Umbria
- Hierdie artikel handel oor die antieke Romeinse gewes in Italia. Vir die huidige Italiaanse gewes, sien Umbrië.
Umbria was 'n gewes in die antieke Italië (Latyn: Italia), wat na sy bewoners, die proto-Italiese volk van die Umbri (Umbriërs) bewoon is. Dit was onder die amptelike Latynse naam Regio VI Umbria ook een van die veertien geweste, waarin Augustus Italia onderverdeel het.
Die Umbri het oorspronklik 'n groter gebied bewoon, wat tot by die Porivier in die noorde gestrek het, maar is in die loop van die geskiedenis deur die Etruskers na hulle latere kleiner tuisland in die Appenyne-bergreeks teruggedring. In die tydperk van die 4de tot 2de eeu v.C. het die Umbri geleidelik onder Romeinse heerskappy gekom.
Die huidige Italiaanse Umbria kom net gedeeltelik met die antieke gewes ooreen, wat van Narni in die suide in noordoostelike rigting tot by die omgewing van Ravenna aan die Adriatiese kus gestrek en dus ook 'n groot deel van Sentraal-Italië ingesluit het, wat tans by die Marche behoort. Die Sabynse gebiede in die omgewing van die moderne Norcia en die regteroewer van die Tiber was destyds nog nie by Umbria ingesluit nie en het deel uitgemaak van die Romeinse gewes Etruria. In hierdie gebiede was onder meer Perusia (die huidige Perugia) en Sarsina (die geboortestad van Plautus) geleë.
Umbria is deur die Apennyne-bergreeks in twee dele verdeel en het naas sy steengroewe, wat tufsteen en kryt opgelewer het, veral op veeteelt en vrugtebou gesteun. Nadat die gebied sedert die 2de eeu onder Romeinse bewind was, het sy inwoners in 90 v.C. Romeinse burgerskap gekry en het tot Rome se betroubaarste bondgenote behoort. Die belangrikste Umbriese stede was die Adriatiese hawestede Ariminum (die huidige Rimini) en Fanum (Fano), en Urvinum (Urbino) en Spoletium (Spoleto) in die binneland.
Die belangrikheid van Umbria in die Romeinse tydperk en die Middeleeue was nou verbind met die Via Flaminia, die konsulêre grootpad, wat as 'n militêre en handelsroete gedien het en waarop 'n groot hoeveelheid goedere na Rome vervoer is. Ná die ineenstorting van die Romeinse Ryk het Umbria 'n omstrede gebied en slagveld geword, waarop die Kerk, die Longobarde en die Bisantyne aanspraak gemaak het. Umbria is as gevolg van hierdie konflikte verwoes en uiteindelik onder die drie moondhede verdeel, sodat sy naam uit die geskiedenis verdwyn het. Met die herlewing van plaaslike identiteit in die 17de eeu is die naam Umbria weer vir die gebied gebruik.