Wikipedia

Tafelberg

berg in Kaapstad, Suid-Afrika

Tafelberg (Engels: Table Mountain; Khoi: Huriǂoaxa of Hoerikwaggo, "Seeberg") is ’n berg van 1 km hoog in Suid-Afrika met ’n uitsig oor Kaapstad en die Kaapse Skiereiland. Dit het ’n kenmerkende plat plato, wat ’n mesa genoem word, en strek omtrent drie kilometer van punt tot punt. Die grootste deel van die berg bestaan uit 450-510 miljoen jaar oue gesteentes. Dié gesteentes beslaan ook die boonste laag van die Kaapse Plooiberge, waarvan Tafelberg deel is.[1][2] Dit is uiters harde, erosiebestande kwartssandsteen, wat die Skiereiland-formasie genoem word en die steil grys kranse vorm.

Tafelberg
Tafelberg, met Kaapstad en Tafelbaai (voor) Tafelberg, met Kaapstad en Tafelbaai (voor)
Ligging Wes-Kaap, Suid-Afrika
Hoogte 1 086 meter bo seevlak
Koördinate 33°57′S 18°25′O / 33.950°S 18.417°O / -33.950; 18.417
Eerste bestyging 1503
Eerste bestyger(s) António de Saldanha
Maklikste roete Stap
Ligging van Tafelberg op 'n kaart (Suid-Afrika)
Tafelberg
Tafelberg

’n Kabelspoor neem besoekers van ’n kabelstasie aan die westelike berghang na die kruin. Van daar is ’n asemrowende uitsig oor Kaapstad, Tafelbaai, Leeukop, Vlaeberg en Robbeneiland in die noorde, asook die Atlantiese kuslyn in die weste en suide. Op die berg is ’n restaurant en winkels.

Die gebied om Tafelberg word al baie eeue lank bewoon. Sowat 2 000 jaar gelede het die Khoi-sprekende volke uit die noorde na die Skiereiland migreer. Voorheen is die gebied deur nomadiese !Kwi-sprekers bewoon. Omstreeks 1800 is drie blokhuise op Tafelberg gebou, en tussen 1896 en 1907 vyf damme om water aan Kaapstad te verskaf. Dié damme maak nie meer deel uit van die watervoorsiening nie.

’n Groot deel van die Kaapse Skiereiland bestaan uit verskeie soorte unieke fynbos. Die Kaapse floraryk is ’n wêrelderfenisgebied met talle plante wat inheems is en nêrens anders aangetref word nie. Altesaam 1 500 van die spesies hier kom voor in die gebied van 57 km2 wat Tafelberg en die Agterberg insluit – soveel soos al die plantspesies in die hele Verenigde Koninkryk.[3] Ná pleidooie sedert die middel 1930's vir ’n nasionale park op die Kaapse Skiereiland wat om Tafelberg gesentreer is, het oudpresident Nelson Mandela in 1998 die Skiereilandse Nasionale Park afgekondig. Dit is nou bekend as die Tafelberg Nasionale Park.

Verskeie soorte diere kom ook op die berg voor. Dit sluit in dassies, ystervarke, muishonde, slange, akkedisse, skilpaaie en ’n skaars inheemse paddaspesie, die Tafelbergse spookpadda. Roofvoëls sluit in die bedreigde witkruisarend, asook die rooiborsjakkalsvoël, dwergarend, kaalwangvalk, swerfvalk en kransvalk.[4] Voorheen het ook leeus, tiere en kwaggas hier voorgekom.

As ’n mens suid oor die stad na Tafelberg kyk, sien jy links (oos) die driehoekige Duiwelspiek (1 000 m) en regs die ronde Leeukop (669 m) en Vlaeberg (Seinheuwel). Tafelberg se plat bokant word gereeld deur wolke bedek, bekend as die "tafeldoek". Dit is stuwingswolke wat gevorm word wanneer ’n suidoostewind teen die berghange opwaai na kouer lug, waar die vog in die wind kondenseer en wolke vorm. Volgens legende word dié verskynsel toegeskryf aan ’n rookkompetisie tussen die duiwel en ’n afgetrede seerower, Van Hunks.[5]

Die berg se hoogste punt is by die Maclear-baken. ’n Berugte, gevaarlike ligging is die Carrel-lys, ’n ononderbroke afgrond nie ver van die Maclear-baken nie.

Die stad Kaapstad omring deesdae die berg; plaaslike inwoners gebruik die berg graag as ’n landmerk om deur die stad te navigeer. Van die aktiwiteite waaraan inwoners en besoekers op die berg kan deelneem, sluit honderde staproetes in, asook rotsklim, abseil en bergfietsry.

Tafelberg vanaf Leeukop gesien.

Naam

wysig

António de Saldanha was die eerste Europeër wat in Tafelbaai geland het. Hy het die berg in 1503 uitgeklim en dit Taboa do Cabo ("Tafel van die Kaap") in sy moedertaal, Portugees, genoem. Hierdie naam is later vernederlands tot Tafelberg.

Tekens van die groot kruis wat die Portugese seevaarder op Leeukop aangebring het, kan steeds gesien word.

