Lys van Afrikaanse wetenskapsfiksie

Wikimedia lysartikel

Hierdie lys van Afrikaanse wetenskapsfiksie is chronologies sorteer en sluit slegs die oorspronklike werke in. Hierdie lys sluit ook, waar moontlik, radiodramas, kortverhale en TV-reekse in.

Die Oorlewendes
Winter van die NOVA
Projek X: Vreemdelinge
Een biljoen jaar NC
T!Nax'u
Deur na Nebula Nege
Die Bruin Planeet

Oorsig wysig

Reeds in 1960 skryf Jan Rabie die artikel "Toekomsfiksie en die letterkunde".[1] Rabie stel in hierdie artikel die wetenskapsfiksie-genre as wêreldletterkunde aan die leser bekend, hoewel hy ook drie Afrikaanse outeurs noem: hyself, Leon Rousseau en Tiaan Eybers[2]. Rabie bespeur oor die algemeen 'n element van wêreldontvlugting, feëverhale[3], herleefde legendes en mites[4]en “kommenterende gewete van die mensdom” [5] in “toekomsfiksie”, wat hy spesifiek in een sin as sinoniem vir “Afrikaanse wetenskapsfiksie” of “ruimterillers” of “science fiction” uitstip[6]. Rabie eien die potensiaal van 'n genre wat die vermoë het om kultuurskeppend te wees, maar gaan een stappie verder: wetenskapsfiksie kan die grens oorbrug tussen humanisme en die wetenskap, kuns en wetenskap, “tussen 'n roos en 'n atoom” [7]. Rabie [8] sien hierdie genre teen die onsekere dampkring van die atoomeeu, ruimtewedloop en Koue Oorlog.

1976: Een fokus wat Rabie sowel in sy artikel as in 'n toegestane onderhoud op Onrus[9] deel, is sy belangstelling in en bekommernis oor die toekoms van die mens en die Afrikaner, maar ook die uitreik van die mens na die buitenste ruimte.

Twee vrae word beantwoord, waaronder:

 

Jan, hoe skakel jou ruimteromans of toekomsfiksie nou by jou ander werk in? Is dit dan nie juis jy wat die genré (sic) in Afrikaans begin het nie?

Ja! Die hele planeet behoort aan my! En nog 'n ding: Engels is die bril waarmee die gemiddelde Afrikaner na die wêreld kyk en ek het Engels omseil. Ek het Frans goed gaan leer, Grieks ook en Franse en Griekse romans vertaal ek hope van in Afrikaans.

Die planeet behoort aan ons almal! Ek is nuuskierig, daarom het ek Europa toe gegaan, wat in China gebeur is ook my erfenis, maar ek is fanaties Afrikaans! Maar ek weet, as ek die hele planeet lief het, is ek verantwoordelik vir een stukkie daarvan. Ek kom weer op daai ding terug!

 

en

 

Dus is die tuin en duikery jou afleiding?

Dit was bergklim ook, musiek ook, klassieke musiek, ruimtefiksie! Laasgenoemde miskien omdat ek so bekommerd is oor die Afrikaner se toekoms dat ek belangstel in die toekoms verder, in die ruimte, waarheen ons eendag sal uittrek!

 

1983: "Sciencefiction: problematiek en perspektief", deur C.E. Ungerer, is die eerste proefskrif omtrent die wetenskapsfiksie in die Afrikaanse taal [10] Sy vra haar af[11]:

 

Wat is die situasie in Suid-Afrika? Sciencefiction in Afrikaans - en nou is SF van gehalte nie eens ter sprake nie - kan feitlik opd ie vingers van mens se twee hande getel word. Sekondêre literatuur - met ander woorde literatuur oor SF - bestaan, na my wete, glad nie in Afrikaans nie.

 

In haar proefskrif kyk sy wel na wetenskapsfiksie-elemente in die oeuvre van Etienne le Roux, Chris Barnard, Breyten Breytenbach, P.G. du Plessis, Anna M. Louw en Jan Rabie. Laasgenoemde se Swart ster oor die Karoo (1957) en Die hemelblom (1971) word as "suiwer SF-verhale" beskou. Sy skryf voorts: "Dit is interessant dat die meeste SF in Afrikaans op die jeugdige leser toegespits is."[12] Ekliptika X (Pierre Conradie, 1971), Die bruin planeet (Kobus Smit, s.j.) en Blou vier, groen vier (Ilse Steenberg, 1981) kom almal onder die loep[13] en elkeen word respektiewelik as space opera, avontuurboek en fantasie ingedeel: ietwat teleurstellende pogings tot wetenskapsfiksie (omdat daar weinig sprake van komplekse organisasie met verskillende strata of betekenisvlakke is), hoewel die tekste almal aan SF-kriteria voldoen.

Voorts word Loeloeraai (C.J. Langenhoven, 1923) en "Fofelooi is Sjorsjor" (Pierre Haarhoff, Augustus 1980) uitvoerig bespreek. Na Ungerer se mening slaag Loeloeraai nie as wetenskapsfiksie nie, al is dit ook geslaagde fiksie, omrede die wetenskapfiktiewe struktuurelemente nie geloofwaardig is nie; die wetenskapfiktiewe gegewens word nie oortuigend gerasionaliseer nie, en sommige word eksplisiet verswyg.[14] "Fofelooi is Sjorsjor" slaag wel, omdat die wetenskapfiktiewe novum (nuutjie, gegewe) oorheersend en logies verklaarbaar is, maar daar is ook ander simboliese (maatskaplike) eienskappe opgesluit, asook geen optimale Endzustand nie (daar is in die moderne epistemologie en filosofie van die wetenskap 'n visie van die wêreld met sy gebreke, maar geen optimale oplossing nie).[15]

Oor die Afrikaanse konteks skryf sy [16]:

 

Die situasie van SF in Afrikaans is ietwat enigmaties. In Nederland het die belangstelling in SF ook relatief laat gekom, maar sedert die sestigerjare het dit toenemend gegroei.

Die aantal SF-jeugboeke in Afrikaans is relatief baie. Navorsing dui aan dat dit gewild by skoolkinders is, maar vir die gesofistikeerde leser is SF-leesstof minimaal. Aan die ander kant is die moderne prosa en die sogenaamde absurde gegewe, nie vreemd in ons taal nie. In van hierdie prosa, is daar wel sciencefiction-elemente aanwesig, maar dit is nie so dominant dat die werke as SF gekategoriseer kan word nie. Die moderne prosa het ook relatief laat in Afrikaans gekom, maar soos aangetoon het SF parallel daarmee in ander Westerse lande ontwikkel. In Afrikaans is dit nie die geval nie.

Redes hiervoor kan nie wetenskaplik verantwoord word nie, daar kan hoogstens gespekuleer word. Is dit miskien die feit dat die deursnee Afrikaner nog moet sukkel om die finansiële en kulturele agterstand in te haal en nog besig is om sy Umwelt uit te sorteer sonder om hom nog oor die sterre te bekommer? Maar hoekom dan die Nuwe Prosa en die implementering van die absurde? Of is dit maar net toevallig dat daar nog min betekenisvolle SF geskryf is, as mens in ag neem dat ons taal jonk is, die Afrikanernasie van die kleinste in die wêreld en die aantal skrywers relatief min is?

Absolute antwoorde is daar nie. Die Afrikaanse tekste in die ondersoek is egter 'n manifestasie van die feit dat ons skrywers in ons taal oor die kompetensie beskik om SF van gehalte te lewer.

 

1985: Volgens Prophet[17] word wetenskapsfiksie in jeugliteratuur deur literatore, onderwysers en andere as 'n genre van weinig literêre of skolastiese waarde beskou. Om hierdie rede word dit selde, indien ooit, op skole aangebied, "especially in South Afrika (sic) where the genre has yet to become respectable." Kinders glo daarom dat wetenskapsfiksie lektuur is wat geen meriete het of van belang is nie.[18] In Hoofstuk 6, ‘Children's SF in South Africa’[19], word gedeeltes uit Goldstuck se artikel, 'Low-flying sci-fi' (Fontline, Desember 1984), aangehaal:

 

"In the vast symphony of classic works that science fiction has produced South African efforts rank as mere ditties" [...] "From C.J. Langenhoven's aliens-in-the-backyard to Claude Nune's time-travelling bushmen to Wessel Ebersohn's androids in the canefields, sf in this country has never aspired to the status of literature."

 

Die Afrikaanse werke wat bespreek word, is die Fritz Deelman-reeks (Leon Rousseau), die Leon Hugo-reeks (Leon Kock), Sending Reyger (Rocco van Schalkwyk), die Atlantis-reeks (Helene Hugo), Swart Ster oor die Wêreld (sic) en Hemelblom (sic) (Jan Rabie) en Blou vier, groen vier (Ilse Steenberg). Met die uitsondering van Blou vier, groen vier ("one of the best Afrikaans children's science fiction works"), en die tienerpoging Sending Reyger wat verskoon word, word die meerderheid werke oor die algemeen van swak karaktertekening en "stock situations" beskuldig.

