Dundee, Skotland

Hierdie artikel handel oor die stad in Skotland. Vir ander gebruike, sien Dundee (dubbelsinnig).

Dundee ([dʌnˈdiː]; Skots-Gaelies: Dùn Dè [ˈt̪uːn tʲeː]), amptelik City of Dundee, is Skotland se vierde grootste stad en die 51ste mees bevolkte stedelike gebied in die Verenigde Koninkryk, met 'n bevolking wat teen die middel van 2016 op 148 270 beraam is. As Dundee City vorm die stad een van 32 raadsgebiede of council areas waarin Skotland vir administratiewe doeleindes verdeel is.

City of Dundee Dùn Dè
Kaart	Wapen
	Vlag
Staat	Verenigde Koninkryk
Land	Skotland
Koördinate	56°27′43″N 02°58′15″W
Stigting	Omstreeks 11de eeu
Oppervlakte:
- Totaal	60 vk km
Hoogte bo seevlak	18 m
Bevolking:
- Totaal (2016)	148 217
- Bevolkingsdigtheid	2 471/vk km
Tydsone	GMT / UTC +0
- Somertyd	BST / UTC +1
Amptelike webwerf	www.dundeecity.gov.uk

Dundee is 40 myl (64 km) noord van Edinburg in die oostelike Skotse Laagland aan die noordoewer van die Firth of Tay geleë, 'n see-inham wat die stad met die Noordsee verbind. Die stadsgebied strek vanaf die Tay tot die Dundee Law, 'n vulkaniese prop met 'n hoogte van 571 voet (174 meter) bo seevlak.

Die spoorwegbrug oor die Tay dateer van 1887. Sy voorloper het een jaar ná sy voltooiing in 1879 as gevolg van stormsterktewinde ineengestort

Die oudste historiese verwysing na Dundee dateer uit die laat 12de of vroeë 13de eeu toe aan Dundee die status van royal burgh of koninklike nedersetting toegeken is. In die volgende vyf eeue is Dundee verskeie kere deur Engelse magte ingeneem en geplunder. In 1892 is stadstatus aan Dundee toegeken, en twee jaar later het dit 'n outonome county burgh geword. Vissery was van die vroegste tye af 'n belangrike bron van inkomste vir die bevolking, terwyl ook een van Skotland se grootste walvisvlote hier sy tuishawe gehad het. Dundee se tradisionele tekstielbedryf was vanaf die 19de eeu nou verweef met walvisvangs nadat ontdek is dat jutevesels, wat met walvisolie vermeng is, as versterkingsweefsel vir sakke en tapyte kon dien. Vervolgens het in Dundee een van die wêreld se vernaamste jutebedrywe ontstaan wat stedelike groei aangedryf het - en aan Dundee die bynaam Juteopolis besorg het.

Al word tekstiele - waaronder linnegoed, goiing, toue en tapyte - steeds in Dundee vervaardig, is 'n verskeidenheid ander ligte nywerhede sedert die einde van die Tweede Wêreldoorlog hier gevestig. So word die stad onder meer verbind met ingelegde eetware en konfyt. Vanaf die laat 20ste eeu het die belangrikheid van Dundee se nywerheidsektor geleidelik begin afneem en is steeds meer werkgeleenthede deur die groeiende dienstesektor geskep. Dundee het sodoende tot 'n belangrike spilpunt van onderwys en navorsing ontwikkel. Inligtingstegnologie (insluitende die ontwerp van rekenaarspelletjies soos Minecraft) en biotegnologie is die mees onlangse drywers van ekonomiese groei in die gebied.

Daarnaas steun Dundee se regenerasie as postindustriële stad sedert die 1990's ook op ontwerpkuns en kultuur. So is Dundee deur Unesco in 2014 as die Verenigde Koninkryk se eerste "Stad van Ontwerp" aangewys. Die ontwikkeling van Dundee se Waterfront speel 'n sentrale rol in dié kultuurgedrewe konsep. So word hier tans die eerste filiaal van die Victoria & Albert Museum buite Londen teen 'n koste van £80 miljoen opgerig. Dit sal sy deure in 2018 open.

Geskiedenis

Dundee se geskiedenis is nou verweef met sy ligging aan die Firth of Tay se noordoewer. Dundee se stigtingsoorkonde van 1191 vermeld dat die nedersetting danksy 'n inisiatief van koning David I van Skotland ontstaan het wat die bevordering van handel en die ontwikkeling van Skotland se platteland ten doel gehad het. Die plek vir die stadstigting is weens militêr-strategiese oorwegings gekies - vanuit Dundee kon die toegang tot Skotland se hartland beheer word.

Daarnaas was dit van ekonomiese belang, gegewe sy ligging langs belangrike skeepsroetes tussen die Oossee en Noord-Europese hawens. Vir Middeleeuse seilskepe was seevaarte na en vanuit Dundee twee dae korter as die roete tussen Edinburg en die Oossee. So kon Dundee tot die tweede welvarendste nedersetting in Skotland na Edinburg ontwikkel. Vanaf die 1830's, toe vlas toenemend deur jute vervang is, was Dundee se ekonomiese rol nie langer beperk tot dié van 'n handelshawe nie, maar het dit self 'n nywerheidstad geword wat as die wêreldsentrum van die jutebedryf beskryf is.