Sterrebeeld Mensa

wysig

Tafelberg is die enigste natuurlike formasie op aarde waarna ’n sterrebeeld genoem is: Mensa, wat "tafel" beteken. Die naam was eers Mons Mensae ("Tafelberg"), maar is later saam met die name van ander sterrebeelde verkort. Die sterrebeeld word in middel Junie rondom middernag in die Suidelike Halfrond gesien, onder die Jagter.

Dit het sy naam gekry van die Franse sterrekundige Nicolas-Louis de Lacaille gedurende sy verblyf aan die Kaap in die middel 18de eeu.

Die kabelkar

wysig
 
Tafelberg se kabelkar.

Die Table Mountain Aerial Cableway[6] bestuur ’n kabelspoor wat besoekers van die onderste kabelstasie, sowat 302 m bo die seevlak aan die westelike berghang, na die kruin van die 1 067 m hoë berg neem. Van daar is ’n asemrowende uitsig oor Kaapstad, Tafelbaai, Leeukop en Robbeneiland in die noorde, asook die Atlantiese kuslyn in die weste en suide. Op die berg is ’n restaurant, kuriowinkels en duidelik gemerkte wandelpaaie.

Die spoor is net in werking tydens goeie weerstoestande, omdat sterk winde dit gevaarlik kan maak. Besoekers moet hul uitstappie beplan vir mooiweersdae wanneer daar nie 'n "tafeldoek" bo-op die berg lê nie, omdat dit die uitsig belemmer.

Die eerste kabelkar, wat deur die wêreldwye maatskappy Adolf Bleichert & Co. van Leipzig, Duitsland, gebou is,[7] is op 4 Oktober 1929 geopen. Sedertdien is die kabelspoor drie keer gerestoureer: in 1958, 1974 en 1996–1997. Verbeterde karre is op 4 Oktober 1997 ingewy, wat die dravermoë van 25 tot 65 persone elk vergroot het. Die nuwe karre is rond en draai in die rondte terwyl hulle beweeg om ’n goeie uitsig aan almal te bied. Hulle is deur die Switserse maatskappy Garaventa AG gebou.

Albei kabelstasies is egter nog die oorspronklikes, hoewel hulle aansienlik opgegradeer is.

Op 10 Januarie 2014 is 'n besondere mylpaal bereik toe die kabelspoor sy 23 miljoenste besoeker, Thamsanqo Welcome Peter, op die berg verwelkom het.

Van Hunks en die duiwel

wysig

Jan van Hunks was glo ’n afgetrede Nederlandse seerower wat vroeg in die 18de eeu aan die hange van Tafelberg en Duiwelspiek gesit en die uitsig bewonder het terwyl hy gerook en rum gedrink het. Een somerdag, terwyl die suidoos kwaai waai, kom ’n vreemdeling verby en vra hom ’n stopsel tabak. Die vreemdeling prys die besondere tabakmengsel en Van Hunks spog met sy rookvermoë. Dit lei tot ’n uitdaging en ’n kwaai rokery wat dae aanhou en ’n dik rookwolk oor Tafelberg tot gevolg het.[5]

Skielik laat die uitdager sy pyp val en stort ineen. Toe Van Hunks die vreemdeling se hoed van sy kop trek, sien hy die horings en besef hy het met die duiwel te doen. In ’n helder weerligflits verdwyn albei rokers – en laat slegs ’n groot rookwolk agter. Van Hunks word glo gedwing om elke jaar die kompetisie te herhaal, en dan word Tafelberg met sy "tafeldoek" bedek.

Die wetenskaplike verklaring is dat stuwingswolke gevorm word wanneer ’n suidoostewind teen die berghange opwaai na kouer lug, waar die vog kondenseer en wolke vorm.

 
’n Panorama vanaf Tafelberg. Van links kan gesien word: Leeukop, Vlaeberg, Robbeneiland, die Kaapstadse middestad en Duiwelspiek, met Tafelbaai op die agtergrond.

Geskiedenis

wysig
 
Tafelberg uit kapt. Cook se skip, HMS Resolution, deur William Hodges (1772).
 
Die De Villiers-reservoir op Tafelberg.

Daar is baie bewyse dat mense in die voorgeskiedenis in die gebied gewoon het. Sowat 2 000 jaar gelede het die Khoi-sprekende volke uit die noorde na die Skiereiland migreer. Voorheen is die gebied deur nomadiese !Kwi-sprekers bewoon. Die koms van veeboere het gelei tot die instroming van troppe beeste en skape. Toe Europeërs die eerste keer op die Kaapse Skiereiland voet aan wal sit, was die !Uriǁʼaekua, of Goringhaiqua, die oorheersende plaaslike bevolking. Hulle is vermoedelik die voorouers van vandag se Korana-volk. Die Khoi-San het Tafelberg Hoerikwaggo ("Seeberg") genoem.[8][9]

In 1796, tydens die Britse besetting van die Kaap, het generaal-majoor sir James Craig opdrag gegee dat drie blokhuise op Tafelberg gebou word: die Koning, Koningin en Prins se Blokhuis. Twee is vandag bouvallig, maar die Koning se Blokhuis is nog in ’n goeie toestand[10][11][12] en maklik bereikbaar.

