Crathes-kasteel

Die Crathes-kasteel (Engels: Crathes Castle, uitgespreek as Crath-es) is 'n 16de eeuse kasteel naby Banchory in Aberdeenshire, Skotland, sowat 15 myl van Aberdeen af geleë. Die toringkasteel is oorspronklik opgerig deur die Burnett of Leys-familie wat dit byna vier eeue lank bewoon het. Sedert 1951 is die kasteel en omringende tuin in besit van die National Trust for Scotland wat dit ook bestuur. Die kasteel staan oop vir die publiek.

Crathes-kasteel is een van die beweerde spookplekke in Skotland waar die sogenaamde Groen Dame (The Green Lady) , die beweerde rustelose spook van 'n jong bediendemeisie, verskeie kere raakgesien is. Volgens oorlewering het sy spoorloos verdwyn nadat sy geboorte geskenk het aan 'n kind. In die 18de eeu is menslike oorskot agter 'n vuurplek gevind - juis in dié kamer waar haar spookverskynsel teen die middel van die 18de eeu vir die eerste keer gesien is.^[1]

Kuns en argitektuur

Crathes-kasteel is een van die bes bewaarde en belangrikste kastele in die noordooste van Skotland. Vanweë sy groot argitektoniese erfenis met meer as 300 kastele, herehuise en ruïnes word na Aberdeenshire ook as "Skotland se Kasteelland" verwys.^[2]

Beeldhouwerk met wingerdboog in die kasteeltuin

Crathes-kasteel het in 'n aantreklike landskap met golwende heuwels ontstaan, op 'n landgoed wat in 1323 deur koning Robert the Bruce as deel van die Lands of Leys aan die Burnett-familie gegee is. Die Burnetts, wat generale, admirale, regters en 'n goewerneur van die Amerikaanse deelstaat New York voortgebring het, het die kasteel meer as 350 jaar lank bewoon. Behalwe vir die oosvleuel, wat in die 18de eeu bygevoeg is, het die kasteel in sy oorspronklike toestand bewaar gebly, met argitektoniese besonderhede wat deur Frankryk se groot kastele geïnspireer is - waaronder talle torinkies en geutspuite.^[3]

Die binneversierings sluit wapenskilde, eikehoutplafonne en portrette in. Van die geskilderde plafonne uit die Jacobeaanse tydperk is eers in 1877 herontdek. Hulle mag in die Chamber of the Muses, in die Chamber of Nine Worthies en die Groen Dame se kamer besigtig word.

Die High Hall of Groot Saal met sy kenmerkende geboë plafon huisves familieportrette en die sogenaamde Horn of Leys, 'n kosbare horing wat van ivoor gemaak en met juwele versier is. Die horing, wat oor 'n vuurplek van steen uit die Elisabethaanse tydperk opgehang is, is deur koning Robert the Bruce in 1323 aan die Burnetts geskenk. Die horingsimbool het later deel van die Burnett-familiewapen geword. Dit word op verskeie plekke in die kasteel aangetref - op die geskilderde plafonne en die kasteelheer se bed waar dit in die hout ingesny is.

Die Groen Dame en ander spoke van Crathes

Crathes-kasteel se enigste bewoners voor 'n bestaan in 'n tussenwêreld

Besoekers, wat in spoke belangstel, kry die kans om die Green Lady's Room te besigtig, genoem na die spook van 'n jong dame (moontlik 'n bediendemeisie) in 'n groen tabberd wat dikwels by die vuurplek raakgesien word, met 'n baba wat sy in haar arms wieg. Toe die kasteel in die 19de eeu gerenoveer is, is die gebeente van 'n kind, wat heel waarskynlik vermoor is, onder die stene van die vuurplek ontdek.

In die historiese argiewe word verslae van ooggetuies bewaar wat 'n glimmende ysblok raakgesien het wat soos 'n mens voortbeweeg. Kenmerkend vir hierdie soort visies is 'n skielike temperatuurdaling. Die toringhuis is die plek waar die geheimsinnige spook van 'n Wit Dame verskyn wat met Alexander Burnett se jong geliefde, Bertha, verbind word. Sy is volgens oorlewering deur Lady Agnes Burnett vergiftig nadat sy as onwaardig vir 'n huwelik met haar seun bestempel is. Bertha verskyn gereeld elke jaar op die dag van haar moord.^[4]