Enantiomeer

'n Enantiomeer is algemeen gesproke 'n voorwerp wat die spieëlbeeld van 'n ander voorwerp is, maar nie daarmee in dekking gebring kan word nie. 'n Linkerskoen is die enantiomeer van 'n regterskoen, maar dit is nie dieselfde nie. Moenie die die linker een aan die regtervoet dra nie.

Organiese molekules

Enantiomere speel 'n belangrike rol in die organiese chemie. Enantiomere is pare verbindings met presies dieselfde konnektiwiteit maar teenoorgestelde driedimensionele vorms. Enantiomere molekules is spieëlbeelde van mekaar.

Chiraliteit

Verbindings wat in hierdie pare voorkom, word "chiraal" genoem. Hierdie term kom van die Griekse woord vir "hand".

Met behulp van groepteorie, die wiskunde van simmetrie, kan aangetoon word dat 'n enantiomeer ook gedefinieer kan word as 'n molekule wat nie 'n spieëlvlak bevat nie, wat beteken dat dit nie in twee identiese en teenoorgestelde helftes verdeel kan word nie. Enantiomere is 'n tipe stereo-isomere, maar anders as cis- en trans-isomere, het twee enantiomere dieselfde fisiese eienskappe, soos dieselfde smeltpunt, dieselfde oplosbaarheid, ensovoorts. Twee verbindings wat amper identies is, maar spieëlbeelde van mekaar, het presies dieselfde soorte intermolekulêre aantrekkingskrag, so dit is dalk nie 'n verrassing dat hul fisiese eienskappe identies is nie. Biologies is dit egter anders. Die lewe op aarde is gebaseer op net een enantiomeer van die baie stowwe wat dit behelse. Die ander een kan giftig wees.

Optiese rotasie behels die interaksie van vlak-gepolariseerde lig met 'n materiaal. As 'n materiaal nie simmetries is nie, sal die lig se polarisasievlak wat daardeur gaan geroteer word.

Twee enantiomere het 'n gelyke maar teenoorgestelde rotasie-effek op vlak-gepolariseerde lig. (+) enantiomere roteer lig in 'n kloksgewyse rigting. (-) enantiomere roteer lig in 'n antikloksgewyse rigting.

Hierdie effek kan met 'n polarimeter bepaal word en dit is 'n belangrike fisies-organiese meetmetode.

Kristalle

Bepaalde stowwe kan kristalliseer in twee verwante simmetrieë wat mekaar se enantiomere is. 'n Goeie voorbeeld is kwarts. In sy kristalstruktuur vorm die [SiO₄]-tetraëders 'n helikale drietallige skroef. Dit kan egter óf regs óf links draai. 'n Kristal kan daardeur óf die ruimtegroep P3₁m1 óf die ruimtegroep P3₂m1 het. 'n Plaatjie van die een sal die polarisasievlak regs draai en die ander links.

Onder 230 ruimtegroepe is daar is 11 enantiomere pare:

1. P4₁=P4₃ (76/78)
2. P4₁22=P4₃22 (91/95)
3. P4₁2₁2=P4₃2₁2 (92/96)
4. P3₁=P3₂ (144/145)
5. P3₁12=P3₂12 (151/153)
6. P3₁21=P3₂21 (152/154)
7. P6₁=P6₅ (169/173)
8. P6₂=P6₄ (170/172)
9. P6₁22=P6₅22 (178/179)
10. P6₂22=P6₄22 (180/181)
11. P4₃32=P4₁32 (212/213)

Hierdie kristalle is almal eenassig dubbelbrekend.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Enantiomeer.
• chemwiki:stereoisomerism