Tussen 1896 en 1907 is vyf damme, die Woodhead-, Hely-Hutchinson-, De Villiers-, Alexandria- en Victoria-reservoir, op Tafelberg geopen om water aan Kaapstad te verskaf. ’n Kabelspoor is na Kampsbaai gebou om materiaal en werkers te vervoer. Die kabelspoor is lank reeds verwyder, maar die ankerpunte van die ou boonste stasie kan steeds gesien word. Kaapstad se watervereistes het lankal die damme se kapasiteit oorskry. Hulle maak dus nie meer deel uit van die watervoorsiening nie.

Ernstige pleidooie vir ’n nasionale park op die Kaapse Skiereiland wat om Tafelberg gesentreer is, het in die middel 1930's begin. Ná ’n groot brand in 1986 het die koerant Cape Times ’n "red die berg"-veldtog begin en in 1989 is die Skiereilandse Beskermde Natuuromgewing (CPPNE)-gebied gestig. Omgewingsbestuur is egter steeds in die wiele gery deur die aard van grondeienaarskap op die Skiereiland. Ná nog ’n groot brand in 1991 is prokureur-generaal Frank Kahn aangestel om konsensus te bereik oor ’n plan om die bestuur van die CPPNE te laat realiseer. In 1995 het prof. Brian Huntley aanbeveel dat SANParke aangestel word om die CPPNE te bestuur, met ’n ooreenkoms wat in April 1998 onderteken is om sowat 16 000 ha aan SANParke oor te dra. Op 29 Mei 1998 het die destydse president, Nelson Mandela, die Skiereilandse Nasionale Park afgekondig. Dit is later hernoem tot die Tafelberg Nasionale Park.[13]

Brande is algemeen op die berg. Die mees onlangse groot brande sluit in dié van Januarie 2006, wat groot hoeveelhede plante vernietig en tot die dood van ’n toeris gelei het (’n klag van brandstigting en strafbare manslag is later aanhangig gemaak teen ’n Britse man wat daarvan verdink is dat hy die brand gestig het), en van Maart 2015.[14]

In November 2011 is Tafelberg in ’n openbare stemming aangewys as een van die wêreld se New7Wonders of Nature.[15]

Geologie

wysig
Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Kaapse Plooiberge.
 
Die geologie van Tafelberg in vergelyking met dié van die res van die Kaapse Skiereiland.

Die boonste sowat 600 m van die 1 km hoë plat berg, of mesa, bestaan uit gesteentes uit die Ordovisium van sowat 450-510 miljoen jaar gelede. Dié gesteentes beslaan die boonste twee lae van die Kaapse Plooiberge, waarvan Tafelberg deel is.[1][2] Die heel boonste, jongste laag bestaan uit uiters harde kwartssandsteen, wat die Skiereiland-formasie, of Tafelbergsandsteen-formasie, genoem word. Dit is uiters erosiebestand en vorm kenmerkende steil grys kranse. Die 70 m daaronder, bekend as die Graafwater-formasie, bestaan uit maroen moddersteen, wat in baie dunner strata afgeset is as die Skiereiland-formasie.[1] Die Graafwater-gesteentes kan die beste gesien word net bo die kontoerpad aan die voorkant van die berg, asook om Duiwelspiek. Hulle kan ook aan die kante van Chapmanspiek-rylaan gesien word. Die gesteentes het vermoedelik ontstaan in vlak getyvlaktes waarin ’n paar fossiele uit die Ordovisium ontdek is, en fossielspore het behoue gebly.[1][16] Die Graafwater-gesteentes lê op ’n basis van Kaapse Graniet. Duiwelspiek, Vlaeberg, die stadskom en ’n groot deel van die Kaapse Vlakte lê egter op geplooide en veranderde filliete en horingsteen, informeel bekend as Malmesbury-skalie. Die Kaapse Graniet en Malmesbury-skalie vorm die laer, sagter hange van die Tafelbergreeks op die Kaapse Skiereiland. Hulle kom uit die laat Prekambrium, wat minstens 40 miljoen jaar ouer as die Graafwater-gesteentes is.[1]

 
Van die oostelike kranse van Tafelberg, bo die Universiteit van Kaapstad. Die Graafwater- en die Skiereiland-formasie kan duidelik onderskei word.
 
’n Geologiese deursnee van wes tot oos deur tafelberg, die Kaapse Vlakte (die landengte wat die Skiereiland met die vasteland verbind) en die Hottentots-Hollandberge op die vasteland. Dit wys hoe die Kaapse Plooiberge in hierdie streek deur erosie weggevreet is en net Tafelberg met sy plat bokant, wat eens die bodem van ’n vallei was, agtergelaat het.[1]
 
’n Satellietfoto van Tafelberg en Kaapstad.

Die basisgesteentes is nie naastenby so bestand teen weer as die Skiereiland-formasie nie, maar aansienlike klipbanke van die Kaapse Graniet is sigbaar aan die westekant van Leeukop en elders op die Skiereiland (veral onder Chapmanspiek-rylaan en Boulders naby Simonstad).[1][17][18] Die verweerde granietgrond van die laer hange van die Skiereiland se bergreeks is vrugbaarder as die Skiereiland-formasie met sy min voedingstowwe. Die meeste van die wingerde op die Skiereiland kom dus aan hierdie graniethange voor.

