Chemiese damptransport

Chemiese damptransport is 'n metode in die vastestofchemie waar met 'n temperatuurgradiënt vaste stowwe van een plek na die ander vervoer word. Dit word dikwels gebruik om groot en suiwer enkelkristalle te groei.

Oond met drie temperatuursones

Die metode word gewoonlik in 'n oond uitgevoer wat is onderverdeel in twee (of meer) sones waarvan die temperatuur afsonderlik gereël kan word. Die proses vind gewoonlik in 'n glas- of kwartsbuis plaas wat vakuum gepomp word en wat die vaste grondstof aan een kant bevat, saam met 'n transportmiddel, 'n stof wat help om die grondstof vlugtiger te maak. Dit word in 'n vlam verseël en in die oond gelê. Die beste resultate is wanneer die grondstof by die lae kant van die gradiënt gelê word en die transport na die hoë kant plaasvind, omdat dit verhoed dat onsuiwerhede ook meegetransporteer word. Maar dit hang af van die chemiese prosesse wat gaan plaasvind als die monster die juiste temperatuur bereik het.

GeSe-kristal in die Skylab gegroei met damptransport

Die prinsipe van die metode berus op die feit dat chemiese ewewigte verskuif wanneer die temperatuur verander word. 'n Goeie voorbeeld is die transport van wolfram(IV)oksied (WO₂). Dit is hoegenaamd nie vlugtig nie. Met 'n klein hoeveelheid jodium as transportmiddel ontstaan egter 'n ewewig:

$WO_{2}(s)+I_{2}(g)\rightleftarrows WO_{2}I_{2}(g)$

Die produk bevat wolfram en dit is gasvormig. Dit kan dus die leë deel van die ampul bereik wat 'n hoër temperatuur het. Die ligging van die ewewig is nogtans anders daar en dit kan veroorsaak dat WO₂ daar teruggevorm word, dikwels in die vorm van pragtige kristalle. Die jodium wat vrygestel word diffundeer weer na die koue kant en die proses kan voortgaan.