Charles Harris
Charles Harris het in 1935 vir Piet Harms na sy afsterwe as hoofsekretaris van die Suid-Afrikaanse Mynwerksunie (MWU) opgevolg.
Daar is egter ongerymdhede vermoed met sy verkiesing.[1] Harris, wat van Joodse herkoms was, het in 1914 in die mynbedryf begin werk en was ‘n ontwikkelaar, onder andere op die Randfontein Estates-, Luipaardsvlei- en Robinson Deep-goudmyne. Vóór die 1922-staking het hy ook in die uitvoerende komitee van die South African Industrial Federation gedien en dit blyk dat hy na afloop daarvan vir ongeveer vier jaar deur die mynbase geviktimiseer is. Voor sy aanstelling as hoofsekretaris was hy die president van die MWU. Ontevredenheid oor die bestuur van die MWU onder die mynwerkers tydens Harris se bewind, wat die amp van hoofsekretaris tot ‘n magtige en bykans onaantasbare outoritêre posisie uitgebou het, het toegeneem. Sy opponente en diegene wat krities teenoor hom gestaan het, het hulle lidmaatskap van die MWU verloor sodat Harris feitlik ‘n diktator in die vakbond geword het.[1]
‘n Grief van veral Afrikaner-mynwerkers teen die MWU-bestuur onder Harris en die Kamer van Mynwese (KVM) was die ontoereikende pensioenfonds wat daar vir ondergrondse mynwerkers bestaan het. Harris het kritiek, dat die MWU-bestuur geen poging aangewend het om ‘n beter pensioenfonds vir sy lede te beding nie, op die regering afgeskuif. Aangesien ook die KVM op sý beurt nie bereid was om die volle verantwoordelikheid self te dra nie, was Harris se houding nietemin dat die aangewese weg van optrede onder die omstandighede sou wees om maar die krummels van die tafel van die Kamer te eet, eerder as om die beperkte aangebode finansiële steun met ‘n hovaardige houding geheel en al te verwerp. Daar word beweer dat Harris ook op onreëlmatige wyse die vakbond se grondwet gewysig het om sy posisie te verskans sodat hy slegs op bewese wangedrag of onbekwaamheid uit die pos van hoofsekretaris ontslaan sou kon word.[1]
Die stryd om die beheer van die MWU het egter ‘n dramatiese wending geneem toe Harris op Saterdag 15 Junie 1939 in sy motor regoor die MWU-kantore in die Trades Hall in Kerkstraat, Johannesburg, deur Jacob Moller Hugo, ‘n 22-jarige mynwerker wat aanvanklik by die Daggafonteingoudmyn naby Springs werksaam was, doodgeskiet is. Alhoewel sommige bronne suggereer dat Hugo die moord onder die invloed van die pro-Afrikaner Hervormersorganisasie binne die MWU gepleeg het, kon die hof geen getuienis van enige sameswering in hierdie verband vind nie. Dit blyk eerder dat Hugo, weens sy uitgesprokenheid teen die onreëlmatighede van die Harris-bewind en weens sy gevolglike weiering om MWU-ledegeld te betaal, deur die vakbondbestuur geviktimiseer en geskors is. Omdat hy gevolglik nêrens op enige myn ‘n betrekking kon kry nie, het hy vir Harris uit verbittering en frustrasie geskiet. Die hof het bevind dat hierdie gebeure tot ‘n geestesversteuring by Hugo aanleiding gegee het en hy is tot lewenslange tronkstraf vir die moord gevonnis. Hugo is egter kort na die NP-bewindsoorname in 1948 vrygelaat.[2]
Bronnelys
wysig- Ferdinant Postma Biblioteek, Noordwes Universiteit, Potchefstroom, OB-Argief, Band nrs. 76-77:OB-Herinneringe Prof JH Coetzee (2 April 1974).
- L Naudé, Dr. A. Hertzog, die Nasionale Party en die Mynwerkers, NRT, Pretoria, 1969, pp. 19, 21-26, 128-130.
- L de Kock, “Die Stryd van die Afrikaner in die Suid-Afrikaanse Mynwerkersunie aan die Witwatersrand, 1936-1948”, Ongepubliseerde MA-verhandeling, Randse Afrikaanse Universiteit, 1983, pp. 36-37.
- ES Sachs, The Choice Before South Africa, Turnstile Press, London, 1952, p. 170.
- D O’Meara, Volkskapitalisme. Class, Capital and Ideology in the Development of Afrikaner Nationalism 1934-1948, Ravan Press, Johannesburg, 1983, p. 92.
- IL Walker and B Weinbren, 2000 Casualties. A History of the Trade Unions and the Labour Movement in the Union of South Africa, SATUC, Johannesburg, 1961, p.216.
- J Simons and R Simons, Class and Colour in South Africa 1850-1950, IDAAF, London, 1983, pp. 525-526.
- Die Mynwerker, Desember 1935, p.21 (The Man at the Helm).
- Ibid., Maart 1939, p.37 (Our Leaders and Would-Be Leaders).
- Ibid., Junie 1939, pp. 6-7 (Charles Harris Shot Outside His Office) en p.11 (Great Tribute to Charles Harris).