In die samevatting staan:[20]

 

"South African children's sf, both in quality and application, lags far behind the rest of the literary world. Most of the sf produced so far has been in Afrikaans and is of extremely low literary merit. There are, however, a few encouraging signs that we too may eventually develop a strong sf literature for children - perhaps when it becomes more respectable in universities and schools."

 

1988: Volgens Elsabe Steenberg[21] kan Afrikaanse wetenskapsfiksie skaars as 'n volwaardige subgenre van jeugliteratuur beskou word, weens gebreke wat betref karakterisering en struktuur. Aan die positiewe kant beskik wetenskapsfiksie oor 'n intelligente opset, opwindende toekomsgerigtheid, en eis intellektuele samewerking van die leser:

 

Daar is tieners wat dit eksklusief lees vir twee tot vyf jaar. In Afrikaans is daar nog min bevredigende wetenskapfiksie beskikbaar – Frans Coetzee se RIKUS-reeks is byvoorbeeld eerder vir kinders geskik as vir tieners. Dat dit jeugdiges daarom laat Engels lees om hierdie behoefte te kan bevredig, is geen nadeel nie.

 

Sy lig die volgende kenmerke van Afrikaanse jeugwetenskapfiksie uit:

  1. Superwetenskap word dikwels met die fantastiese en towery vermeng.
  2. Vreemde kreature en veral masjiene speel 'n rol.
  3. 'n Onbekende wêreld word betree.
  4. Menslike problematiek, waarin die tiener ook na homself kan terugverwys, manifesteer: liefde teenoor haat, angs en krisis, oorwinning teenoor nederlaag.

1988: Inger Preis brei in die laaste hoofstuk van die verhandeling "Fantasie: modern, postmodern en wetenskapfiksie met toespitsing op die Afrikaanse kortverhaal" meer uit oor die Afrikaanse wetenskapsfiksie.[22] Die volgende opmerking word gemaak:[23]

 

Daar is nog maar weinig Afrikaanse wetenskapfiksie geskryf en verreweg die meeste daarvan val onder avontuurverhale vir die jeug. Die wetenskaplike elemente in hierdie verhale dien slegs tot vermaak van jong lesers en die werke is van min literêre belang. Bydraes tot die jeugverhale kom van skrywers soos L. Rousseau, J. Kock, K. Smit, J. Bredell, J. Rabie, E. Maritz, I. Steenberg en P. Conradie.

Daar is 'n paar betekenisvolle wetenskapfiksiewerke soos P.G. du Plessis se drama Plaston: DNS-kind, en Anna M. Louw se se roman Die koms van die komeet, maar die meeste relevante bydraes tot Afrikaanse wetenskapsfiksie kom uit die kortverhaalgenre.

 

Op grond van Warrick, Greenberg en Olander se wetenskapsfiksie-elemente "grounded in scientific knowledge", "sense of noveltyd", "dislocation in space and time", "awareness of unity", "SF addresses itself to the mind", "a new awareness" en "moment of illumination", word 'n handjievol Afrikaanse wetenskapsfiksie/fantasie-kortverhaaltekste heerteen geweeg, waaronder "Ek het jou gemaak" deur Jan Rabie, "Die nuwe profeet" deur Breyten Breytenbach, "Fofelooi is Sjorsjor" deur Pierre Haarhoff, "Die man wat gewag het op die vuur" deur Eduard de Waal, "Kommune van die lyke" deur Alexis Retief, "End" deur Henk Wybenga, asook "Die besoekers van Epsilon Centauri" deur P.C. Haarhoff.

Preis kom tot die gevolgtrekking:[24]

 

Die vooroordeel teen Afrikaanse wetenskapfiksie sal opgehef word as die verhale volgens nuwe kriteria geëvalueer word. Die realiteite wat deur wetenskapfiksie ondersoek word, is nie uitsluitlik binne die gebied van die empiriese nie, maar ook binne die metafisiese en geestelike gebied. Etiese, geestelike en sielkundige aspekte wat aan universele vrae verbonde is, word in wetenskapfiksie teen die agtergrond van 'n kognitiewe novum ondersoek. Dit is die perfekte interaksie tussen verbeelding en kognisie, wat volgens Scholes die perfekte fiksie skep: "In the perfect structural fabulation, idea and story are so wedded as to afford us simultaneously the greatesyt pleasures that fiction provides: sublimation and cognition."

 

1988 is sonder toeval ook die jaar waarin P.C. Haarhoff die Eugène Maraisprys verower vir sy bundel Uit 'n ander Wêreld (1987), op 24 Junie.[25]

In die 1990's verower drie wetenskapsfiksieboeke die Sanlamprys (kinder- en jeugboekkompetisie, waarvoor manuskripte ingeskryf word). Hieronder tel Rebel deur Tertia Botha (brons, 1994, tema: ligte inslag), In die tyd van die Esob deur Martie Preller (goud, 1996, tema: sport of buitelug), en Die teken van Crux deur Elsa Hamersma (goud, 1998, tema: millenniumwending).[26]

Teen 1995, met die verskyning van Jeanette Ferreira se wetenskapsfiksieroman, Die onsterflikes, is bevind "In Afrikaans bestaan egter so te sê geen wetenskapsfiksie vir volwassenes nie." Van die redes wat aangevoer word is omdat daar nooit eintlik wetenskapsfiksie in Afrikaans geskryf is nie, lesers ook nie daarvoor gevra het nie, dat wetenskapsfiksie as "kinderlik" beskou is [en nie vir volwassenes bedoel is nie], dat die boekemark te klein is (dat daar net 'n publikasiekans sou wees as dit óf 'n boekklubboek óf ernstige literatuur is), dat die letterkundiges nie wetenskapsfiksie ernstig opneem nie (en dit vereenselwig met middelmoot- of lughaweliteratuur), al het talle ernstige skrywers se werk wetenskapsfiksie-elemente.[27]

2000: De Waal Venter vra hom in sy artikel, Science fiction (SF) - wat is eintlik aan die gang?, af waarom daar so min wetenskapsfiksie in Afrikaans is, vergeleke met die teelaarde van moderne wetenskapsfiksie in Amerika. Hy wonder of die Afrikaanse skrywers vrees dat hul werk as minderwaardig of minder belangrik beskou sal word sou hulle in hierdie genre skryf. Ook hier word Pierre Haarhoff se bundel Uit 'n ander wêreld uitgelig as "seker een van die sterkste kandidate van Afrikaanse volbloed-SF". Hy verwys ook na die titels wat in Carien Ungerer se proefskrif (1983) behandel word. Hy glo Afrikaanse letterkunde het wetenskapsfiksie nodig en sluit af met die woorde:

 

Afrikaans, omdat dit Afrikaans is en geen ander taal nie, bied toegang tot nuuthede en insigte wat nog nie deur ander tale ontgin is nie. Afrikaanse skrywers is in hierdie opsig in 'n gelukkige situasie. Hulle staan voor 'n terra incognita, 'n SF-Afrika wat wag om ontdek te word.

 

2001: In Brug na Eden (Charles F. Stofberg) se resensie, wys Philip John op die skraal tradisie Afrikaanse wetenskapfiksie, maar ook die uitbeelding van menseverhoudinge wat op die vlak bly van Ena Murray-verhale; meganies, eendimensioneel, en vry van eksistensiële en sielkundige verwikkeling, hoewel die volgehoue aksie asook die praktiese kant van die ruimtereise hiervoor vergoed. Ook hier word die boek "vir 'n paar dae se ontspanne vakansielees" aanbeveel, maar tog beskou as 'n welkome toevoeging.[28]

2004: Betsie van der Westhuizen skryf in Die Kerkblad[29]:

 

Ruimtefiksie en ander soorte wetenskapsfiksie kan as uitstekende basis vir tienerfilosofie funksioneer, mits die aksie en boeikrag in die verhaal groter gewig dra as die besinning. ’n Heel lesenswaardige ruimtefiksietitel is Die teken van Crux (Elsa Hamersma); Crux dui op die algemeen geldende betekenis van die Kruis.

De Waal Venter se verhale, soos Die vyf-millimeteravontuur, Vyffff, Mieg se kort en lang middag en In die klein woud handel oor die plantkunde, fisika en ruimtefisika en is besonder ryk aan detail. Sy werk handel, op ’n dieper vlak beskou, onder andere oor ewigdurende beweging in die heelal, moontlikhede, ontdekking, selfontdekking en die mens se verantwoordelike ontwikkel van die wetenskap en tegnologie.