Die plat kruin van Tafelberg kom van die feit dat dit ’n plooidalberg is, wat beteken dit was eens die bodem van ’n vallei (sien skets regs). Die plooirug, of hoogste deel van die reeks plooie waarvan Tafelberg eens deel was, het in die ooste gelê, maar is weggevreet saam met die onderliggende sagter Malmesbury-skalie en granietbasis, en so het die Kaapse Vlakte ontstaan. Die vlakte vorm die landengte wat die Skiereiland met die vasteland verbind. Die Plooiberge maak weer hulle verskyning as die Hottentots-Hollandbergreeks anderkant die Kaapse Vlakte.[1] Wat bygedra het tot Tafelberg se plat kruin is dat dit geheel en al uit die baie harde, laer laag van die Skiereiland-formasie bestaan. Bo-op was oorspronklik ’n dun laag tilliet, bekend as die Pakhuis-formasie, en bo dit die boonste laag van die Skiereiland-formasie, maar dié lae, veral die tilliet, was sagter as die sandsteen. Nadat hulle weggevreet is, het die baie harde, plat, erosiebestande kwartssandsteen oorgebly wat vandag die kruin van Tafelberg vorm.

Tafelberg is die noordelikste punt van ’n 50 km lange en rofweg 6-10 km breë plooibergreeks wat die ruggraat van die Skiereiland vorm. Die reeks strek van die Kaap die Goeie Hoop in die suide tot by Tafelberg, Duiwelspiek, Leeukop en Vlaeberg in die noorde. Tafelberg is die hoogste punt van die reeks, wat parallel met die ander Kaapse Plooiberge oos daarvan op die vasteland loop.

Plante en diere

wysig

Flora

wysig
 
Koningsproteas groei in die Skiereiland-sandsteenfynbos op Tafelberg.
 
Inheemse woude op Tafelberg, met Duiwelspiek op die agtergrond sigbaar.
 
Silwerbome (Leucadendron argenteum) kom net natuurlik voor in die graniet- en kleigrond van die Kaapse Skiereiland wat Tafelberg omring.[19][20] ’n Paar klein groepies, wat moontlik daar aangeplant is, kom voor naby Stellenbosch, Paarl en Somerset-Wes.[19]
 
Die bakkiesblom (Disa uniflora) is ’n orgidee wat in Januarie tot Maart onder watervalle en langs waterstrome blom.[21]

Tafelberg het ’n besonder ryk biodiversiteit. Sy plantegroei bestaan hoofsaaklik uit verskeie soorte unieke fynbos. Die grootste deel is bedreigde Skiereiland-sandsteenfynbos, maar kritiek bedreigde Skiereiland-granietfynbos, Skiereiland-skalie-Renosterveld en Afromontane-woudplante kom in kleiner hoeveelhede voor.

Tafelberg se plantsoorte is deel van die beskermde Kaapse floraryk. Dit is ’n wêrelderfenisgebied en ’n groot deel van hierdie plante, insluitende baie spesies proteas, is inheems en word nêrens anders aangetref nie – dit sluit ’n geraamde 2 285 spesies in wat beperk is tot Tafelberg en die Kaapse Skiereilandberge.[3][22] Van hierdie spesies kom 1 500 voor in die gebied van 57 km2 wat Tafelberg en die Agterberg insluit – soveel soos al die plantspesies in die hele Verenigde Koninkryk.[3] Die bakkiesblom is redelik algemeen in die nat gebiede (by watervalle en strome) op Tafelberg, maar kom feitlik nêrens anders op die Skiereiland voor nie.[21][23] Dit is ’n helderkleurige orgidee wat tussen Januarie en Maart in die sandsteenstreke van die berg groei.

Oorblywende kolle inheemse woude kom in die natter klowe voor. Baie van die inheemse woude is egter deur die vroeë Europese setlaars afgekap om brandstof te maak vir die kalkoonde wat gebruik is tydens die bou van die Kasteel die Goeie Hoop.[24] Die presiese omvang van die oorspronklike woude is onbekend, hoewel die grootste deel waarskynlik aan die oostelike hange van Duiwelspiek, Tafelberg en die Agterberg voorgekom het, waar name soos Rondebosch, Kirstenbosch en Witteboomen oorgebly het. Houtbaai was, soos die naam aandui, nog ’n bron van hout en brandstof.[24] In die vroeë 1900's is kommersiële denneboomplantasies aangeplant aan hierdie hange, van Constantiaberg tot die voorkant van Duiwelspiek, en selfs bo-op die berg, maar dit is nou grootliks afgekap om die fynbos toe te laat om te floreer in die streke waar die inheemse Afromontane-woude nie oorgebly het of nooit bestaan het nie.

Fynbos is by brande aangepas en solank die brande nie te gereeld of intens is nie, kan hulle die plante se diversiteit aanhelp.[25] Gereelde brande het fynbos minstens die afgelope 12 000 jaar oorheers, grootliks vanweë menslike aktiwiteite.[22][26] In 1495 het Vasco da Gama die Suid-Afrikaanse kuslyn Terra de Fume genoem weens die rook van die baie brande wat hy gesien het.[27]

