Hollandse siekte
In die ekonomiese wetenskappe verwys die vakterm Hollandse siekte na die negatiewe ekonomiese gevolge wat uit 'n sterk styging in 'n land se inkomste (en die gepaardgaande oorwaardering van sy geldeenheid) voortspruit. 'n Sodanige effek word veral met die ontdekking van natuurlike hulpbronne (soos byvoorbeeld aardgas of ruolie) verbind, maar dit kan ook die gevolg wees van enige sterk toename in 'n nasionale ekonomie se buitelandse valutareserwes, insluitende grootskaalse regstreekse buitelandse beleggings, buitelandse ontwikkelingshulp of 'n aansienlike styging in die prys van natuurlike hulpbronne of ander uitvoergoedere waarop 'n ekonomie hoofsaaklik steun.[1]
Ekonomiese effek
wysigDie Hollandse siekte het 'n drieledige effek op 'n ekonomie. Eerstens verhoog dit die pryse van verwerkte uitvoergoedere en verminder sodoende 'n land se mededingendheid op die wêreldmark. Tweedens lei die oorwaardering van die nasionale geldeenheid tot 'n sterk toename in invoere. Oor die langtermyn kan albei effekte daartoe lei dat vervaardigingskapasiteite en werkgeleenthede in die nywerheidsbedryf na ander lande met 'n goedkoper arbeidsmark verskuif word. So kan ondernemings in die vervaardigingsektor nadelig geraak word deur die welvaart wat in die primêre sektor (byvoorbeeld mynbou) geskep word. Derdens kan dit die owerheid se oë laat sluit vir begrotingsprobleme.
Oorsprong
wysigDie term is vir die eerste keer deur The Economist gebruik wat die agteruitgang van die Nederlandse vervaardigingsbedryf in 'n artikel in sy uitgawe van 26 November 1977 behandel het.
Dit het sy oorsprong in 'n resessie waarin die Nederlandse ekonomie in die 1960's gedompel is ná die ontdekking van groot aardgasvelde in die suidelike Noordsee en in die provinsie Groningen in 1959. Die grootskaalse invloei van buitelandse valuta as gevolg van aardgasuitvoere het tot 'n sterk styging in die waarde van die Nederlandse gulden gelei, terwyl Nederlandse verwerkte goedere nie meer mededingend op die wêreldmark was nie.
'n Soortgelyke negatiewe effek is in die 1970's in die Verenigde Koninkryk ervaar nadat die olieprys vervierdubbel het en sodoende olieontginning langs die Skotse Noordseekus winsgewend gemaak het. Teen die laat sewentigerjare het die land, wat tradisioneel op ruolie-invoere aangewese was, self 'n netto-uitvoerder van ruolie geword.
Die Britse pond se waarde het skerp gestyg, maar die Britse ekonomie het nogtans 'n resessie betree nadat werknemers op hoër lone en salarisse aangedring het en die land se internasionale mededingendheid gedaal het.
In 2015 en 2016 het die Noorse ekonomie aan 'n ernstige geval van Hollandse siekte gely nadat oliepryse op die wêreldmark skerp gedaal het.[2]