Isme
| Voorbeelde |
|
Voorbeelde van woorde wat met -isme, -is en isties eindig:
|
'n Isme is 'n selfstandige naamwoord wat op die agtervoegsel -isme eindig. Die afgeleide persoonsnaamwoord van -isme is -is, en die afgeleide byvoeglike naamwoord is -isties. Die betreffende uitgang is uit die Grieks afkomstig en het aanvanklik -ismos gelui. Dit is gebruik om bepaalde werkwoorde te voorsien van 'n vorm wat 'n gepaste toestand van aksie benoem. So staan baptizein vir "onderdompeling", en die bybehorende daad word baptismos.
Later het die gebruik van die uitgang in Indo-Europese tale uitgebrei. Dit het 'n veel gebruikte aanduiding vir begrippe/konsepte, sisteme, leefwyses, georganiseerde aktiwiteite, ideologieë, artistieke strominge en andersoortige fenomene geword. So staan marxisme vir 'n geheel van teorieë, praktyke en denkwyses wat aan die gedagtegoed van die Duitse filosoof en politieke ekonoom Karl Marx ontleen is.
Soms dui aanhangers of beoefenaars van 'n isme hulself daarmee aan, maar die konsep kan ook deur buitestaanders gebruik word om, al dan nie vir negatiewe doeleindes nie, 'n indiwidu of groep te klassifiseer.
Die meeste ismes betref konsepte wat op enigerlei wyse op die menslike rede of menslike handelinge te herlei is. Soms egter word daar ook verskynsels uit die natuur mee aangedui, soos botulisme.