Die brande was oorspronklik dalk om ’n voorraad eetbare knolle te handhaaf[27] en om jagtogte te vergemaklik, en later, ná die aankoms van veeboere,[28] om vars weiveld ná die reën te verseker.[27][26] Die fynbos wat vandag voorkom, is dus die spesies wat oor ’n lang tyd by brande aangepas het, en hulle het nou gereelde brande nodig. Die frekwensie van die brande sal bepaal watter mengsel plante enige gegewe streek oorheers,[29] maar tussenposes van 10 tot 15 jaar tussen brande[3] word beskou as goed vir die groter spesies Protea, waarvan ’n seldsame groep, die Aulax umbellata (familie Proteaceae), op die Skiereiland uitgewis is deur te veel brande,[29] so ook Leucospermum vestitum, Protea grandiceps en Protea burchellii, hoewel sowat ’n dosyn van laasgenoemde onlangs "herontdek" is in die gebied tussen Tafelberg en Duiwelspiek.[27] Sommige knolle het waarskynlik op dieselfde manier uitgesterf weens te gereelde brande.[29] Die brande wat vandag op die berge voorkom, is steeds hoofsaaklik weens onbeheerde menslike aktiwiteit. Die frekwensie van brande is dus eerder ’n geval van toeval as bewaring.

Ondanks intensiewe bewaringspogings het die Tafelbergreeks die hoogste konsentrasie bedreigde spesies in die wêreld.[3][30] Die niestedelike gebiede van die Kaapse Skiereiland (hoofsaaklik op die berge en aan die berghange) word al minstens ’n eeu lank in besonder getref deur ’n enorme aanslag deur indringerspesies, waarvan die ergste een seker die trosden is, deels omdat dit in buitensporige hoeveelhede in plantasies aan die oostelike hange van die berge noord van Muizenberg aangeplant is. Aansienlike pogings is aangewend om die vinnige verspreiding van hierdie indringerplant stop te sit. Ander indringerplante sluit in swarthout, Port Jackson en rooikrans (almal Australiese lede van die akasiafamilie, sowel as verskeie Hakea-spesies).[3][29][31][32]

Fauna

wysig
 
Dassies op Tafelberg.

Die algemeenste soogdier op die berg was die dassie. Tussen omstreeks 2000 en 2004 (niemand is seker presies wanneer nie) het hulle getalle skielik afgeneem, om onbekende redes. Hulle het gewoonlik om die restaurant by die boonste kabelstasie voorgekom, naby gebiede waar toeriste hulle gevoer of kos weggegooi het. Die afname in die dassiebevolking was moontlik die rede hoekom die witkruisarend-bevolking op die Skiereiland afgeneem het. Daar was tussen 1950 en 1990 drie broeipare. Sedert die amptelike monitering van die voëls in 1993 begin het, is twee broeipare in 2004 in die bergreeks aangeteken.[33] Die een nes is in 2006 verlaat en net een broeipaar het in Noordhoek oorgebly. In 2013 het een van die twee voëls verdwyn. Net die wyfie het vermoedelik oorgebly. Vroeg in 2017 is ’n arendpaar binne 10 dae (27 Januarie tot 5 Februarie) deur minstens sewe onafhanklike waarnemers gesien. Dassies was ’n belangrike deel van die witkruisarend se prooi op die Skiereiland.[4]

Tafelberg is ook die tuiste van ystervarke, muishonde, slange, akkedisse, skilpaaie en ’n skaars inheemse spesie amfibie wat net op Tafelberg voorkom, die Tafelbergse spookpadda. Die laaste leeu in die gebied is omstreeks 1802 doodgeskiet. Tiere het tot in moontlik die 1920's voorgekom, maar is nou uitgesterf. Twee kleiner nagtelike karnivore, die rooikat en vaalboskat, was eens algemeen in die berge en aan die berghange. Die rooikat word soms nog gesien, maar die status van die vaalboskat is onseker.

Verskeie roofvoëls benewens die witkruisarend kom op die kranse voor; hulle sluit in die rooiborsjakkalsvoël, dwergarend (in die somer), kaalwangvalk, swerfvalk en kransvalk.[4][34] In 2014 was daar vier pare visarende op die Skiereiland, maar hulle maak gewoonlik neste ver van mense af.

Tot die laat 1990's het Kaapse bobbejane op al die berge van die Skiereiland voorgekom, onder meer op die Agterberg agter Tafelberg. Sedertdien het hulle Tafelberg en die Agterberg verlaat en kom hulle net suid van Constantianek voor. Hulle hou ook meer aan die berghange van baie van die ander berge, en het veral daar voorgekom toe dié met dennebome bedek was; dit lyk of dié bome meer of beter kos verskaf het as die fynbos op die bergkruine. Dié nuwe blyplekke is egter ook naby die Kaapse woonbuurte, wat verskeie probleme veroorsaak. Daar was in 2014 ’n dosyn troppe van Constantiaberg tot Kaappunt, wat elk gewissel het tussen 7 en meer as 100 bobbejane.[35][36] Van 2009 af word hulle gemonitor en uit die woonbuurte weggehou, en sedertdien het hulle getalle weer toegeneem.[36]

 
Rau-kwaggas in die dierekamp aan die hange van Duiwelspiek, bo die Groote Schuur-hospitaal.

Himalaja-tahrs (’n soort baardlose wildebok), afstammelinge van tahrs wat in 1936 uit die Groote Schuur-dieretuin ontsnap het, was algemeen op minder toeganklike dele van Tafelberg. Omdat hulle ’n uitheemse spesie is, het SANparke feitlik almal uitgedun as deel van ’n program om die inheemse klipspringer daar te vestig. Tot onlangs is klein getalle sambars van Europese oorsprong en damherte van Suidoos-Asië ook op die berg aangetref, en van hulle kan soms nog gesien word.

