Amalgaam

'n Amalgaam (van Grieks μάλαγμα malagma "weekmaker", deur Arabies Al Malgam en Latyn amalgama^[1]) is 'n allooi van kwik, dit wil sê 'n oplossing van of 'n verbinding met 'n ander metaal.

Amalgame is reeds lank bekend. In 659 word dit beskryf in 'n Sjinese boek van Su Kung (die Materia Medica). Soms word die term amalgaam ook gebruik vir legerings van andere metale wat maklik smelt soos gallium of indium. ^[2]

Goud

Een bekende amalgaam is dié een met goud. Goud los al by kamertemperatuur op in kwik. Dit is dus nie aan te beveel om met 'n goue ring aan die vinger aan vloeibare kwik te raak nie. Die goud sal vinnig oplos, maar die kwik kan deur verhitting weer verwyder word. Goudsoekers het hierdie eienskap lank reeds gebruik om goud uit te snuffel.^[3] Ongelukkig lei dit tot besoedeling van die natuur met kwik.

In die Middeleeue is die amalgaam van goud gebruik om metaalvoorwerpe te verguld. Die metaaloppervlak word gevryf met kwik wat 'n lagie amalgaam vorm, dan word 'n lagie bladgoud aangebring wat ook oplos in die amalgaam. Dan word dit verhit om die kwik te verdamp en die goud bly agter, gelegeer met die substraat. Die proses word herhaal as dit nodig is. Hierdie metode om voorwerpe te verguld lewer pragtige resultate op, maar is uiters ongesond vir die werker wat aan kwikdampe blootgestel word. Dit is om hierdie rede verbied.^[4]

Silwer

Amalgame met silwer word baie gebruik om gaatjies in tande te vul. Die amalgaan wat tandartse gebruik word gemaak deur 'n fyn poeier van silwer, tin en koper met soms 'n bietjie sink te tritureer met kwik. Daar is twee tipes amalgame:^[5]

Lae koper: silwer (68-70%), tin (26-27%) koper (4-5%), sink (0-1%) word gemeng met 45-50% kwik

Hoë koper: silwer (40-70%), tin (22-30%) koper (13-30%), sink (0-1%) word gemeng met 40-45% kwik

Natrium

Nog 'n voorbeeld is die amalgaan met natrium wat ontstaan by een van die elektroliseprosesse wat gebruik word om chloor te genereer.

Ander

Amalgame van ander metale word soms gebruik as elektrodes om aktiwiteite van ione in oplossings of ionogene vloeistowwe te bepaal.

Fasegedrag

Kwik kan met talle metale reageer. Die eintlike oplosbaarheid van metale in vloeibare kwik is dikwels nie groot nie, maar vir die meeste metale kan talle intermetaliese verbindings gevorm word wat gewoonlik vastestowwe is. Vir goud is die oplosbaarheid by 80 °C 0,00467 in molfraksie en vir silwer 0,00071 by 25 °C. 'n Uitsondering is indium wat 'n molfraksie van 0,70 kan bereik.

In tandamalgaam word gewoonlik twee Ag-Hg fases aangetref. Die ζ-fase wat 43-46% Hg bevat met 'n heksogonaal diggepakte struktuur (a=0,2964; c=0,4831 nm) en die γ-fase (56-57% Hg) wat kubies is (a=1.0046 nm).^[6]

Vir goud is daar vyf verbindings:

α 16-23% Hg
ζ ("Au₃Hg") 21-26%
Au₂Hg
Au₆Hg₅
Au₅Hg₈

Die laaste fase is kubies, die ander het heksagonale strukture.

Verwysings

↑ "Etymologiebank" (in Nederlands). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Oktober 2019. Besoek op 18 Januarie 2016.
↑ Giles Humpston, David. M. Jacobsen Principles of Soldering, 2004, ISBN 0-87170-792-6
↑ Kristi Lew Mercury, 2009, ISBN 978-1-4042-1780-5
↑ Daniel Vaney ThompsonThe Materials and Techniques of Medieval Painting, 1956 ISBN 0-486-20327-1
↑ Jack L. Farracane Materiaks in Dentistry: Principles and Application, 2001, ISBN 0-7817-2733-2
↑ L.F. Kozin, S.C. Hansen Mercury Handbook: Chemistry, Applications and Environmental Impact, 2013, ISBN 978-1-84973-409-7

[1] "Etymologiebank" (in Nederlands). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 23 Oktober 2019. Besoek op 18 Januarie 2016.

[2] Giles Humpston, David. M. Jacobsen Principles of Soldering, 2004, ISBN 0-87170-792-6

[3] Kristi Lew Mercury, 2009, ISBN 978-1-4042-1780-5

[4] Daniel Vaney ThompsonThe Materials and Techniques of Medieval Painting, 1956 ISBN 0-486-20327-1

[5] Jack L. Farracane Materiaks in Dentistry: Principles and Application, 2001, ISBN 0-7817-2733-2

[6] L.F. Kozin, S.C. Hansen Mercury Handbook: Chemistry, Applications and Environmental Impact, 2013, ISBN 978-1-84973-409-7

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]