 

2004: 'n Vaktydskrifartikel, 'Vrouekarakters in bekroonde Afrikaanse jeugboeke: ’n Opdatering', is deur Nieman en Hugo [30] geskryf ter aanvulling van De Villiers (1992) se navorsing[31] betreffende die uitbeelding van genderidentiteit in bekroonde Afrikaanse jeugboeke voor 1992 wat slegs die Scheeperspryswenners in aanmerking geneem het. Die artikel gaan van die standpunt uit dat die Suid-Afrikaanse (maar ook die internasionale) samelewing van so 'n aard verander het, dat die genderrol van die vrou ingrypend verander het. Daarvolgens word gekyk hoe die manlike en vroulike karakters in Afrikaanse bekroonde jeugboeke strook met die werklikheid ten opsigte van die "current changes since 1992"[32]. In hierdie artikel word ook die drie bovermelde en bekroonde Sanlampryswenners van nader bekyk.

2005: Aan sekere universiteite is Afrikaanse wetenskapsfiksie ook as gemarginaliseerde literatuur doseer, byvoorbeeld aan tweedejaarstudente aan die Universiteit van Suid-Afrika (die sillabus vanaf 2005 tot en met 2015), waar die kortverhale "Die Miljardplaatjies" en "Fofelooi is Sjorsjor" deur P.C. Haarhoff, asook die roman Loeloeraai deur C.J. Langenhoven, behandel is.[33]

2005: Martie Preller se Die hart van Zeebak (2004) word vir die M-Net-Via Afrika se MER-literêre prys vir jeuglektuur benoem.[34][35][36]

Vanaf 2010 (veral ná die verskyning van District 9 in 2009, maar ook Amerikaanse rolprente wat munt probeer slaan het uit 'die einde van die wêreld' op 21 Desember 2012, en ander distopieë, asook Lauren Beukes se Zoo City (2010) wat oorsee gunstig ontvang is) blyk daar opnuut 'n belangstelling in die Afrikaanse wetenskapsfiksie in die akademiese en literêre kringe te wees. In hierdie dekade is die grootste strydrosse vir die Afrikaanse wetenskapsfiksie by name Afrifiksie en Thompson Boekdrukkery (wat opgerig word).

Die stigting van Thompson Boekdrukkery neem 'n lang aanloop. In 2001, toe Gerhard Thompson op pad was na Engeland om daar skool te gee, kry hy 'n afskeidsgeskenk van sy broer; dit was wetenskapsfiksie - A4-velle wat met ringbinding gebind is. Met die verhuising na Taiwan in 2003 besluit Thompson om sy vrou se reisjoernale asook sy broer se boek te laat druk. Aanvanklik is hierdie drukkery maar klein. In 2007 begin Thompson, op voorstel van sy vrou, 'n jaarlikse Afrikaanse Wetenskapsfiksie- en Fantasie-kortverhaalkompetisie, in samewerking met die Orania Beweging, reël. In 2008 is die eerste vier inskrywings ontvang. Die doel van hierdie kompetisie was om 'n boek uit te gee met hierdie kortverhale, sodat die wins hieruit opnuut as prysgeld aangebied kon word. Baie Afrikaanssprekendes, so het Thompson gou bevind, weet nie wat Wetenskapsfiksie en Fantasie behels nie. In 2010 word die webtuiste Afrifiksie gestig waar inligting vryelik aan die publiek verskaf word. In 2011 kontak die skrywer, Eben van Renen, vir Thompson, en so word Thompson Boekdrukkery se eerste boek, Arwantië 2953, uitgegee. Die uitgewery kon Thompson slegs deeltyds behartig, omrede hy skoolgee. Thompson glo nie die (hoofstroom)uitgewers is soseer die remskoen wat Afrikaanse wetenskapsfiksie kniehalter nie, maar eerder die lesers wat nie genoegsame belangstelling toon nie of bloot oningelig is.[37] By die 2014 Boekebeurs is die Thompsons (wat spesiaal uit Thailand ingevlieg het) se stalletjie goed ondersteun.[38]

2010: Erika Lemmer ondersoek in haar proefskrif "Ingrid Winterbach, 'n derde kultuur en die Neo-Victoriaanse romantradisie (1984-2006)" ook van die wetenskapsfiksie-elemente wat in Winterbach se werke as deel van die (Neo-)Victoriaanse stroming manifesteer.

2011: Steenkamp ondersoek die rol van identiteit en omgewingskwessies in Suid-Afrikaanse spekulatiewe fiksie ('n omvattende, dog vae begrip wat kan neig vanaf politieke toekomsromans en bespiegelende fiktiewe geskiedenisherskrywing tot stralerpak-wetenskapsfiksie) in haar proefskrif in die Anglistiek. Sy stel dit duidelik[39] dat die bespreekte Afrikaanse werke beperk word tot die Engelse vertalings van die boeke van Karel Schoeman (Promised Land) en Eben Venter (Trencherman):

 

However, it must be noted that there exists a rich tradition of science fiction and speculative fiction within Afrikaans literature, which regrettably falls outside of the scope of this study. Afrikaans speculative novels, such as Jan Rabie’s Die Groen Planeet (1961) and Swart Ster oor die Karoo (1957), C.J. Langenhoven’s Loeloeraai (1923), Karel Schoeman’s Afskeid en Vertrek (1990) and Koos Kombuis’s Hotel Atlantis (2003) may be of further interest to scholars working in the field of South African speculative fiction.

 

2012: LitNet bied vir die eerste maal 'n wetenskapsfiksiekortverhaalkompetisie vir leerlinge aan. Die beoordelaars was Koos Kombuis, Lauren Beukes, Fanie Viljoen en Elzette Steenkamp.[40] Sowel Jaco Jacobs as Fanie Viljoen het 'n paar wenke gegee.

Die top-tien-finaliste is aangewys: "Die eksperimente" deur Esté Roberts, "Die eksperimente" deur Esté Roberts, "Marko Blignaut" deur Kabelo Mpurwana, "LILIT" deur Heinrich Niehaus, "Nagmerrie" deur Werno Katzke, "Kloon" deur Trudie Coetzee, "Kittel" deur Carli Blignaut, "Papie" deur Emlyn Allwright, "00:00" deur Lara du Preez en "Eksperiment AL1:ALONe" deur Stephan Bester.[41]

Stephan Bester behaal die derde plek met "Eksperiment AL1:ALONe"[42], Emlyn Allwright is die naaswenner met "Papie"[43], en die wenner is Trudie Coetzee met "Kloon"[44]

2012: Steenkamp voer 'n onderhoud met Eben van Renen en vra hom waarom hy die Afrikaanse wetenskapsfiksieverhaal Arwantië 2953 geskryf het.[45] Sy antwoord is:

 

Ek wou iets skep wat nie terugstaan vir Engelse sci-fi nie. Dit moes nie Oude-Doos-Afrikaanse-Wetenskapfiksie wees nie, maar District 9-Skop-Jou-Gat-Wetenskapfiksie [...] En boonop moes dit nie soos ’n vertaalde boek lees nie, maar uniek Afrikaans wees, met verskeie kulturele verwysings. Die meeste Afrikaanse wetenskapfiksie boeke is óf oude doos óf in Brabbelmieks geskryf. Al twee tipes boeke is rede vir ’n goed-ontwikkelde minderwaardigheidskompleks onder jong Afrikaanse lesers.

 

Volgens Van Renen word die Afrikaanse wetenskapsfiksieverhale soos dié van Jan Rabie en Fritz Deelman nie gedeel nie, omdat "ons drome [...] geproduseer, gebottel en ingevoer [word] vanuit Kalifornië. Die jonger geslag vereenselwig wetenskapsfiksie met Engels, die uitgewers beskou Afrikaanse wetenskapfiksie as 'n "niewinsgewende nismark". Hy is daarvan oortuig dat selfs die Harry Potter-manuskrip deur die grootste Afrikaanse uitgewerye afgekeur sou word (volgens hom het Afrikaanse fantasie nooit bestaan nie). Voorts sê hy:

 

Afrikaanse mense moet die geleentheid hê om te droom in hulle eie taal, om hierdie wêreld heeltemal te ontvlug op die enorme vlerke van drake, of teen die spoed van lig. Ons kan nie die taal aan die lewe hou alleenlik met hoge Silberstein-drome nie. Ons kort ook skop-skiet-en-donder-die-robot/draak-drome. Wat sê dit vir ons as ons lesers net ’n Engelse toekoms kan voorsien? Ons is so trots op ons poësie en prosa (pyn, drama en lyding kan ons blykbaar maklik in Afrikaans verbeel), maar ons verloor duisende lesers elke jaar aan Engelse wetenskapfiksie en fantasie. Hoekom? Wel, Engelse sci-fi het Hollywood as bemarkingsagent! Afrikaanse wetenskapfiksie het ... ’n minderwaardigheidskompleks. Ons lesers kyk bedroef na die piepklein, verouderde Afrikaanse WF-boeke en stap dan oor na die Engelse rakke. (Terloops: Wat doen dít aan ’n mens se identiteit?) G’n wonder die meeste mense kan nie meer drie sinne in Afrikaans voltooi nie. Hulle loop deur die lewe met hul gekrenkte taal-ego’s soos wannabenglish zombies. Afrikaanse wetenskapfiksie en fantasie is twee deure wat lesers kan lok en behou, sodat hulle later ook die res van ons taal se literatuurskatte kan ontgin. Ek wil selfs hoër as dit mik. Ek wil Engelse lesers oorbring na Afrikaans boeke toe.