 
’n Himalaja-tahr op Tafelberg.

Aan die laer hange van Duiwelspiek, bo die Groote Schuur-hospitaal, word ’n dierekamp wat Cecil John Rhodes aan die stad Kaapstad geskenk het, gebruik as deel van die Kwaggaprojek.[37] Groot getalle kwaggas het eens op die Kaapse Skiereiland, in die Karoo en in die Vrystaat voorgekom, maar hulle is in die vroeë 1800's gejag totdat hulle uitgesterf het. In 1987 is ’n projek deur Reinhold Rau begin om die kwagga terug te teel nadat met mitochondriale DNS uit museumspesimens vasgestel is die kwagga was naby verwant aan die bontkwagga. Op 20 Januarie 2005 is ’n vul gebore wat beskou is as die eerste kwagga-agtige dier vanweë sy sigbaar dowwer strepe. Hierdie diere word amptelik Rau-kwaggas genoem. Die kamp bo die hospitaal het verskeie mooi Rau-kwaggas, maar dit is nie maklik om hulle te sien nie omdat die kamp baie groot is en nie nie vir die publiek oop is nie.

Aktiwiteite

wysig

Staproetes

wysig
 
Stappers in die winter op een van die baie gewilde staproetes.

Staproetes op Tafelberg is gewild onder plaaslike inwoners en toeriste, en honderde roetes met verskillende moeilikheidsgrade is beskikbaar. Weens die steil rotse om die piek is regstreekse toegang aan die stad se kant beperk. Platteklipravyn, ’n prominente ravyn in die mddel van die hoofberg, is ’n gewilde toegangspunt na bo. Die gemiddelde tyd wat dit duur, is 2,5 uur, maar dit kan tussen 1 en 3 uur duur na gelang van hoe fiks die stapper is. Dié roete is in die somer baie warm omdat dit aan die noordekant van die berg lê, met feitlik geen skadu op die 600 m lange klim vanaf Tafelbergpad nie.

 
’n Kaart van die bewaringsgebiede en woude aan die oostelike hange van Tafelberg en die Agterberg, soos Ceciliapark, Kirstenbosch, Nuweland en die Groote Schuur-landgoed. Die noordaansig van Tafelberg met Duiwelspiek oos en Leeukop wes daarvan word ook gewys, asook die Gewelberge (Twaalf Apostels) aan die Atlantiese kant.
 
Die gedenkplaat by die Maclear-baken op die hoogste punt van Tafelberg (1 084 m). Dit gedenk Thomas Maclear se herberekening van die kromming van die Aarde in die Suidelike Halfrond. ’n Vroeëre berekening was verkeerd weens die invloed van Tafelberg.

Langer roetes na die kruin loop met die Agterberg langs; dit is ’n laer gebied van Tafelberg suid van die hoofberg. Twee roetes begin by die Botaniese Tuin Kirstenbosch. Die roete via Skedelravyn na die Maclear-baken word die Smutsroete genoem, na Jan Smuts wat ’n ywerige stapper was. Die betonpad, of Bridle Path, verskaf ’n geleideliker toegang vanaf Constantianek met ’n pad langs wat vroeër gebruik is na die damme op die Agterberg. Daar is baie ander roetes in gewilde gebiede aan die laer hange van die berg vanaf Constantianek, Ceciliapark, Kirstenbosch en Nuweland.

Aan die Atlantiese kant is die gewildste roete via Kasteelspoort, ’n ravyn met ’n uitsig oor Kampsbaai.

Daar is ’n gewilde "kontoerroete" van Constantianek via die berggebiede bo Ceciliapark, Kirstenbosch, Nuweland en die Groote Schuur-landgoed, verby die Koning se Blokhuis by die noordoostelike hoek van Duiwelspiek na die voorkant van Duiwelspiek en die noordekant van Tafelberg; dit eindig aan die onderkant van Kloofhoekrif aan die westekant van die Tafelbergse kranse.[38][39] Daar is talle roetes wat van onder af by die kontoerroete aansluit (minstens vyf net van Kirstenbosch af), en nóg wat van bo af aansluit.[38][39]

Bo-op die berg, en veral op die Agterberg, is daar ’n uitgebreide netwerk duidelik gemerkte voetpaaie oor ’n verskeidenheid terreine; dit neem tussen 30 minute en verskeie ure (of selfs die hele dag).[38] Goeie kaarte van al die roetes is in boek- en ander winkels beskikbaar. Stappers word aanbeveel om hulle te gebruik, want digte mis en koue of warm weerstoestande kan enige tyd van die jaar sonder waarskuwing toesak.

