Dêmos

In antieke Griekeland, was 'n dêmos (δῆμος, meervoud dêmoi) 'n dorpsgebied binne, of ander onderafdeling van Attika, die Griekse landstreek aanliggend aan Athene. In 'n ander konteks kon die woord ook “volk” of “burgers” beteken.

Pinakia, identifikasietablette (naam, vadersnaam en dêmos) wat vir onder meer jurieverkiesings gebruik is, in die museum by die Antieke Agora van Athene

Dêmoi was aanvanklik eenvoudige afbakenings van die landelike gebied, wat blykbaar reeds in die 6de eeu v.C. en vroeër erken is, maar wat egter in 508 v.C., met die hervorminge van Kleisthenes, 'n spesifieke betekenis verkry het. In daardie hervorminge het die opname in die burgerlys van 'n dêmos 'n voorwaarde vir burgerskap geword; tevore is burgerskap bepaal na gelang van lidmaatskap van 'n phratria, of familiegroep. Terseldetyd is dêmoi ook in die stad Athene self gevestig, waar dit nie voorheen bestaan het nie; in geheel was Attika, teen die einde van Kleisthenes se hervorminge, in 139 dêmoi onderverdeel. Met die vestiging van dêmoi as die grondliggende eenhede van die stadstaat, is die gesag van die genê verswak. Die genê was naamlik aristokratiese groepe wat die phratria oorheers het.

'n Dêmos het tot 'n mate as 'n stadstaat in die kleine fungeer, en inderdaad was sekere dêmoi, soos Eleusis en Acharnai, beduidende dorpe. Oor elke dêmos is 'n demarchos aangestel as die toesighouer oor interne sake, en dit kon verder oor 'n verskeidenheid burgerlike, godsdienstige en militêre ampsbekleërs beskik. Dêmoi het hul eie godsdienstige feeste gehou, inkomste ontvang en besteding aangegaan.

Dêmoi is met ander dêmoi van dieselde omgewing saamgestel om trittyes (een-derde gedeeltes) te vorm, groter bevolkingsgroepe, wat op hul beurt saamgestel is om die tien stamme te vorm, oftewel die phylai van Athene. Elke stam het een trittys van elk van die drie streke bevat, naamlik van die stad, die kusstreek en die binnelandse gebied.