Fibromialgie
|
|
Vrywaring: Die mediese inligting verskaf op Wikipedia dien slegs as 'n riglyn en dra geen waarborg van feitelike korrektheid nie. Enige vrae of klagtes oor u persoonlike gesondheid behoort na 'n dokter verwys te word. |
Fibromialgie is 'n mediese toestand wat gekenmerk word deur chroniese wydverspreide pyn en 'n verhoogde pynreaksie op druk.[1] Ander simptome sluit in moegheid in so 'n mate dat normale aktiwiteite aangetas word, slaapprobleme en probleme met die geheue.[2] Sommige mense rapporteer ook rustelose bene-sindroom, derm- of blaasprobleme, gevoelloosheid en tinteling en sensitiwiteit vir geraas, ligte of temperatuur.[3] Fibromialgie word gereeld geassosieer met depressie, angs en posttraumatiese stresversteuring.[2]
| Fibromialgie | |
|---|---|
| Ander name | Fibromialgie sindroom |
 | |
| Die ligging van die nege gekoppelde seerpunte wat die kriteria vir fibromialgie vorm | |
| Spesialiteit | Psigiatrie, rumatologie, neurologie |
| Simptome | Wydverspreide pyn, moegheid, slaapprobleme |
| Tydsduur | Lang termyn |
| Oorsake | Onbekend |
| Diagnostiese metode | Gebaseer op simptome nadat ander moontlike oorsake uitgesluit is |
| Behandeling | Voldoende slaap en oefening, gesonde dieet |
| Medikasie | Duloxetine, milnacipran, pregabalin, gabapentin |
| Prognose | Normale lewensverwagting |
| Frekwensie | 2–8% |
 Mediese waarskuwing | |
Oorsaak, meganisme en diagnose
wysigDie oorsaak van fibromialgie is onbekend; daar word egter geglo dat dit 'n kombinasie van genetiese en omgewingsfaktore behels.[2][3] Die toestand loop in gesinne en daar word geglo dat baie gene daarby betrokke is.[4] Omgewingsfaktore kan sielkundige spanning, trauma en sekere infeksies insluit.[2] Dit lyk asof die pyn voortspruit uit prosesse in die sentrale senuweestelsel en daar word na die toestand verwys as 'n "sentrale sensitiseringsindroom".[1][2] Daar is geen spesifieke diagnostiese toets nie,[3] hoewel vanaf 2020 is daar verskillende diagnostiese bloedtoetse wat besig is om gesertifiseer te word en is vir die diagnose van fibromialgie saam met 'n fisiese ondersoek gebruik.[5][6] Nietemin behels alle vorme van diagnose eers die moontlikheid om ander moontlike oorsake uit te skakel en te verifieer dat 'n bepaalde aantal simptome aanwesig is.[2][3]
Voorkoming, behandeling en prognose
wysigDie behandeling van fibromialgie kan moeilik wees. Aanbevelings sluit dikwels genoeg slaap, gereeld oefen en 'n gesonde dieet in.[3] Kognitiewe gedragsterapie kan ook nuttig wees.[2] Die medisyne duloxetine, milnacipran of pregabalin kan gebruik word.[3] Die gebruik van opioïedpynmedikasie is kontroversieel, en sommige sê dat die bewyse van nut daarvan sleg is[3][7] terwyl ander sê dat die gebruik van swak opioïede redelik kan wees as ander medisyne nie effektief is nie.[8] Daar is geen bewyse wat die gebruik van dieetaanvullings terapie ondersteun nie.[3] Alhoewel fibromialgie lank kan duur, lei dit nie tot die dood of weefselskade nie.[3]
Epidemiologie, geskiedenis en kultuur
wysigFibromialgie raak na raming 2–8% van die bevolking en vroue word ongeveer twee keer so gereeld geraak as mans. Voorkomsyfers lyk soortgelyk in verskillende dele van die wêreld en tussen verskillende kulture.[2]
Fibromialgie is die eerste keer in 1990 gedefinieer, met bygewerkte kriteria in 2011.[2] Daar is kontroversie oor die klassifikasie, diagnose en behandeling van fibromialgie.[9][10] Terwyl sommige voel dat die diagnose van fibromialgie iemand negatief kan beïnvloed, vind ander navorsing dat dit voordelig is.[2]
Die term "fibromialgie" is afkomstig van die Nuwe Latynse fibro-, wat "veselagtige weefsels" beteken, Grieks μυώ myo-, "spier", en Grieks άλγος algos, "pyn"; dus beteken die term letterlik "spier- en veselagtige bindweefselpyn".[11]
Verwysings
wysig- ↑ 1,0 1,1 Ngian GS, Guymer EK, Littlejohn GO (Februarie 2011). "The use of opioids in fibromyalgia". International Journal of Rheumatic Diseases (in Engels). 14 (1): 6–11. doi:10.1111/j.1756-185X.2010.01567.x. PMID 21303476. S2CID 29000267.
- ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 Clauw, DJ (April 2014). "Fibromyalgia: a clinical review". JAMA (in Engels). 311 (15): 1547–55. doi:10.1001/jama.2014.3266. PMID 24737367. S2CID 43693607.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 3,7 3,8 "Questions and Answers about Fibromyalgia". NIAMS (in Engels). Julie 2014. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 15 Maart 2016. Besoek op 9 Julie 2021.
- ↑ Buskila D, Sarzi-Puttini P (2006). "Biology and therapy of fibromyalgia. Genetic aspects of fibromyalgia syndrome". Arthritis Research & Therapy. 8 (5): 218. doi:10.1186/ar2005. PMC 1779444. PMID 16887010.
- ↑ Sandoiu, Ana; Field, Paula (18 Maart 2019). "Groundbreaking blood test detects fibromyalgia". MedicalNewsToday (in Engels). Medicalnewstoday.com. Besoek op 9 Julie 2021.
- ↑ "First RNA-Based Blood Test to Detect Fibromyalgia Introduced by Data Science Company IQuity" (in Engels). IQuity, Inc. PR Newswire. 7 Maart 2018. Besoek op 9 Julie 2021.
- ↑ Goldenberg DL, Clauw DJ, Palmer RE, Clair AG (Mei 2016). "Opioid Use in Fibromyalgia: A Cautionary Tale". Mayo Clinic Proceedings (Resensie) (in Engels). 91 (5): 640–48. doi:10.1016/j.mayocp.2016.02.002. PMID 26975749.
- ↑ Sumpton JE, Moulin DE (2014). "Fibromyalgia". Handbook of Clinical Neurology (in Engels). 119: 513–27. doi:10.1016/B978-0-7020-4086-3.00033-3. ISBN 978-0702040863. PMID 24365316.
- ↑ Häuser W, Eich W, Herrmann M, Nutzinger DO, Schiltenwolf M, Henningsen P (Junie 2009). "Fibromyalgia syndrome: classification, diagnosis, and treatment". Deutsches Ärzteblatt International (in Engels). 106 (23): 383–91. doi:10.3238/arztebl.2009.0383. PMC 2712241. PMID 19623319.
- ↑ Wang SM, Han C, Lee SJ, Patkar AA, Masand PS, Pae CU (Junie 2015). "Fibromyalgia diagnosis: a review of the past, present and future". Expert Review of Neurotherapeutics (in Engels). 15 (6): 667–79. doi:10.1586/14737175.2015.1046841. PMID 26035624. S2CID 2412984.
- ↑ Bergmann U (2012). Neurobiological foundations for EMDR practice (in Engels). New York: Springer Pub. Co. p. 165. ISBN 978-0826109385.