 

Sy raad aan voornemende jong skrywers is om vir hulself 'n weg oop te baan - neem aan kompetisies deel, publiseer sélf jou eie boek, en bou 'n ondersteuningsnetwerk op. Skryf egter omdat jy daarvoor lief is.

2012: Henriëtte Loubser kyk vlugtig in haar akademiese LitNet-artikel, 'Van ’n tegnologiese moontlikheid tot ’n ryke leergeleentheid: die opvoedkundige waarde van wetenskapsfiksie', die leergeleentheid wat wetenskapsfiksie (in Afrikaans) kan bied wat deur ouers en onderwysers ontgin kan word. Dit is baie gewilde leesstof onder sowel kinders as jongmense en wetenskapsfiksie kan benewens die ontwikkeling van geletterdheidsvaardighede, kritiese denkvaardighede, ook as ideale medium dien vir die ondersoek van wetenskaplike, ekologiese en sosiale kwessies, maar kan terselfdertyd ook die wetenskap interessant maak, veral in Suid-Afrika waar die prestasie in die Wiskunde en Wetenskap "veel te wense laat". Op heel optimistiese trant sê sy:

 

In Afrikaans is daar verskeie voorbeelde van WF, waarvan die eerste waarskynlik CJ Langenhoven se Loeloeraai is (Wybenga en Snyman 2005:18). Later volg skrywers soos WA de Klerk, Helena Hugo, Leon Rousseau, Tertia Botha, John Coetzee, Elsa Hamersma, Chris Karsten, Empie Maritz, Martie Preller en Jan Rabie. Nuwer stemme is onder andere Francois Bloemhof, Jaco Jacobs, Fanie Viljoen en Elizabeth Wasserman, laasgenoemde met haar briljante Anna Atoom-reeks. Ons eie taal bied dus ’n ryke bron waaruit ouers en onderwysers kan put.
[...]
WF is ’n instrument wat met ’n opvoedkundige doel aangewend kan word. Dit kan deelname, die kommunikering van idees, ’n genieting van die navorsingsproses, korrelering en aanwending van data, laterale-denke-vermoëns, kritiese ontleding en sosiale interaksie aanmoedig. Dit kan ook lei tot die ontwikkeling van ander lewensvaardighede, soos goeie begrip, leesvermoë en ’n gevorderde woordeskat.
Die impak van wetenskap op alle lewensterreine van die mens is onteenseglik. Om wetenskap verstaanbaar en genotvol te maak, moet dit relevant gemaak word. Wetenskap moet met ander woorde lewendig gemaak word. Dit is hier waar WF aangewend kan word in die ontvreemding van wetenskap en om ’n brug te bou na openbare bewustheid. WF kan wetenskap uit die laboratorium gaan haal en dit in kultuur inbring

 

2013: In 'n onderhoud word Charles F. Stofberg die kuns afgevra, maar ook sy verwagtinge van die Afrikaanse Wetenskapsfiksie in die toekoms.[46]

 

Sy raad aan aspirant-Afrikaanse WF-skrywers is om aan te hou lees, en aan te hou skryf in Afrikaans. Die taal is ongelooflik buigbaar – ook in die ruimte en die toekoms. Ons is in Afrikaans net so goed en oorspronklik as in enige ander taal. Afrikaans se reputasie en teenwoordigheid in die WF-industrie is nog beperk, maar hy dink die belangstelling is groot. ‘Dog dink ek sommige persone sal ‘onnodiglik’ in Engels gaan skryf as hulle kan - en dis jammer.’
Charles is onseker oor die toekoms van Afrikaanse WF – hy sê ‘n mens sien min resensies in die koerante hieroor terwyl die fokus op historiese romans en misdaadrillers is. Hy vermoed uitgewers is onwillig om WF te publiseer. ‘Maar waarom nie daaroor skryf nie – ás die boek goed is, sal dit uitgegee word.’

 

2013: Barendse skryf in haar proefskrif, 'Distopiese toekomsromans in die Afrikaanse literatuur ná 1999', se inleiding [47]:

 

Wat wetenskapsfiksie in die geskiedenis van die Afrikaanse letterkunde betref, is daar nie veel voorbeelde nie [...]. Van die eerste skrywers om wetenskapfiksie vir volwassenes te publiseer, is C.J. Langenhoven met Loeloeraai wat in 1923 verskyn [...]. Jan Rabie publiseer in 1957 Swart ster oor die Karoo en in 1961 Die groen planeet, asook Die Hemelblom (1971)[...]. Verdere werke binne die genre van Afrikaanse wetenskapsfiksie is die kortverhaalbundel Uit 'n ander wêreld (1987) deur P.C. Haarhoff en Die onsterflikes (1995) deur Jeanette Ferreira [...]. 'n Meer onlangse toevoeging is Brug na Eden (2000) deur Charles F. Stofberg waarin daar 'n kolonie op Mars gestig is nadat die Aarde grotendeels vernietig is. Die tradisie van wetenskapfiksie kom sterker na vore in jeugliteratuur soos Seuns van die wolke (1932) deur August van Oordt, Fritz Deelman en die skepe van Mars (1957) en die res van die Fritz Deelman-reeks deur Leon Rousseau, Mieg se kort en lang middag (1992) en Swaartekrag een komma een deur De Waal Venter en Virus (2009) deur Jaco Jacobs [...].

Ten spyte van die skakel wat bestaan tussen utopiese literatuur en wetenskapsfiksie, word die Afrikaanse wetenskapsfiksie tekste nie in hierdie studie bespreek nie. Die rede hiervoor is dat wetenskapsfiksie in Afrikaans steeds skaars is en daar nie 'n merkwaardige toename in hierdie tydperk ná 1999 sprake is nie.

 

2014: In Koos Kombuis se Poolshoogte-rubriek op LitNet verskyn die artikel getiteld “Is daar 'n alien op jou stoep?”. In kontras met Barendse, maar eenparig met Steenkamp se siening, skryf hy: "As jy eers begin grawe, besef jy dat die lys gepubliseerde Afrikaanse SF-werke heeltemal te lank is om volledig in een rubriek op te noem." Kombuis bemerk dat die "nuwe SF-gier" in Suid-Afrika (wat sowel Afrikaans as Engelse werke insluit) meer as bloot die oplewing van 'n nuwe genre is – dit is trouens 'n herlewing "van 'n baie ou en inderdaad gevestigde genre". Hy spreek in die artikel ook sy misnoeë uit oor boekwinkels wat nog nie die heroplewing van die belangstelling in Afrikaanse wetenskapfiksie snap nie. Kombuis stel ook die vraag: "Is SF nie dalk bes moontlik die belangrikste genre van ons tyd nie?" Kombuis se artikel adem dieselfde gees as "Toekomsfiksie en die letterkunde" wat deur Jan Rabie geskryf is in 1960. Rabie bekyk die genre teen die onsekere agtergrond van die atoomeeu, ruimtewedloop en Koue Oorlog, terwyl Kombuis let op die onsekerheid van die huidige sosio-politieke / ekonomiese klimaat van die eietydse Suid-Afrika.

2015: Die skrywer Pieter Verwey ondersoek in sy verhandeling, getiteld Steampunk – ‘n Beskrywende studie en analise van die neerslag van die begrip in die teks 'Clint Eastwood van Wyk en die moordenaarsklok'” "Steampunk" (of, soos hy voorstel, ketelkoolteenkultuur)-elemente en -temas in sy eie boek Clint Eastwoord Van Wyk en die Moordenaarsklok wat in dieselfde jaar deur Tafelberg uitgegee word as jeugfiksie. Oor die reeds bestaande jeugwetenskapsfiksie in Afrikaans, en te midde van 32 jaar wat ondertussen verloop het, gee hy eenvoudig te kenne[48]: Daar word nie gepoog om 'n omvattende perspektief op Afrikaanse wetenskapsfiksie te gee nie. Sien C.E. Ungerer se proefskrif [...] hieroor.
Verwey tipeer Afrikaanse wetenskapsfiksie as volg[49]: ... Afrikaanse wetenskapsfiksie [handel] byna uitsluitlik oor een van twee onderwerpe: όf die ruimte, όf die toekoms, en dit is hoofsaaklik op die jeugmark gerig. Tog gee hy te kenne dat uitsonderings voorkom, maar dat Afrikaanse uitgewers, by name LAPA, Human & Rousseau, Tafelberg, Random House Struik, Jacana Media en Kwêla Books nie eers 'n kategorie vir wetenskapsfiksie het nie. Juis omdat die uitgewers "klaarblyklik min aandag aan wetenskapsfiksie as genre bestee, is dit nie moeilik om te glo dat daar tot vandag toe nog geen Afrikaanse wetenskapsfiksie-literatuur bestaan wat Steampunk in enige formaat verteenwoordig nie."

