Driemanskap-monument

Die Driemanskap-monument roep in herinnering die Britse anneksasie van die Zuid-Afrikaansche Republiek en sy stryd om die onafhanklikheid terug te wen.

Doel

Die beeld is opgerig ter ere van Paul Kruger, Marthinus Wessel Pretorius en Piet Joubert wat in Desember 1880 te Paardekraal aangewys is as leiers in die Eerste Vryheidsoorlog en ter herinnering aan die periode wat Heidelberg die hoofstad van die ZAR was.

Ligging

Die monument staan in Heidelberg voor die stadsaal in H.F. Verwoerdstraat, tussen Ueckermann- en Voortrekkerstraat en regoor die hoë kerktoring in die middedorp.

Geskiedenis

Op 13 Desember 1880 is 'n groot volksvergadering te Paardekraal gehou waartydens besluit is om te veg vir die herstel van die ZAR. Omdat die president reeds die land verlaat het, is drie leiers verkies, naamlik Kruger, Pretorius en Joubert. Hierdie Driemanskap en 'n kommando het op 16 Desember Heidelberg binnnegery en die Vierkleur voor die landdroshof gehys. Hierdie optrede was die begin van die Eerste Vryheidsoorlog.

Beplanning

As 'n uiting van Afrikanernasionalisme het die Heidelbergse Afrikaanse Kultuurvereniging in 1952 besluit om 'n gedenkteken op te rig en is met 'n landswye fondsinsameling begin. Hennie Potgieter is as beeldhouer aangestel en die monument is op Saterdag 9 Oktober 1954 deur minister F.C. Erasmus onthul.

Fisiese monument

Die driehoekige voetstuk het gebeitelde trappies en is 1½m hoog. Op die voetstuk staan 'n driehoekige naald van 3 m. Aan elke sy van die voetstuk is 'n paneel aangebring wat elkeen 'n geskiedkundige oomblik herdenk. Die vlaghysing van 1880 in Heidelberg, die Simboliese Ossewatrek van 1938 en die Rapportryers van 1949 word uitgebeeld. En op die hoeke van die voetstuk rus die borsbeelde in brons van Kruger, Potgieter en Joubert. Aan elk van die sykante van die naald is 'n fakkel.

Simboliek

Die basis van rooi graniet (dit is harde rots) dui op die stewige grondslag van die Afrikaner as kultuurvolk. Op hierdie basis rus die borsbeelde van die Driemanskap en dus hul volgelinge. Die gepoleerde (dit is fyn afgewerkte) rooi granietklip met sy fakkels dui op die lig wat die Westerse beskawing gebring het.

Bibliografie

Grobler, Jackie: Monumentale Erfenis. 'n Gids tot 50 Afrikaner-gedenktekens. Pretoria: Kontak-Uitgewers, 2012. ISBN 978-0-9584313-5-4
van Tonder, J.J. (red.): Veertien Gedenktekens van Suid-Afrika. Kaapstad: Nasionale Boekhandel, 1961.
www.afrikanergeskiedenis.co.za