^β

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigeen verbeter en uitgebrei kan word.	Maandag, 16 Julie 2018 Hier is tans 50 752 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n Afrikaanse wêreldklas-ensiklopedie te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Denemarke (Deens: Danmark [ˈd̥ɛnmɑɡ̊] luister (hulp·inligting)) is geleë in Noord-Europa in die gebied wat as Skandinawië bekend staan. Dit is 'n konstitusionele monargie met Koningin Margrethe II as simboliese leier en 'n eenkamerparlement, die Folketinget.

Denemarke is met 'n oppervlakte van sowat 43 000 vierkante kilometer die kleinste van die Skandinawiese lande, maar nogtans die mees digbevolkte en ten opsigte van sy bevolking ook die tweede grootste ná Swede. Denemarke bestaan uit die skiereiland Jutland (Deens: Jylland) - in geologiese opsig 'n uitbreiding van die Noord-Duitse Vlakte - en 'n groot aantal eilande waarvan sowat 100 bewoon is. Seeland (Deens: Sjælland), wat naby die Suid-Sweedse kus lê, is die grootste en mees digbevolkte van die eilande.

Denemarke se hoofstad Kopenhagen is aan die nou seestraat van die Øresund geleë, 'n deurvaart wat van die Kattegat na die Oossee lei. Denemarke se kontrole oor al drie deurvaarte, wat die Atlantiese Oseaan met die Oossee verbind - naas die Sund ook die Groot en Klein Belt (Deens: Store og Lille Belt), het van die land gedurende die Middeleeue 'n Noord-Europese grootmoondheid gemaak wat sy buurlande oorheers en sy magsgebied tot by Noorweë, Ysland, Groenland en die Faroëreilande uitgebrei het. Die twee laasgenoemde gebiede is nog steeds Deense besittings.

Die land vorm in sommige opsigte 'n soort oorgang tussen Middel- en Noord-Europa - sy landskappe en klimaat kom grootliks ooreen met dié van Noord-Duitsland en lyk baie min op dié van die Skandinawiese skiereiland (behalwe vir Suid-Swede).

Vanweë sy taalkundige erfenis - Deens maak deel uit van die Noord-Germaanse en Oos-Nordiese taalfamilie - en 'n gemeenskaplike geskiedenis van meer as duisend jaar, waartydens die land saam met Noorweë of Swede deur dieselfde koningshuis geregeer is, handhaaf Denemarke nou politieke en kulturele bande met die ander vier Nordiese lande Swede, Noorweë, Finland en Ysland.

Denemarke het egter ook in politieke en kulturele opsig steeds 'n brugfunksie tussen Middel- en Noord-Europa vervul. Die Deense koning was as die heerser van Sleeswyk en Holstein ook 'n vors van die Heilige Romeinse Ryk, en Denemarke was die eerste Nordiese land wat by die Europese Unie aangesluit het. Die land het egter geen lidstaat van die Eurosone geword nie.

Ná 'n vinnige industrialisering in die 19de en 20ste eeu het Denemarke, wat nog steeds oor 'n hoogs moderne landbousektor beskik, tot een van die mees gevorderde nywerheidslande ontwikkel. Die land het 'n welvaartstelsel volgens die Nordiese model.

...lees verder

In die nuus

Die Franse en Kroatiese nasionale sokkerspanne dring na die eindstryd van die 21ste Sokker-Wêreldbekertoernooi in Rusland deur; België en Engeland ding by die klein finale om die derde plek mee.
Ethiopië en Eritrea onderteken 'n ooreenkoms, waarvolgens eersgenoemde die gemeenskaplike grens, soos deur die Verenigde Nasies voorgestel, aanvaar en albei lande op verskeie terreine sal saamwerk.
Die konflikpartye van die Suid-Soedanese burgeroorlog onderteken 'n wapenstilstand, waarvolgens die regering saam met die rebelle van SPLA-IO 'n oorgangsregering vir die volgende 36 maande onder opsig van die Afrika-unie sal vorm; dié ooreenkoms is reeds ure na sy ondertekening gebreek.
Litaue sluit as 36ste lidland by die Organisasie vir Ekonomiese Samewerking en Ontwikkeling aan.
Die Verenigde Koninkryk gaan gebuk onder 'n konstante hittegolf, terwyl Noord-Ierland begin om waterbesparingsmaatreëls toe te pas weens lae reënval.

Het u geweet...

... dat die laaste moedertaalspreker van Kornies in 1780 gesterf het? Kornies is, soos Wallies en Bretons, 'n Keltiese taal van die Britonse groep. Dit is in Cornwall gepraat en pogings is in 1904 vir die eerste keer aangewend om die taal te laat herleef.
... dat 'n groot aantal immigrante uit Cornwall in myne in Suid-Afrika kom werk het? Die tinmyners het op die goudmyne in die ZAR gewerk en onder andere 'n rol gespeel in die vestiging van rugby as 'n sport in Suid-Afrika.

Vandag in die geskiedenis

16 Julie:

1918 – Nikolaas II, die laaste tsaar van Rusland en laaste heerser van die Romanof-dinastie (1613-1917), word in Jekaterinburg op bevel van die plaaslike sowjet tereggestel.
1969 – Die Apollo 11-sending begin met die lansering van die Saturn V-vuurpyl by Kaap Kennedy as deel van die eerste sending om 'n mens op die maan te land.
1979 – Saddam Hoesein neem oor as Irak se president.
1982 – C.R. Swart, die laaste Goewerneur-Generaal van die Unie van Suid-Afrika en die eerste Staatspresident van die Republiek van Suid-Afrika, sterf.
1994 – Die planeet Jupiter word deur fragmente van die komeet Shoemaker-Levy 9 getref.