2016: Thompson Boekdrukkery sluit weens Thompson se sware werkslading, hoewel Afrifiksie bly voortbestaan. Die boeke wat by die uitgewery gepubliseer is, word voortaan gedruk en verkoop by die privaatuitgewer Groep7 Drukkers Geargiveer 30 April 2019 op Wayback Machine.

2017: Wetenskapsfiksie word al hoe meer gesog onder Afrikaanse uitgewers, al is daar nie baie van hierdie leesstof in Afrikaans nie, word in die Herfsuitgawe van Taalgenoot vermeld. Dit word toegeskryf aan die groeiende belangstelling onder jonger lesers, en die Afrikaanse leser wat van dieselfde verskeidenheid genres as die Engelse lesers bedien wil word. Die verbeelding word vrye teuels in (verskeie velde van die) wetenskap gegee en dié genre word nie vereenselwig met 'n "nasionale letterkunde" nie. Die genre kan ook oor ouderdoms- en geslagsgrense heen strek. Die temas behels onder meer die impak van die virtuele wêreld, simulasies, identiteit, ekologiese kwessies en sosiale spanning – dikwels aangebied as simptoom van groter magte in ’n komplekse samelewing; hoewel distopiese en post-apokaliptiese temas tans die meeste aangeroer word.[50]

2017: In dieselfde uitgawe skryf Koos Kombuis in sy rubriek wetenskapsfiksie is belangrik; dit gaan nie alleen oor die vooruitskou nie, maar die meeste uitvindsels en verandering van die omgewing (sosiaal, ekologies, ekonomies) begin in die verbeelding en "verskuif van die vermaak- na die nuuskanale". Dieselfde reëls van goeie fiksie geld egter steeds: "Karakters moet geloofwaardig en driedimensioneel wees; optrede moet gemotiveerd wees; die tydsberekening en spanningslyn moet deurentyd boei."[51]

2018: Ilse Salzwedel gesels met Machiel Viljoen, die webmeester van Afrifiksie.com op RSG se "Skrywers en boeke" (14 Februarie). Die luisteraarterugvoer wat Salzwedel gekry het, toon daar is heelwat wetenskapsfiksieaanhangers, maar daar is nie genoeg boeke in Afrikaans nie. Volgens Viljoen is die belangstelling onder die Afrikaanssprekendes veral in die jare geprikkel van die ruimtewedloop tussen die Westerse lande en die Sowjetunie; omrede Afrikaans by die ander Europese tale ingeskakel het (maar die sprekers ook polities Westers gesentreerd was), is daar oor en weer met belangstelling aan die fiksie gelees en het vertalings plaasgevind wat in hierdie vraag voldoen het. Na raming is daar ongeveer 120 oorspronklike werke in Afrikaans. Viljoen sê hy is deur Thompson destyds genader om 'n webwerf te stig wat kan help met die bevordering, bewusmaking, uitgee en verkoop van wetenskapsfiksieboeke. Toe Thompson Boekdrukkery gesluit het (om tegniese en finansiële redes), is daar wel besluit om die ywerige wetenskapfiksiegemeenskap wat ondertussen spontaan ontstaan het lewendig te hou. Nie alleen lesers doen mee nie, maar ook skrywers. Die gemeenskap poog om betrokkenheid te bevorder deur skryf- en skepkompetisies, maar ook die verskaffing van inligting.[52]

2018: Herman Cronjé word op 30 November as naaswenner bekroon in die RSG Sanlam-Radiodramakompetisie met sy manuskrip, Die selle.[53]

2020: Op PRAAG verskyn 'n artikel wat uitvaar teen die utopiese Solarpunk as subgenre van wetenskapsfiksie en spekulatiewe fiksie: dit moet maar liefs uit die Afrikaanse boekewêreld bly. Die hoofrede wat aangevoer word is die materialistiese ingesteldheid van die politieke beweging wat uit hierdie genre tot stand gekom het en neerslag vind in die literatuur, d.w.s. dat gelyke mag, gelyke hulpbronne, antikapitalisme en teenwerking van die hiërargie onder die mensdom wat deur hernieubare energie daargestel sal word, noodwendig die menslike gees of sosiale struktuur positief sal beïnvloed. Die politieke beweging is daarby ook nie daadwerklik inklusief soos hy voorgee nie, dit stel onrealistiese verwagtinge daar wat reeds in die werklike lewe verkeerd bewys is (selfs op straatvlak in Suid-Afrika). Dit toon ook suiwer blinde optimisme wat hom hoofsaaklik op die estetika verlaat, met tydrowende gevolge wat strydig is met die modernisme en ekonomie, waarvan laasgenoemdes se hoofdoel dit is om die meeste met die minste geld en tyd te bereik. Dit politiek van 'solarpunk' is revolusionêr van aard, nie evolusionêr nie. Die uiteinde kweek 'n benepe parogiale ingesteldheid (wat nader lyk op 'n kommune uit 'n distopie). Te midde van die paradyslike mooi voorkoms, word die ontginning van grondstowwe elders steeds benodig om hernieubare energie op te wek, wat die omgewing steeds bly skaad (maar wel: uit die oog, uit die hart); ook dwelms, korrupsie en besoedeling op ander vlakke is nie noodwendig gevrywaar in hierdie utopie nie.[54]

2021: PRAAG voer 'n onderhoud met die webmeester van Afrifiksie.com, Machiel Viljoen. Die onderwerpe wat aangeroer word, sluit in die oprigting en doelstelling van Afrifiksie, sowel as die paar tegniese aspekte rondom die voorwaardes van die skryfkompetisies. Die gesprek loop dan in die rigting wie verantwoordelik gehou moet word vir die stadige opgang van die Afrikaanse wetenskapsfiksie, maar ook die wenslikheid om filosofie in die skryfwerk te verweef. Die vooruitsigte van Afrikaanse wetenskapsfiksie die toekoms in word bespreek, onder meer rakende die beskikbaarheid, die toeganklikheid van en belangstelling in die boeke, die herdrukke, die bande wat met Nederlandse kringe gesmee moet word. Ook of vertalings van Afrikaanse boeke in ander tale oorweeg moet word. Trope, die diversiteit, simboliek en van die clichés van die skrywers, asook die verwagtinge van die lesers, word vlugtig onder die loep geneem. Laastens word ook gekyk na die privaatuitgee van die manuskripte.[55]

2021: Halfpad deur die jaar sluit die Afrifiksie-webwerf; die domeinnaam word te koop aangebied.[56] Maar, Afrifiksie.com word herleef onder die naam https://afrifiksie-nova.com/ .

 

Ons webwerf (Afrifiksie) se naam was geregistreer by SiteGround en die werf self was bedryf deur Dreamhost. Met ander woorde, ons het twee afsonderlike rekeninge gehad vir fooie t.o.v. die webwerf. Toe die registrasie van ons naam verval, kon die kredietkaart nie verwerk word nie, want die nuwe kaart het ‘n nuwe sekuriteitskode gehad wat nie wou deurgaan nie. Weens 'n spelfout in ons e-pos-adres kon ons nie in ons eie rekening inkom om die besonderhede by te werk nie. Wat ‘n fiasko!

Teen die tyd dat ons uiteindelik in ons rekening kon inkom, het SiteGround reeds ons naam op ‘n veiling laat verkoop – en ons kon niks verder doen om die situasie te red nie.

Ons het gewonder of ons moet voortgaan met die werf, of dit maar as ‘n teken sien dat ons tyd gekom het om die hoofstuk af te sluit. Maar, uiteindelik het ons besluit dat daar eenvoudig net té veel materiaal en té veel geskiedenis was om sommer so maklik maar net op te gee.

Einde ten laaste het ons besluit om maar noodgedwonge ‘n nuwe naam te registreer en ons inhoud na die nuwe naam oor te dra. Ons het besluit om ons verhouding met SiteGround te beëindig en beide ons naamregistrasie en die bedryf van ons webwerf na Dreamhost oor te skuif.

 

2021: Annerle Barnard verower die Goue prys vir Spel in die Sanlam-prys vir Jeuglektuur 2021.[57]

2021: Cecillia du Toit verower die derde plek, en ontvang R15 000 vir Sterstof, in die RSG Sanlam-Radiodramakompetisie.[58]

2023: Ter viering van die eeuwording van die Afrikaanse wetenskapsfiksie, maar ook die 150ste herdenking van Langenhoven se geboortedag, en meer te wete die publikasiedatum Loeloeraai in die besonder, het LitNet en die Langenhoven Gedenkfonds kontantpryse uitgeloof aan die moontlike kandidate wie se wetenskapsfiksiekortverhale op LitNet se webwerf vanaf 12 Augustus 2023 tot 31 Desember 2023 verskyn. Die pryse sluit in: 1ste plek - R 3 000,00; 2de plek - R2 000,00 en 3de plek - R1 000,00.[59]

Volgens jaartal wysig

1923 wysig

1931 wysig

  • Seuns van die wolke – August van Oord.