Raad

wysig

Tafelberg is nie 'n baie gevaarlike berg nie, maar die volgende raad behoort gevolg te word:

  • Neem 'n hoed en sonroom saam, veral as jy nie gewoond is aan die Suid-Afrikaanse son nie.
  • Neem 'n warm kledingstuk saam, selfs as jy dink jy gaan dit nie nodig hê nie. Die weer is koeler aan die bokant, en verander vinnig. Jy kan jouself binne 'n wolk bevind, of dit kan koud en nat met 'n koue wind wees. As daar enige moontlikheid van gure weer is, neem waterbestande klere saam. Die bokant van Tafelberg is omtrent die enigste plek in die Kaapse Skiereiland wat ryp op koue wintersaande kry.
  • Neem water saam. Die bergstrome is drinkbaar, selfs as dit donkerbruin deur die plantegroei gekleur is, maar dit mag droog wees in die somer en 'n risiko van ontwatering bestaan.
  • Moenie vuur maak buite die gemerkte gebiede nie: daar kom te veel bergbrande in die somer voor. Daar is geen vuurmaakplek aan die bokant nie.
  • Neem 'n kaart saam of iemand wat die gebied goed ken.
  • Stel iemand in kennis waarheen jy gaan. Moenie alleen stap nie, en moenie van die pad afdwaal in die donker of mis nie. Daar is 'n paar afgronde en doodloopklowe wat gevaarlik is.
  • 'n Mens kan moontlik plek-plek ontvangs met jou selfoon kry (veral op plekke waar jy uitkyk oor die stedelike gebiede om die berg), maar moenie daarop reken nie.

Rotsklim

wysig

Rotsklim op Tafelberg is ook baie gewild. Daar is verskeie roetes met wisselende moeilikheidsgrade. Die hoofklimplek is aan die kranse onder die boonste kabelspoorstasie. Spoedklim word nie toegelaat nie, net tradisionele klim. Kommersiële groepe bied ook abseil van die boonste kabelspoorstasie af.

Grotte

wysig

Die meeste van die wêreld se belangrike grotte kom in kalksteen voor, maar Tafelberg is ongewoon in die sin dat dit verskeie groot grotstelsels in sy sandsteen het. Die grootste stelsel is die Wynberggrotte op die Agterberg, nie ver van die betonpadstaproete af nie. Die kranse waarin hulle geleë is, het ’n uitsig oor Oranjekloof en Houtbaai.

Bergfietsry

wysig

Die hange van Tafelberg het baie plekke vir bergfietsry. Die roete na die blokhuis is ’n gewilde een. Fietsryers moet die rigtingaanwysers volg wat vir hulle aangebring is.

Galery

wysig
  •  
    Die uitsig vanaf Tafelberg met Robbeneiland in die verte.
  •  
    'n Toneel op Tafelberg.
  •  
    Duiwelspiek vanaf Vlaeberg.
  •  
    Die "tafeldoek" or die noordekant van Tafelberg.
  •  
    Die boonste kabelspoorstasie vanaf Leeukop.
  •  
    Die kabelkar met Robbeneiland agter.
  •  
    Leeukop vanaf Tafelberg.
  •  
    Winkels op die kruin.
  •  
    Taelberg en Kaapstad vanaf Bloubergstrand.
  •  
    Soos gesien vanaf Milnerton.
  •  
    Tafelberg met sonsondergang.
  •  
    Vanaf die ander kant van Tafelbaai met sonsondergang.
’n Panorama van 360° van die Kaapstadse omgewing soos gesien vanaf Duiwelspiek. Die kante van die panorama wys min of meer suidoos.

