Biskupin
Biskupin [bʲi'skupʲin] is 'n prehistoriese nedersetting en argeologiese park in die Powiat Żniński van die munisipaliteit Gąsawa (Woiwodskap Kujawië-Pommere, Pole), sowat 80 kilometer suidwes van Toruń en 85 kilometer noordoos van Poznań.
Dit is een van die belangrikste argeologiese terreine in Pole wat ná sy toevallige ontdekking in 1933 stelselmatig ondersoek is. Argeoloë dateer die dorp, wat oorspronklik met 'n beskermingswal versterk is, in die tydperk tussen 700 en 400 v.C. - sy bewoners het deel uitgemaak van 'n beskawing uit die vroeë yster- en Hallstatt-tydperk en die Lausitz-beskawing van die laat bronstydperk.
Biskupin met sy 106 huise word as die bes bewaarde nedersetting van die Lausitz-beskawing in Europa beskou. Sy bevolking het oorspronklik sowat 1 000 (of 100 gesinne) beloop wat in 13 parallele reekse blokhuise gehuisves is. Die min of meer identiese boustyl dui daarop dat daar geen noemenswaardige statusverskille tussen die bewoners was nie.
Argeologiese geskiedenis
wysigBiskupin is in 1933 toevallig deur 'n plaaslike onderwyser ontdek wat tydens 'n staptoer op 'n skiereiland in die Biskupin-meer op fragmente van fossiele hout afgekom het. By nadere ondersoek deur argeoloë is vasgestel dat die houtfragmente mensgemaak was - die vindplek het oornag bekend geword. Aanvanklik is daar aangeneem dat die vonds meer lig op die uitbreiding van Slawiese volke sou kon gooi.
Stelselmatige opgrawings deur 'n span argeoloë van die Universiteit van Poznań het in 1934 onder leiding van Józef Kostrzewski (1885-1969) en Zdzisław Rajewski (1907–1974) begin. In 1936 is 'n eerste verslag gepubliseer. Vroeg in 1939 was 'n oppervlak van sowat 2 500 m² opgegrawe, en die vindplek het bekende persoonlikhede soos ampsdraers van die Piłsudski-bewind, lede van die Poolse weermag en die hoë geestelikheid soos die primaat van Pole gelok. Dit het - as 'n simbool vir die prestasie van prehistoriese Slawiese voorvaders - selfs invloed op die nasionale bewussyn begin uitoefen. Dikwels is na Biskupin as die "Poolse Pompeji" of "Poolse Herculaneum" verwys.[1] Die ontdekking van 'n prehistoriese vesting net sowat 70 kilometer van die grens met Duitsland af is as 'n bewys beskou dat die "prehistoriese" Pole reeds in die ystertydperk felle weerstand teen vreemde invallers en buitmakers gebied het. Biskupin het 'n gewilde motief in die destydse skilderkuns en literatuur geword.
Toe die Duitsers in die najaar van 1939 dele van Pole beset het, het Biskupin 'n deel van die sogenaamde Warthegau geword - 'n gebied wat na bewering al sedert die ystertydperk deur "Germane" bewoon sou gewees het.[2] Biskupin is deur die Duitsers hernoem tot Urstädt.
Die argeologiese opgrawings is in 1940 onder die beskerming van Heinrich Himmler deur die SS-Ahnenerbe onder leiding van Hauptsturmführer Hans Schleiff hervat. Schleiff, 'n klassieke argeoloog, sou later ook met opgrawings in die Griekse Olympia begin. Hy het slegs twee kort populêr-wetenskaplike verslae gepubliseer waarin hy beskryf hoe die "klein nedersetting van die Lausitz-beskawing" deur Germaanse stamme platgeloop is. Die opgrawings is tot in 1942 voortgesit. Toe die Duitsers Pole teen die einde van die oorlog moes ontruim, het hulle die terrein gevloed - en sodoende ironies genoeg bygedra tot die preservering van die antieke hout. Ná die oorlog is opgrawings weer tot in 1974 deur Poolse argeoloë gedoen.