Everwyn Wessels

Everwyn Wessels is die skuilnaam van A.C. Wessels, ’n Afrikaanse digter.

Lewe en werk

Adrian Cornelius Wessels is op 19 September 1903 gebore op die plaas Thornvilla in die Robertson distrik. Sy moeder is ’n nooi Metelerkamp. Hy studeer aan die Universiteit van Stellenbosch waar hy ’n B.A.-graad en later ook die M.A.-graad in Afrikaans en Nederlands behaal. Reeds in 1925 verower hy as student die eerste prys vir poësie in ’n kompetisie van die Afrikaanse Kultuurvereniging van Stellenbosch, wat deur professor Lydia van Niekerk beoordeel is. Vir ’n tyd lank is hy taalonderwyser aan die Hoërskool Vryburg, maar werk dan op Stellenbosch mee aan die Woordeboek van die Afrikaanse Taal (WAT), eers vanaf 1943 tot 1945 en dan weer vanaf begin 1948 tot met sy aftrede op 31 Mei 1964. Hierna vestig hy hom op Groot-Brakrivier. Hy is nooit getroud nie. Op 9 Maart 1975 is hy op Groot-Brakrivier oorlede.

Skryfwerk

Hy publiseer van tyd tot tyd gedigte in tydskrifte, veral Standpunte en ’n keer of wat in Lantern en ook Huisgenoot. Hierdie gedigte skryf hy hoofsaaklik onder die skuilnaam Everwyn Wessels hoewel ’n paar ook verskyn as Vrolijkheid Wessels, eersgenoemde naam na aanleiding van ’n familienaam aan moederskant en laasgenoemde naam na aanleiding van die naam van die wyk waarin sy geboorteplaas geleë is. As gevolg van sy beskeidenheid is sy wens dat sy gedigte eers na sy dood in bundels saamgevoeg en uitgegee moet word, volgens ’n meedeling in Lantern van September 1951. Dit is jammer dat dit so gebeur het, want sy verse bring ’n volkskuns tot die letterkunde lank voordat Van Wyk Louw se Klipwerk en Boerneef se gedigte hierdie vorm bekend gemaak het. In ’n aantekening in Standpunte in 1954 meld hy dat hy reeds 25 jaar tevore, op soek na ’n meer kenmerkende Suid-Afrikaanse vorm, weer uitgekom het by die ritmiese “Hotnosliedjies van my jeug”. Die poësie is egter nie beperk tot bloot ’n ritmiese volksdeuntjie nie, maar lewer ook gesofistikeerde kommentaar op natuur- en kultuurelemente. Hy bestryk ’n ruim tematiek en skryf gedigte oor die aard van die gedig, natuurverse, gedigte oor die woestyn, gedigte oor man en vrou, mens en wêreld, religieuse gedigte, meditasies, “rotstekeninge” wat op grafiese manier deur enkele lyne die totale beeld na vore bring, puntdigte en vele meer. Ten spyte van hierdie verskeidenheid is daar ’n eenselwigheid van toonaard in al die gedigte.

Daar word uiteindelik drie versamelings, deur verskillende keurders, uit sy nagelate werk saamgestel en gepubliseer. F.F. Odendal en Denna Smit maak die keuse vir Asiel, waarna Henning Snyman die finale keuse maak. Die gedigte in hierdie bundel word volgens tema in sewe afdelings ingedeel, wat onderskeidelik handel oor die digkuns, natuurverse, die kat, water en see, die woestyn, menslike gevoelens en “kleingoed”. Laasgenoemde afdeling bevat kort versies wat uitmunt in hulle raakvat van ’n stemming en gevoel na aanleiding van mense se optredes. Miknes is ’n tweede keur van sy gedigte, hierdie keer onderneem deur Hans du Plessis en Rika Cilliers. Die titel het die meerduidige betekenis van ’n nes in die mik van die boom, wat tuiste veronderstel, of ’n nes of mikpunt waarheen voël of mens nog op pad is. Die gedigte in hierdie keur ondersoek dan ook die tydelikheid van aardse verblyf en die oneindige soeke na ’n ruspunt in die siklus tussen lewe en dood. Die afdelings waarin die gedigte verdeel is, versterk hierdie tema. Bitterboelas onderstreep die bitter van die lewe, Slingerlewe die onbestendigheid van die bestaan, Skietsterre die kortstondigheid van skoonheid, Sonkies op ’n bliktonka die gesoek na musiek om die eensaamheid te verbreek en Fynhout, waar die primitief-aardse met die religieuse in verband gebring word. Afsydige woestyn is ’n derde keur uit sy gedigte, hierdie keer deur Rika Cilliers. Volgens ’n voorwoord tot hierdie bundel is die publiseerbare gedigte uit sy oeuvre steeds nie uitgeput nie en word sy nalatenskap deur die Universiteit van Stellenbosch bewaar. Van sy gedigte word in verskeie versamelbundels oor die Afrikaanse poësie opgeneem, insluitende Groot verseboek, Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte, Land van sonlig en van sterre (’n versamelbundel van gedigte oor Namibië), Majesteit, die kat en Die mooiste Afrikaanse liefdesgedigte. Sy gedig Egbreek word voorgeskryf vir Afrikaans Primêre Taal op hoërskole. Laurinda Hofmeyr toonset sy gedig Misvuurtjie en sluit dit in op haar CD Ligdag.

Publikasies

• 1978 – Asiel
• 1982 – Miknes
• 1988 – Afsydige woestyn

Bronnelys

Boeke

• Cloete, T.T. (red.) “Die Afrikaanse literatuur sedert sestig” Nasou Beperk eerste uitgawe 1980
• Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoriae eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel 2” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria eerste uitgawe 1999
• Wessels, Everwyn “Asiel” Tafelberg-Uitgewers Goodwood, Kaapstad eerste Uitgawe 1978

Tydskrif em koerante

• Smit, Denna “Everwyn Wessels” “Lantern” September 1951

Internet

• Eggsa: http://www.eggsa.org/library/main.php?g2_itemId=1199856
• Esaach: http://www.esaach.org.za/index.php?title=Wessels,_Everwyn_(Adrian_Cornelius)
• Komrij, Gerrit NRC: http://www.nrc.nl/handelsblad/2001/05/03/trou-moet-blycken-7540367
• Worldcat: http://www.worldcat.org/search?q=au%3AWessels%2C+Everwyn%2C&qt=hot_author

Resensies

Asiel

• Brink, André P. “Rapport” 8 April 1979
• Cloete, T.T. “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 19 no. 3, September 1979
• Grové, A.P. “Die Transvaler” 24 Februarie 1979

Miknes

• Cloete, T.T. “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 21 no. 3, Augustus 1983
• Cloete, T.T. “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 23 no. 4, Desember 1983
• Snyman, Henning “Standpunte” Nuwe reeks 172, Augustus 1984