intelligensie het Spearman aangespoor om sy hipotese uit te brei en teoreties aan te voer. Hy het beweer dat g nie uit een enkele vermoë bestaan het nie, maar eerder uit twee unieke vermoëns wat saamwerk, en wat genetiese beïnvloed word. Hy het hierdie vermoëns "opvoedend" en "reproduktief" genoem. Hy was van mening dat toekomstige begrippe van die interaksies tussen hierdie twee verskillende vermoëns drasties sal verander hoe individuele verskille en kognisie in sielkunde verstaan word, en wat dan moontlik die basis vir wysheid sal skep.[9]

Impak op sielkunde wysig

Intelligensietoetsing wysig

Heelwat studies gebruik tans Spearman se vorm van intelligensietoetsing. Alhoewel alle studies egter nie tans Spearman se presiese model vir intelligensietoetsing gebruik nie, voeg hierdie studies 'n paar moderne konsepte by daardie oorspronklike studie. Spearman het beskryf dat daar 'n funksionele verband tussen intelligensie en sensoriese diskriminerende vermoëns was. Onlangse navorsing het vasgestel dat daar 'n oorvleueling is tussen werkgeheue, algemene diskriminerende vermoëns en vloeibare intelligensie.[5] Sedertdien is daar gebou op sy werk, dis uitgebrei en ook gekoppel aan baie ander faktore wat met intelligensie verband hou.

Intelligensietoetsing wat die g- faktor meet, is onlangs bestudeer om Spearman se wet van dalende opbrengste weer te ondersoek. Hierdie studie ondersoek hoe g -toetstellings heel waarskynlik sal afneem soos g toeneem.[4] Navorsing is gedoen om te ondersoek of g- tellings saamgestel is uit tellings van Differential Ability Scales, s faktore, en hoe die wet van dalende opbrengste vergelyk met Spearman se wet van dalende opbrengste.[4] Met die gebruik van lineêre en nie-lineêre Bevestigende Faktoranalise, wys dit dat die nie-lineêre model die data die beste beskryf het.[4] Die nie-lineêre model stel voor dat soos wat g toeneem, die s- faktor die algehele telling verlaag en algemene intelligensie onakkuraat verteenwoordig.

Moderne sielkunde wysig

Hierdie teorie is steeds grootliks teenwoordig in vandag se moderne sielkunde. Navorsers ondersoek hierdie teorie en herskep dit in moderne navorsing. Die g-faktor word steeds gereeld in huidige navorsing bestudeer. 'n Studie kan byvoorbeeld verskeie ander soortgelyke intelligensiemaatreëls gebruik en vergelyk word. Skale soos die Wechsler Intelligence Scale for Children is vergelyk met Spearman se g, wat aantoon dat daar 'n afname in statistiese betekenisvolheid is.[10]

Navorsing is aangepas om moderne sielkundige onderwerpe in Spearman se tweefaktorteorie van intelligensie in te sluit. Nature versus Nurture is een onderwerp wat gekruisd Spearman se g- faktor bestudeer is. Navorsing toon dat alhoewel omgewingsfaktore die g- faktor afwisselend en verskillend beïnvloed, daar gevind is dat dit wel beïnvloed word met blootstelling vroeg in die lewe, eerder as tydens volwassenheid waar daar min tot geen impak is nie. Genetiese invloede is gedokumenteer om 'n groot invloed op die g- faktor van intelligensie te hê.

Verwysings wysig

  1. ↑ 1,0 1,1 Weiten, W. (2013). Psychology: Themes and Variations (9th ed.). Thomson Wadsworth Publishing. pg. 356
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Kalat, J.W. (2014). Introduction to Psychology, 10th Edition. Cengage Learning. pg. 295
  3. ↑ Thomson, G. H. (1916). "A hierarchy without a general factor". British Journal of Psychology. 8 (3): 271–281. doi:10.1111/j.2044-8295.1916.tb00133.x
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 Reynolds, M. R. (2013). "Interpreting the g Loadings of Intelligence Test Composite Scores in Light of Spearman's Law of Diminishing Returns". School Psychology Quarterly. 28 (1): 63–76. doi:10.1037/spq0000013
  5. ↑ 5,0 5,1 Voelke, Annik E.; Troche, Stefan J.; Rammsayer, Thomas H.; Wagner, Felicitas L.; Roebers, Claudia M. (2013). "Sensory Discrimination, Working Memory and Intelligence in 9-Year-Old and 11-Year-Old Children". Infant and Child Development. 22 (5): 523–538. doi:10.1002/icd.1803
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 Myers, D.G. (2009). Psychology: Ninth Edition in Modules. Worth Publishers. ISBN 1-4292-1638-7. pg. 405
  7. ↑ 7,0 7,1 Thomson, G.H. (1947). "Charles Spearman. 1863-1945". Obituary Notices of Fellows of the Royal Society. 5 (15): 373–385. doi:10.1098/rsbm.1947.0006
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 Fancher, R. E. (1985). "Spearman's original computation of g: A model for Burt?". British Journal of Psychology. 76 (3): 341–352. doi:10.1111/j.2044-8295.1985.tb01957.x
  9. ↑ Spearman, C. (2005). The Abilities of Man: Their Nature and Measurement. The Blackburn Press. ISBN 1-932846-10-7.
  10. ↑ Kane, H.; Oakland, T. D. (2000). "Secular Declines in Spearman's g: Some Evidence From the United States". Journal of Genetic Psychology. 161 (3): 337–345. doi:10.1080/00221320009596716. PMID 10971912

Nog leesstof wysig

  • Myers, DG (2009). Psychology: Ninth Edition in Modules. Worth Uitgewers. ISBN 1-4292-1638-7.
  • Kalat, JW (2014). Introduction to Psychology, 10de uitgawe. Cengage Leer.
  • Weiten, W. (2013). Sielkunde: Temas en Variasies (9de uitgawe). Thomson Wadsworth Publishing.
  • Kulp, D. H.; Davidson, H. H. (1934). "The application of the Spearman two-factor theory to social attitudes". The Journal of Abnormal and Social Psychology. 29 (3): 269–275. doi:10.1037/h0070225.
  • Spearman, C (1904). ""General Intelligence," Objectively Determined and Measured". American Journal of Psychology. 15 (2): 201–293. doi:10.2307/1412107. JSTOR 1412107
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Tweefaktorteorie_van_intelligensie&oldid=2664957"