Hulplyn

’n Hulplyn word in Westerse musieknotasie gebruik om toonhoogtes bo of onder die lyne en spasies van die gewone notebalk te weergee. ’n Lyn effens langer as die kop van die noot word parallel met die notebalk getrek, bo of onder, op dieselfde afstand as die lyne van die notebalk (sien Figuur 1).

Note op hulplyne bo die notebalk. Die vier note aan die regterkant kan beskou word as te hoog bo die notebalk en kan eerder in 8va-notasie geskryf word.

Hoewel hulplyne soms in manuskripte van cantus planus en vroeë polifonie aangetref word, het dit eers in die vroeë 16e eeu in algemene gebruik gekom (Anon. 2001). Selfs toe het drukkers nie van hulplyne gehou nie, aangesien dit moeilikhede met setwerk veroorsaak het, ruimte op die bladsy vermors het en ’n slordige indruk geskep het. Vokale musiek het van ’n verskeidenheid sleutels gebruik gemaak om die omvang van die party sover moontlik op die notebalk te hou. In klawerbordnotasie was ’n algemene manier om hulplyne te probeer vermy die gebruik van "oop partituur" op vier balke met verskillende sleutels (Godwin 1974, 16–17).

Wanneer daar baie note in 'n passasie is wat meer as drie hulplyne nodig het, is dit dikwels beter om van sleutel te verander of 8va-notasie te gebruik. Sommige transponerende instrumente, soos die piccolo, kontrabas, kitaar, en die tenoorstem, transponeer op die oktaaf om hulplyne te vermy.

Notasie vir die tuba-, tromboon- en eufoniumparty gebruik altyd hulplyne onder die basbalk en nooit die 8^va bassa-notasie nie (Read 1969, 354).

Wanneer musiek vir bassleutelinstrumente, soos die tjello of tromboon, 'n paar hulplyne bo die bassleutel gaan, word die tenoorsleutel gebruik; as dit selfs hoër as prakties in die tenoorsleutel gaan, kan die note op die G-sleutel genoteer word, of in die geval van die tromboon, die altsleutel.

Verwysings

• Anon. 2001. "Leger [Ledger] Line". The New Grove Dictionary of Music and Musicians, tweede uitgawe, onder redaksie van Stanley Sadie en John Tyrrell. Londen: Macmillan-uitgewers.
• Godwin, Joscelyn. 1974. "Playing from Original Notation". Early Music 2, no. 1 (January): 15–19.
• Oxford English Dictionary. 2005. "Ledger". Oxford English Dictionary (3rd ed.). Oxford University Press. September 2005.  (Subscription or UK public library membership Geargiveer 29 April 2013 op Wayback Machine required.)
• Read, Gardner. 1969. Music Notation: A Manual of Modern Practice, tweede uitgawe. Boston: Allyn and Bacon. Herdruk, New York: Taplinger Publishing Company, 1979.