1954 wysig

  • "Ek het jou gemaak." In: 21Jan Rabie. (Reeds geskryf in Juniemaand 1954)

1957 wysig

1959 wysig

1960 wysig

  • Die Geheimsinnige vlieënde piering – M. Steyn van Rooyen.
  • Voordat die son verduister – Nellis Fourie.
  • Jasper-reeks, No. 5: Jasper en die ruimtemanneC.F. Beyers-Boshoff.
  • Orde van KreonTiaan Eybers.
  • Ridders van die ruimteTiaan Eybers.

1961 wysig

  • Die groen planeet: 'n toekomsfantasieJan Rabie.

1962 wysig

  • Die vlieënde piering - L. Terblanche (Pronkboeke)

1964 wysig

  • Rowers van die ruimte-eeu – André van der Merwe.
  • Slawe van die Marsmanne – André van der Merwe.

1966 wysig

  • Dood in die ruimte – Jeff Sutton.
  • Tydvlug 2200 – Kobus Maritz.

1969 wysig

  • Gevange op die metaalplaneet – Eben de Jager.

1971 wysig

  • Ekliptika X – Pierre Conradie.
  • Die Hemelblom – Jan Rabie. (Is reeds as weeklikse radiovervolgverhaal in 1957 uitgesaai)[60]

1979 wysig

  • AtlantisHelena Hugo.
  • Terra Piering 1 – Juan Sadie.

1980 wysig

  • Atlan, Prins van Atlantis – Jan Combrink.
  • Avontuur op Mars – Empie Maritz.
  • GalapolosHelena Hugo.
  • Sending Kosmos – I.D. Lamprecht.
  • Sending Reijger - Rocco van Schalkwyk.

1981 wysig

  • Bestemming XenosHelena Hugo.
  • Blou vier en groen vier – Ilse Steenberg.
  • Leon Hugo: Ruimteloods – Johan Kock.
  • Planeet Malustra – Juan Sadie.
  • Kaptein Kristen: Planeet 3Wille Martin.

1982 wysig

1983 wysig

  • Arendsvlug – Bertie Reynecke.
  • Die weerstandsbeweging van Ikaros, 2027 - Rocco van Schalkwyk.
  • Onheil in die ruimte – Cobus van Wyk.

1984 wysig

1985 wysig

  • Floris Sapiens: 'n fantasie – Chris Karsten.

1986 wysig

1987 wysig

  • As die wit duiwe vlieg – Nanda Pauw.
  • Uit 'n ander wêreldP.C. Haarhoff. (bundel van 12 kortverhale wat vanaf Augustus 1979 oorspronklik in Tydskrif vir Letterkunde verskyn het).

1988 wysig

  • VyffffDe Waal Venter.
  • Die laaste profeet: 'n toekomsverhaal oor vryheid, vrede en liefde – Nanda Pauw.

1989 wysig

  • Operasie Bom – Andries de Wit.
  • Dwergplaneet – Pieter Steen.
  • Wotan SQ7 – Pieter Steen.

1990 wysig

1991 wysig

  • Bietjie-kier en die man in die KarooMarietjie de Jongh. (Onsigbare buiteaardse wese (en natuurmag) besoek heimlik die aarde)

1992 wysig

1993 wysig

  • Agon en die donker planeetJohn Coetzee.
  • As ons die maan mis ry – Amelia Kellerman.
  • De Bruyn se brein – Braam van der Vyver.
  • PegasusHelena Hugo.

1994 wysig

  • RebelTertia Botha.
  • Swaartekrag een komma eenDe Waal Venter.
  • "Yslik baie oeslak". In: Van die banke op die plankeDe Waal Venter. (Kindertoneel)
  • Die weghollers van TeevDe Waal Venter.
  • Peet en die rekenaarridders – Carl Steyn.
  • "Moord" - Gert Basson (kortverhaal opgeneem in Vangnet, samesteller Lindeque de Beer).
  • "Die nabootser" - Gert Basson (kortverhaal opgeneem in Vangnet, samesteller Lindeque de Beer).

1995 wysig

  • Windvlug – Empie Maritz.
  • Die onsterflikes – Jeanette Ferreira.

1996 wysig

  • In die tyd van die Esob – Martie Preller.
  • Die gedoente op planeet BorisJohn Coetzee.
  • Sending na Planeet 55-7: Die Artaarse koffiekrisis – Yvonne Botha.
  • Prinses in die ruimte – Ilse Steyn.

1997 wysig

  • Geheime dossiere: Vreemde verskynselsMichael Green.
  • Projek X: Kodenaam Centaurus – Martin Labuschagne.
  • Projek X: Vreemde Werklikheid – Heila Fourie.

1998 wysig

  • Geheime dossiere: Nagbewegings – Michael Green.
  • Projek X: Op eie risiko – Martin Labuschagne.
  • Projek X: Vreemde visioene – Heila Fourie.
  • Die teken van CruxElsa Hamersma.
  • Liefde in die ruimteIlse Steyn.
  • Ouma Hester en die Intergalactic V-919 Supercomet – Janie Oosthuysen.

1999 wysig

2000 wysig

2001 wysig

  • Monsterduiwe – Lien Roux-de Jager. (Herdruk verskyn in 2006 saam met die "Ruimte"-trilogie)[61]
  • Die teken – Jonita Swart.

2002 wysig

  • Een skoenlapper – Paul C. Venter. (SABC-dramareeks van 6 episodes, vanaf 4 Julie gebeeldsend).[62]

2004 wysig

  • Die hart van Zeebak – Martie Preller.
  • Net aliens eet spinasie. In: Net aliens eet spinasie – Jaco Jacobs.
  • Alex en die geheime kristal – Hannchen Koornhof & Helen Schoeman.

2005 wysig

  • Melkwegryke – Nicolaas van der Wath.

2006 wysig

  • Die Doemprofeet – Lien Roux-de Jager (met die herdruk van Monsterduiwe as deel van die Ruimte-trilogie).
  • Woestynvuur – Lien Roux-de Jager (met die herdruk van Monsterduiwe as deel van die Ruimte-trilogie).
  • OndulanGerrit van Dijk.[63]

2007 wysig

  • Stad aan die einde van die wêreld – François Bloemhof.
  • Vin die Virusjagter – Jeanine Henning.

2008 wysig

  • "Nagblom". In: Nagstories: laatnagverhale oor gruwels en die bonatuurlikeGert Cornelius.
  • "Megamoeder" - Nell Breda (kortverhaal opgeneem in Bevange: Speur- en misdaadstories, samesteller Lindeque de Beer).

2009 wysig

  • "Die aliens is hier". In: Middernagfees – Jaco Jacobs.
  • Virus – Jaco Jacobs.
  • FlipomFrançois Bloemhof.
  • "Die laaste opstel". In: Sweef – Martie Preller.
  • Lang Henning en die toekomsmense – Mary Sadler.

2010 wysig

  • Nova: Die Begin – Fanie Viljoen.
  • VVV oor die Karoo – die ontvoering – Chris Moolman.

2011 wysig

  • Arwantië 2953 – Eben van Renen.
  • Doodskontrak – Izak A. (Sakkie) Coetzee.[64]
  • Nova:Vuurdoop – Fanie Viljoen.
  • Die Regulus-agenda, 2012 – Chris Moolman (opvolg van VVV oor die Karoo – die ontvoering).
  • Een en twintig Mei Twintig Elf / 21 Mei 2011 – Jan F. Viljoen (RSG-radiodrama, uitgesaai 24 November 2011).
  • HelkruinHugo le Roux.
  • Die Verste UurSteve Hofmeyr.

2012 wysig

  • Nova: Bloedbroers – Fanie Viljoen.
  • Een biljoen jaar NCCharles F. Stofberg.
  • Poppekas – Deborah Steinmar.
  • Professor Fungus en die zombie-tamaties – Jaco Jacobs.
  • Professor Fungus en die ongelooflike miniatuur-avontuur – Jaco Jacobs.
  • T!Nax'u – Gerrit van Dijk.

2013 wysig

  • Lakadiga – die geheim van die verlore stad – Troula Goosen. (Fiksieboek met kantnotas vir tweedetaalleerders van Afrikaans).
  • Marsnik III – Marinus Keet.
  • Meneer Monster – Jaco Jacobs (Illustreerder: Johann Strauss).
  • Nova: Sterreloper – Fanie Viljoen.
  • Professor Fungus en die mensvreter-piranhas – Jaco Jacobs.
  • Professor Fungus en die skrikwekkende Snotzilla – Jaco Jacobs.
  • Breking – Fanie Viljoen (RSG-radiodrama, uitgesaai 10 Oktober 2013).

