Christo Leach

Christo P. Leach (gebore 1960) is ’n Afrikaanse digter, dramaturg en regisseur.

Lewe en werk

Christo P. Leach is in 1960 gebore. Hy studeer in die regte aan die Randse Afrikaanse Universiteit. Na universiteit bly hy aktief in die teater en is die regisseur van verskeie dramas wat opgevoer word, insluitende sy eie verwerking in 1986 (in samewerking met Barney Simon) vir die verhoog van Lettie Viljoen se Klaaglied vir Koos. In 1987 stig hy saam met John Ledwaba die Manu Players-teatergroep, wat opvoerings van onder andere Township boy en Street sisters lewer. Hy word ook video direkteur wat sommige van die dramas, onder andere John Kani en Barney Simon se Lion and the Lamb, opneem vir uitsending oor televisie. Ook op die musiektoneel is hy produktief en is die regisseur van onder andere SA Love in 1993, ’n musiekspel met Suid-Afrikaanse liefdesliedere.

Skryfwerk

Met sy prosa wen hy op jeugdige ouderdom reeds die Junior Rapportryers-prys. Op hoërskool begin hy gedigte skryf en in 1979 wen hy die Departement Afrikaans-Nederlands van die Randse Afrikaanse Universiteit se eerste, tweede en vierde prys in ’n poësiewedstryd. Hy publiseer daarna verskeie gedigte in Graffier en volg dit op met sy digbundel Borgtog vir ’n nuwe Adam. In 1983 is Borgtog vir ’n nuwe Adam ’n kandidaat vir die Perskorprys. Die gedigte in hierdie bundel is ’n konkrete verslaggewing van sy persoonlike belewenis, algemene kleindorpsheid, asook politieke en tegnologiese aangeleenthede. Die bundel begin met die reële kontreigedigte, maar word meer simbolies in die later afdelings. Die stapel-effek word ruim gebruik, waarin verskillende dinge rondom die onderwerp opgenoem word om sodoende verslag te gee van die veelkantigheid daarvan. Van die simbole in die bundel word subtiel bekend gestel en dan in later afdelings herhaal om die trefkrag te verhoog, soos die simbool van die appelstronk in die titelgedig (met sy konvensionele verwysing na die paradys en die seksuele), wat reeds vroeër in die gedig oor jeugdige seksualiteit, altaarstuk vir die jeug, figureer. Sy gedigte my kontrei II, nou is my huis skoon en alles oor my vriend se hande word opgeneem in Gerrit Komrij se bloemlesing Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte. André P. Brink neem my kontrei IV en in konfrontasie met soete ruste / veilige hawens- / silwerdrade in Groot verseboek op en sy gedigte verskyn ook in ander versamelbundels soos Goudaar.

Sy drama Die spinner word in 1983 vir die eerste keer in die Staatsteater in Pretoria opgevoer en daarna ook in die Alexander- en Markteaters. Dit word in 1984 in die versamelbundel Rostrum opgeneem. Hierdie drama gaan oor die oorlog aan die grens, waar drie karakters deur een persoon gespeel word. Beligting en klank word gebruik om handelingsplekke voor te stel. Die titel van die stuk verwys na iemand wat in die rondte draai, waardeur die verwarring en lighoofdigheid van die hoofkarakter saamgevat word. Die dramaturg toon aan hoe ’n persoon van gemiddelde sensitiwiteit maklik deur oorlog tot geestelike verbrokkeling gedryf sal word. Ervarings tydens die grensoorlog word afgewissel met tonele in ’n inrigting vir sielsiekes. Dit is ’n interessante eksperimentele drama, omdat dit tegnologie in groot mate gebruik om die plek te neem van tradisionele dramatiese interaksie.

Saam met John Ledwaba skryf en regisseer hy ook die musiekspel Township boy, wat in 1987 by die Standard Bank Nasionale Kunstefees op Grahamstad opgevoer word en waarvan die klankbaan op CD uitgereik word. Die drama begin by ’n begrafnis in Soweto, waar ’n jong man in die kollig instap en vertel dat dit sy begrafnis is. Hy was ’n comrade in die struggle wat deur veiligheidsmagte op iemand anders se begrafnis doodgeskiet is. Sy naam is Sheperd en hy is ’n digter/ denker/ musikant wat werk aan ’n plekkie in die son vir almal om hom. Hy leef saam met sy ma, Stumile en sy immer-besope tante Maria, of Ma Selina, terwyl sy meisie, Hilda, swanger is met hul eersteling. Daarby het hy vier comrades wat musikante is. Saam neem hierdie akteurs, met ’n kitaar in die hand, die gehoor op ’n reis deur hul troostelose wêreld van straatoorloë en sinlose, afgryslike verkwisting van mense-potensiaal, waardeur die leefwêreld van swart mense onder apartheid teen die agtergrond van ’n tragiese liefdesverhaal uitgebeeld word.

Publikasies

Jaar	Publikasie
1982	Borgtog vir ’n nuwe Adam

Films

Jaar	Titel
2009	Nothing but the truth

Bronne

Boeke

• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005
• Van Coller, H.P. (red.) “Perspektief en Profiel Deel I” J.L. van Schaik-Uitgewers Pretoria Eerste uitgawe 1998

Tydskrifte en Koerante

Anoniem “Regstudent dig ’n hoop pryse los” “Beeld” 28 September 1979

Internet

• Die Burger: http://152.111.1.87/argief/berigte/dieburger/1987/11/13/16/2.html

Resensies

Borgtog vir 'n nuwe Adam

• Brink, André P. “3 April 1983
• Cloete, T.T. “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 21 no. 3, Augustus 1983
• Cloete, T.T. “Tydskrif vir Geesteswetenskappe” Jaargang 23 no. 4, Desember 1983
• Coetzee, Ampie “Standpunte” Nuwe reeks 170, April 1984

Rostrum

• De Koker, Ben “Die Burger” 31 Oktober 1985

Die spinner

• De Koker, Ben “Die Burger” 31 Oktober 1985