Verwysings

wysig
  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 1,7 Compton, John S. (2004) The Rocks & Mountains of Cape Town. Cape Town: Double Story. ISBN 978-1-919930-70-1
  2. ↑ 2,0 2,1 McCarthy, T.; Rubidge, B. (2005). The Story of Earth and Life. Cape Town: Struik. pp. 188–192. ISBN 1-77007-148-2.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Manning, John (2007). "The World of Fynbos". In: Field Guide to Fynbos. Kaapstad: Struik Publishers. pp. 8–23. ISBN 978-1-77007-265-7.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Hockey, P. A. R.; Dean, W. R. J.; Ryan, P. G., reds. (2005). Roberts Birds of Southern Africa (Seventh uitg.). Cape Town: John Voelcker Bird Book Fund. pp. 531–532. ISBN 0-620-34053-3.
  5. ↑ 5,0 5,1 "Cape Town Info" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Oktober 2010. Besoek op 27 Maart 2009.
  6. ↑ "Table Mountain Aerial Cableway Company" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Mei 2020. Besoek op 21 Desember 2006.
  7. ↑ Bleichert Passenger Cable Way Order Book: Order November 16, 1926 – Exhibit No.3013
  8. ↑ van Sitters, Bradley (2 Augustus 2012). "Place Names of Pre-colonial Origin and their Use Today" (in Engels). The Archival Platform. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 4 September 2019. Besoek op 24 Februarie 2020.
  9. ↑ Nienaber, Gabriel Stefanus; Raper, PE (1983). Hottentot (Khoekhoen) Place Names. Onomastic Research Centre, Human Sciences Research Council.
  10. ↑ "The First British Occupation (1795–1803)" (in Engels). The Fortress Study Group. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Julie 2011. Besoek op 1 Februarie 2009.
  11. ↑ "Kings Block House". Cape of Good Hope Living Heritage. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 November 2008. Besoek op 2009-02-01.
  12. ↑ "THE BATTLE OF BLAAUWBERG – 200 YEARS AGO". Military History Journal. The South African Military History Society. 13 (4). Besoek op 3 Junie 2016.
  13. ↑ Pooley, Simon (2014). Burning Table Mountain: an environmental history of the Cape Peninsula. Londen / Kaapstad: Palgrave / UCT Press. pp. 135–161. ISBN 978-1-349-49059-2.
  14. ↑ Pooley, Simon (6 Maart 2015). "Independent Online" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Januarie 2017. Besoek op 10 Januarie 2017 – via Google.
  15. ↑ "The Provisional New 7 Wonders of Nature" (in Engels). new7wonders.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Mei 2020. Besoek op 11 November 2011.
  16. ↑ Tankard, A. J.; Jackson, M. P. A.; Eriksson, K. A.; Hobday, D. K.; Hunter, D. R.; Minter, W. E. L. (1982). Crustal Evolution of Southern Africa. 3.8 Billion Years of Earth' History. New York: Springer. pp. 338–344. ISBN 0-387-90608-8.
  17. ↑ "Geology of the Cape Peninsula". UK-departement geologiese wetenskap. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 19 Julie 2012. Besoek op 20 Julie 2006.
  18. ↑ "The Geology of Table Mountain". CapeConnected (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 November 2019. Besoek op 20 Julie 2006.
  19. ↑ 19,0 19,1 Manning, John (2007). "Cone Bush, Tolbos". In: Field Guide to Fynbos. Kaapstad: Struik Publishers. p. 258. ISBN 978-1-77007-265-7.
  20. ↑ "IDM Cape Peninsula – Ld arge". www.proteaatlas.org.za (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 3 Maart 2016.
  21. ↑ 21,0 21,1 Trinder-Smith, Terry (2006). "Orchidaceae". In: Wild Flowers of the Table Mountain National Park. Kirstenbosch, Claremont: Botanical Society of South Africa. pp. 104–105. ISBN 1-874999-60-0.
  22. ↑ 22,0 22,1 Trinder-Smith, Terry (2006). "Introduction". In: Wild Flowers of the Table Mountain National Park. Kaapstad: Botanical Society of South Africa. pp. 19–35. ISBN 1-874999-60-0.
  23. ↑ Manning, John (2007). "Disa". In: Field Guide to Fynbos. Cape Town: Struik Publishers. pp. 162–163. ISBN 978-1-77007-265-7.
  24. ↑ 24,0 24,1 Sleigh, Dan (2002). Islands. London: Secker & Warburg. p. 429. ISBN 0-436-20632-3.
  25. ↑ Bond, William J. (1996). Fire and Plants. Londen: Chapman and Hall.
  26. ↑ 26,0 26,1 Kraaij, Tineke; van Wilgen, Brian W. (2014). "Drivers, ecology, and management of fynbos fires.". In Allsopp, Nicky; Colville, Jonathan F.; Verboom, G. Anthony (reds.). Fynbos, Ecology, Evolution and Conservation of a Megadiverse Region. Oxford: Oxford University Press. p. 47. ISBN 978-0-19-967958-4.
  27. ↑ 27,0 27,1 27,2 27,3 Pauw, Anton; Johnson, Steven (1999). "The Power of Fire". in: Table Mountain. Vlaeberg, South Africa: Fernwood Press. pp. 37–53. ISBN 1 874950 43 1.
  28. ↑ Saunders, Christopher; Bundy, Colin, reds. (1992). "A way of life perfected". Readers’ Digest Illustrated History of South Africa. Cape Town: Reader’s Digest Association Ltd. pp. 20–25. ISBN 0-947008-90-X.
  29. ↑ 29,0 29,1 29,2 29,3 Maytham Kid, Mary (1983). "Introduction". In: Cape Peninsula. South African Wild Flower Guide 3. Kirstenbosch, Claremont: Botanical Society of South Africa. p. 27. ISBN 0-620-06745-4.
  30. ↑ "Perceval" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 5 Mei 2012.
  31. ↑ "Brochures, booklets and posters" (in Engels). Capetown.gov.za. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 September 2016. Besoek op 12 Januarie 2013.
  32. ↑ Pooley, Simon (2014). Burning Table Mountain: an environmental history of fire on the Cape Peninsula. Londen / Kaapstad: Palgrave / UCT Press. pp. 162–183. ISBN 978-1-349-49059-2.
  33. ↑ Jenkins, A.R.; van Zyl, A.J. (2005). "Conservation status and community structure of cliff-nesting raptors and ravens on the Cape Peninsula, South Africa". Ostrich. 76: 175–184. doi:10.2989/00306520509485490. ISSN 0030-6525.
  34. ↑ Jenkins, Andrew; van Zyl, Anthony (2002). "Home on the range. Raptor riches of the Cape Peninsula". Africa Birds & Birding. 7: 38–46.
  35. ↑ Cape Peninsula Baboon Research Unit Geargiveer 11 Augustus 2014 op Wayback Machine
  36. ↑ 36,0 36,1 "Managing baboon-human conflict: City of Cape Town – Case Studies- NCC Environmental Services". www.ncc-group.co.za (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 April 2019.
  37. ↑ "The Quagga Project". The Quagga Project (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 Mei 2020.
  38. ↑ 38,0 38,1 38,2 Slingsby, Peter (2010). Table Mountain, the map. Muizenberg: Baardskeerder. ISBN 978-1-920377-10-6.
  39. ↑ 39,0 39,1 Clarke, Hugh; Mackenzie, Bruce (2007). Common wild flowers of Table Mountain. Kaapstad: Struik Publications. pp. 12–13, 96–98. ISBN 978 1 77007 383 8.

Bronne

wysig

Eksterne skakels

wysig
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Tafelberg&oldid=2632123"