2014 wysig

  • Nova: Eindspel – Fanie Viljoen.
  • Sanri Steyn: Die aliens oorkant die straat – Theresa van Baalen (Illustreerder: Johann Strauss).
  • Deur na Nebula NegeFrançois Verster.
  • Emma en die geheime gangMarianna Brandt.
  • Professor Fungus en die dino-avontuur – Jaco Jacobs.
  • Professor Fungus en die robotkrisis – Jaco Jacobs.
  • Kinders van As – Izak A. (Sakkie) Coetzee.
  • Sonstorm – Schalk Schoombie (RSG-radiodrama, uitgesaai 05 Junie 2014).
  • 2092:God van klank – Wilken Calitz (RSG-radiodrama, uitgesaai 30 Oktober 2014).
  • Die Jagter Kronieke I: Die Halfbloed - Nico Smit.
  • Die Jagter Kronieke II: Koue Vuur - Nico Smit.
  • "Maslow" - Susan Gaigher (as kortverhaal opgeneem in Nuwe Stories 3, saamgestel deur Suzette Kotzé-Myburgh en Leti Kleyn)

2015 wysig

  • Emma en die creepy komplotMarianna Brandt.
  • Die Kristalblou Engel – Philip Brand.
  • Professor Fungus en die jelliemonsters van Mars - Jaco Jacobs.
  • Professor Fungus en die BreinDrein-eksperiment - Jaco Jacobs.
  • Ricky Erasmus en die interdimensionele rolstoel – J.V. van Wyk.
  • Clint Eastwood van Wyk en die Moordenaarsklok – Pieter Verwey.
  • Die roofdier - Louise Viljoen.
  • Engel van die nag - Eben van Renen.
  • Inversium - François Verster.
  • Die Jagter Kronieke III: Skemer Oorlog - Nico Smit.

2016 wysig

  • Axion - Mike Leach.
  • Leo - Anna van der Walt.
  • Stellamarie - Anna van der Walt.
  • Professor Fungus en die diepsee-dilemma - Jaco Jacobs.
  • Professor Fungus en die vreeslik gevaarlike tuinkabouters - Jaco Jacobs.

2017 wysig

  • Die maan val bewusteloos (kortfilm)[65]
  • Ek het jou gemaak (kortfilm, verwerking van Jan Rabie se kortverhaal)[65]
  • Professor Fungus en die sneeumasjien - Jaco Jacobs.
  • Professor Fungus en die monsterformule - Jaco Jacobs.
  • Soos gister (kortfilm)[65]

2018 wysig

  • Die ongenooides (kortfilm)
  • Kop – Schalk Schoombie (RSG-radiodrama, uitgesaai 17 Mei 2018)[66]
  • Kraak (||Hui !Gaeb Boek 1) – Rouxnette Meiring
  • Oorgang (kortfilm)
  • Snak (||Hui !Gaeb Boek 2) – Rouxnette Meiring
  • Stof – Alettie van den Heever[67]
  • Die Skoppensboer – Eben van Renen

2019 wysig

  • Die selle – Herman Cronjé (RSG-radiodrama, uitgesaai 18 April 2019) [68][69][70]
  • Zenkion-Aarde-Komplot (Z-A-K): die blou planeet. – Theresa van Baalen.

2020 wysig

  • Die nag ruik na spoed – Schalk Schoombie
  • Toekomsmens – Isa Konrad
  • SkepselWillem Anker
  • Boetie ontmoet 'n alien – Johann Smith (RSG-radiodrama, uitgesaai 26 November 2020)
  • Goue KoorsCharles J. Fourie (RSG-radiomiddagvervolgverhaal, uitgesaai 7 Desember 2020 - 1 Maart 2021)
  • Z-A-K: Die reis na Zenkion – Theresa van Baalen
  • Weerlose meganika – Anton Roodt[71]

2021 wysig

  • Z-A-K: Die avonture van Lionel Afrika – Theresa van Baalen
  • Donkerbloed – Elrien Scheepers
  • Spel – Annerle Barnard
  • Kring – Renier Houy

2022 wysig

  • SterstofCecillia du Toit (RSG-radiodrama, uitgesaai 21 April 2022)[72]
  • Uitverkies – Noreen Nolte

2023 wysig

  • Die Man van Proxima – Ina Cantoni
  • Waar jakkalse huil – Elrien Scheepers

Sine Anno wysig

  • Die Bruin Planeet – Kobus Smit.
  • Die Nata, Deel 1: Onskuld (Leviatan van die Ruimte) – C.L. Linström-Vorster.
  • Die Nata, Deel 2: Ontnugtering – C.L. Linström-Vorster.
  • Die Nata, Deel 3: Ontdekkingsreis – C.L. Linström-Vorster.
  • Die Nata, Deel 4: Almach & Antares – C.L. Linström-Vorster.
  • Die Nata, Deel 5: 786 – C.L. Linström-Vorster.
  • Interster – SAUK (TV-reeks).
  • Saad van onheil – G.J. Combrink
  • Vreemde vallei – Heila Fourie.

