Wikipedia:Voorbladartikel week 23 2012

Aarde, soos waargeneem deur die Apollo 17-wenteltuig op 7 Desember 1972.

Die Aarde is die derde planeet van die Son af. Dit is die vyfde grootste planeet in die Sonnestelsel en die grootste van die aardse planete in die Sonnestelsel wat deursnit, massa en digtheid betref. Die Aarde is die tuiste van miljoene spesies, waaronder ook die mens, en is die enigste plek in die heelal waar, sover kennis strek, lewe bestaan. Die planeet het 4,54 miljard jaar gelede ontstaan en lewe het binne die volgende miljard jaar op sy oppervlak verskyn. Sedertdien het die Aarde se biosfeer die atmosfeer en ander abiotiese faktore sodanig verander, dat die aerobiese organismes vinnig toegeneem het en die osoonlaag gevorm het, wat saam met die Aarde se magneetveld skadelike straling blokkeer en só lewe op land moontlik maak. Die Aarde se fisiese eienskappe, saam met sy geologiese geskiedenis en wentelbaan, het die volgehoue bestaan van lewe in hierdie periode toegestaan; daar word verwag dat die planeet vir die volgende 1,5 miljard jaar sal volhou om lewende organismes te onderhou, waarna die stygende ligsterkte van die Son die biosfeer sal vernietig.

Die Aarde se buitenste laag word in verskeie segmente, of tektoniese plate, verdeel. Hierdie plate beweeg langsamerhand oor die oppervlak oor 'n tydperk wat miljoene jare duur. Ongeveer 71% van die oppervlak word deur oseane bedek en die res deur kontinente en eilande. Lopende water is noodsaaklik vir alle bekende lewensvorms en sover bekend bestaan daar geen lopende water op enige ander planeet se oppervlak nie. Die Aarde se binnenste dele is steeds aktief, met 'n dik mantellaag (wat relatief solied is), 'n vloeibare buitekern (wat die magneetveld skep) en 'n binnekern wat uit soliede yster bestaan.

Die Aarde is in wisselwerking met ander voorwerpe in die ruimte, soos die Son en die Maan. Vir elke een keer wat die Aarde om die Son wentel, wentel dit ook ongeveer 365,26 keer om sy eie as; hierdie tydperk staan as 'n sterrejaar bekend. Die Aarde het 'n skuins as: dit lê in 'n helling van 66,6 grade ten opsigte van sy baanvlak (die baan waarin die planeet om die son wentel) en dit is hierdie skuinste van die as wat tot die verskillende seisoene in 'n jaar lei. Die Aarde se enigste werklike natuurlike satelliet, die Maan, is verantwoordelik vir die getye van die oseane. Verder stabiliseer die Maan die Aarde se as en vertraag hy stadigaan die planeet se omwenteling.

...lees verder