Bronne wysig

Verwysings wysig

  1. Rabie, J. 1960. Toekomsfiksie en die letterkunde. Die Kaapse Bibliotekaris, 3(100):9-12.
  2. Rabie, J. 1960. Toekomsfiksie en die letterkunde. Die Kaapse Bibliotekaris, 3(100):9-10.
  3. Kannemeyer, J. 2004. Jan Rabie: Prosapionier en politieke padwyse. Kaapstad: Tafelberg, p. 267
  4. Rabie, J. 1960. Toekomsfiksie en die letterkunde. Die Kaapse Bibliotekaris, 3(100):10.
  5. Rabie, J. 1960. Toekomsfiksie en die letterkunde. Die Kaapse Bibliotekaris, 3(100):11.
  6. Rabie, J. 1960. Toekomsfiksie en die letterkunde. Die Kaapse Bibliotekaris, 3(100):9.
  7. Rabie, J. 1960. Toekomsfiksie en die letterkunde. Die Kaapse Bibliotekaris, 3(100):11.
  8. Rabie, J. 1960. Toekomsfiksie en die letterkunde. Die Kaapse Bibliotekaris, 3(100):11.
  9. Pieterse, L. 1976. 'n Kuiertjie by Jan Rabie op Onrus. Die Kaapse Bibliotekaris, 3(2):5-6
  10. De Waal. 2000. Science fiction (SF) - wat is eintlik aan die gang? Literator 21(2): 28.
  11. Ungerer, C.E. 1983. Sciencefiction: problematiek en perspektief. Ongepubliseerde D.Litt. et Phil.-proefskrif, Universiteit van die Oranje-Vrystaat, Bloemfontein. p. 203
  12. Ungerer, C.E. 1983. Sciencefiction: problematiek en perspektief. Ongepubliseerde D.Litt. et Phil.-proefskrif, Universiteit van die Oranje-Vrystaat, Bloemfontein. p.224
  13. Ungerer, C.E. 1983. Sciencefiction: problematiek en perspektief. Ongepubliseerde D.Litt. et Phil.-proefskrif, Universiteit van die Oranje-Vrystaat, Bloemfontein. pp. 224-227
  14. Ungerer, C.E. 1983. Sciencefiction: problematiek en perspektief. Ongepubliseerde D.Litt. et Phil.-proefskrif, Universiteit van die Oranje-Vrystaat, Bloemfontein. pp. 260
  15. Ungerer, C.E. 1983. Sciencefiction: problematiek en perspektief. Ongepubliseerde D.Litt. et Phil.-proefskrif, Universiteit van die Oranje-Vrystaat, Bloemfontein. pp. 272-273
  16. Ungerer, C.E. 1983. Sciencefiction: problematiek en perspektief. Ongepubliseerde D.Litt. et Phil.-proefskrif, Universiteit van die Oranje-Vrystaat, Bloemfontein. pp. 277-278
  17. Prophet, J. 1985. Children’s SF. Its history, literary development and applications in contemporary society. Acta Academica, Series D, no. 5.
  18. Prophet, J. 1985. Children’s SF. Its history, literary development and applications in contemporary society. Acta Academica, Series D, no. 5, p. 1.
  19. Prophet, J. 1985. Children’s SF. Its history, literary development and applications in contemporary society. Acta Academica, Series D, no. 5, p. 43-45
  20. Prophet, J. 1985. Children’s SF. Its history, literary development and applications in contemporary society. Acta Academica, Series D, no. 5, p. 49-50
  21. Steenberg, Elsabe. 1988. Primêre behoeftes van tieners waarin hul boeke voorsien. In: Cilliers, Isabel (red.). Op weg na begrip: Kinderliteratuur vir Suider-Afrika. Kaapstad: Maskew Miller Longman. bl. 171-172
  22. Preis, I. 1988. Fantasie: modern, postmodern en wetenskapfiksie met toespitsing op die Afrikaanse kortverhaal. Ongepubliseerde M.A.-verhandeling, Universiteit van Pretoria. pp. 121-156
  23. Preis, I. 1988. Fantasie: modern, postmodern en wetenskapfiksie met toespitsing op die Afrikaanse kortverhaal. Ongepubliseerde M.A.-verhandeling, Universiteit van Pretoria. pp. 134-135
  24. Preis, I. 1988. Fantasie: modern, postmodern en wetenskapfiksie met toespitsing op die Afrikaanse kortverhaal. Ongepubliseerde M.A.-verhandeling, Universiteit van Pretoria. pp. 155-156
  25. Tydskrif vir Letterkunde. 1988. Literêr Aktueel: 'Prof. Elize Botha, by die oorhandiging van die Eugène Marais-prys vir 1987 aan P.C. Haarhoff, 24 Junie 1988' / 'Antwoord van Pierre Haarhoff'. XXVI, 3 Augustus: pp. 97-99.
  26. Van der Walt, T. 2005. Bekronings en toekennings vir Afrikaanse kinder- en jeugboeke. In: Wybenga, G. & Snyman, M. (reds.). Van Patrys-hulle tot Hanna Hoekom: ʼn gids tot die Afrikaanse kinder- en jeugboek. Pretoria: Lapa. pp. 163-176.
  27. Wasserman, H. 1995. Waar is ons skrywers van Wf? Die Burger, 15 November: 2
  28. John, P. 2001. Afrikaanse wetenskapfiksie kry 'n 'Eden'. Beeld, 26 November, p. 30
  29. Van der Westhuizen, B. 2004. Ons kinders en boeke... Die Kerkblad, 107(3164):29-30.
  30. Nieman, M.M. & Hugo, A.J. 2004. Vrouekarakters in bekroonde Afrikaanse jeugboeke: ’n Opdatering. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 44(1): 1-14.
  31. De Villiers, C.M. 1992. Die uitbeelding van die vrou in ’n aantal bekroonde Afrikaanse jeugboeke. Ongepubliseerde M.Bibl.-verhandeling. Johannesburg: Randse Afrikaanse Universiteit.
  32. Nieman, M.M. & Hugo, A.J. 2004. Vrouekarakters in bekroonde Afrikaanse jeugboeke: ’n Opdatering. Tydskrif vir Geesteswetenskappe, 44(1): 1-2,5
  33. Genre en Tema: AFK202U, later AFK2601. Die studiegids ter sprake is: Roos, H. 2005. "In die buitenste ruimtes." In: Beer, L. (red.). Genre en tema: Enigste studiegids vir AFK202U. Pretoria: UNISA, pp. 24-32.
  34. Beeld. 2005. Dié skrywers vir Via Afrikas benoem. 21 Mei. 5. ( http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2005/05/21/B5/05/02.html[dooie skakel] )
  35. Erasmus, Elfra. 2005. Kortlys vir boekpryse. Beeld, 10 Junie:4. ( http://152.111.1.88/argief/berigte/beeld/2005/06/10/KA/04/02.html)
  36. Marais, Willem. 2005. Swaargewigte op belangrike literêre kortlys. Volksblad, 21 Mei, 2005. ( http://152.111.11.6/argief/berigte/volksblad/2005/05/21/VB/10/02.html[dooie skakel] )
  37. Die Kaapse bibliotekaris. 2013. 'n Nuwe son kom op in die Ooste: Thompson Drukkery vir Afrikaanse wetenskapfiksie en fantasie. Julie/Augustus, pp.28-30.
  38. Verster, F. 2014. Die nuwe Suid-Afrikaanse Boekebeurs: 'n nuwe blaadjie, of net 'n ander omslag? Die Kaapse bibliotekaris, November/Desember, pp. 21-22./
  39. "Steenkamp, E. L. 2011. Identity, belonging and ecological crisis in South African speculative fiction. Unpublished D.Phil.-dissertation, Rhodes University, Grahamstown. p. 190" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 11 November 2017. Besoek op 30 April 2019.
  40. LitNet:Aandag alle leerders: Wen groot pryse met jou wetenskapfiksie-kortverhaal!
  41. LitNet:WF 2012: Top-tien-finaliste aangewys!
  42. LitNet: Ontmoet die derde-prys-wenner van LitNet Akademies Kuberklas se wetenskapfiksiekompetisie
  43. LitNet:Ontmoet die naaswenner van LitNet Akademies Kuberklas se wetenskapfiksiekompetisie
  44. Ontmoet die wenner van LitNet Akademies Kuberklas se wetenskapfiksiekompetisie
  45. Steenkamp, E. 2012. Lank lewe die Arwantyne!: Elzette Steenkamp gesels met Eben van Renen oor Afrikaanse wetenskapfiksie. LitNet Akademies, 29 September.
  46. Verster, F. 2014. Charles F Stofberg: 'n argivaris as kampvegter vir Afrikaanse Wetenskapfiksie. Die Kaapse bibliotekaris, Januarie/Februarie, 21-22
  47. Barendse, Joan-Mari. 2013. Distopiese toekomsromans in die Afrikaanse literatuur ná 1999. Ongepubliseerde DPhil-proefskrif: Universiteit van Stellenbosch. p. 3
  48. Verwey, P. 2015. Steampunk - 'n Beskrywende studie en analise van die neerslag van die begrip in die teks 'Clint Eastwood Van Wyk en die Moordenaarsklok'. Ongepubliseerde M.A.-verhandeling, Universiteit van Pretoria. pp. 23-24}
  49. Verwey, P. 2015. Steampunk - 'n Beskrywende studie en analise van die neerslag van die begrip in die teks 'Clint Eastwood Van Wyk en die Moordenaarsklok'. Ongepubliseerde M.A.-verhandeling, Universiteit van Pretoria. p.92-93
  50. De Villiers, M. 2017. Om die toekoms oop te skryf. Taalgenoot, Herfsuitgawe, pp. 19-21
  51. Kombuis, K. 2017. Ruimtefantasieë Taalgenoot, Herfsuitgawe, p. 75
  52. "RSG:Skrywers en boeke". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Augustus 2019. Besoek op 30 April 2019.
  53. RSG: Joernalis wen radiodrama kompetisie.
  54. "Suidpunt. 2020. Nee, Afrikaans het nie 'Solarpunk' nodig nie. PRAAG, 9 Mei". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 21 Mei 2020. Besoek op 18 Mei 2020.
  55. Suidpunt. 2021. Afrikaanse wetenskapsfiksie (onderhoud met Machiel Viljoen). PRAAG. 9 Januarie
  56. archive.org toon die webwerf wat te koop is
  57. NB Uitgewers. NB Uitgewers: Wenners van Sanlampryse vir Jeuglektuur 2021 bekend gemaak, 23 November 2021
  58. RSG-Plus: Student se universele gesinsdrama wen skryfkompetisie
  59. Litnet. 2023. LitNet en die Langenhoven Gedenkfonds soek jou wetenskapfiksieverhaal! 10 Augustus
  60. Kannemeyer, J.C. 2004. Jan Rabie: Prosapionier en politieke padwyser. Kaapstad: Tafelberg-Uitgewers, bl. 266
  61. Kaapse bibliotekaris. 2006. Volume 50, bl. 23
  62. "Die Burger. 2002. SA mynhope word Antarktika. 21 Junie:5". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Julie 2015. Besoek op 11 Julie 2015.
  63. "Die Burger. 2006. Groot verbeelding vind ruimte vir storie op CD. 11 Julie:10". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Julie 2015. Besoek op 11 Julie 2015.
  64. "Groep7Drukkers: Boeke en Goete: Doodskontrak deur Izak A. Coetzee". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 7 Desember 2019. Besoek op 7 Desember 2019.
  65. 65,0 65,1 65,2 "Woordfeesprogram" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 3 Mei 2019. Besoek op 3 Mei 2019.
  66. "RSG: Futuristiese drama oor eerste kopoorplanting". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Januarie 2019. Besoek op 6 Januarie 2019.
  67. Stof-resensie (LitNet)
  68. "RSG Potgooi: Die Selle". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 April 2019. Besoek op 19 April 2019.
  69. RSG Sanlam Radiodramawenners 2018
  70. "RSG-Plus. 2019. 'Die Selle' = heerlike klug met wetenskapfiksie-krulstertjie. 12 April". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 April 2019. Besoek op 23 April 2019.
  71. Fürstenburg, C. 2020. Weerlose meganika deur Anton Roodt: ’n resensie. Litnet. 10 Desember.
  72. RSGPlus: Luister weer na spanningsvolle futuristiese drama ‘Sterstof’. 22 April 2022