Jan Luyken

Johannes, Joan – uitgespreek soos die naam Johan(n) in Afrikaans –, of Jan Luyken (16 April 1649 – 5 April 1712) was 'n Nederlandse digter, illustreerder en gravis.^[1]

Biografie

Jan Luyken het die gravures vir die gewilde "matrose-bybel" genaamd "Lusthof des Gemoeds", deur Jan Philipsz Schabaalje (1714) gemaak.

Jan Luyken se afdruk van die boot wat in 1590 as 'n skelmstreek gebruik is deur die Nederlanders om besit van Breda weg te neem van die Spanjaarde.

Hy is gebore in Amsterdam (waar hy ook tot sterwe sou kom) en het die gravuurkuns by sy vader Kaspar Luyken aangeleer.^[1] Hy het op 19-jarige ouderdom in die huwelik getree en verskeie kinders gehad, van wie Kasparus Luiken ook 'n bekende gravis sou word.^[1] Hy het in sy ses-en-twintigste jaar 'n godsdienstige belewenis gehad wat hom geïnspireer het om moralistiese poesie te skryf.^[1]

Werke

Hy het die 1685-uitgawe van die Martyrs Mirror met 104 koper etse geïllustreer. Dertig van hierdie plate bestaan steeds en is deel van die The Mirror of the Martyrs-uitstalling.^[2]

Hy het ook in 1694 Het Menselyk Bedryf gepubliseer wat verskeie gravures (van 17de eeuse ambagte) deur Luyken en sy seun Caspaares bevat.

Voorbeelde van sy digkuns

Air

Droom is 't leven, anders niet;
't Glijt voorby gelijk een vliet,
Die langs de steyle boorden schiet,
Zonder ooyt te keeren.
d'Arme mensch vergaapt sijn tijt,
Aan het schoon der ydelheyd,
Maar een schaduw die hem vlijt,
Droevig! wie kan 't weeren?
d'Oude grijse blijft een kint,
Altijd slaap'rig, altijd blind;
Dag en uure,
Waart, en duure,
Word verguygelt in de wind.
Daar me glijt het leven heen,
't Huys van vel, en vlees, een been,
Slaat aan 't kraaken,
d'Oogen waaken
Met de dood in duysterheen

Uit: Duytsche lier (1671

De Ziele Betracht de Nabyheyt Godts

Ick meende oock de Godtheyt woonde verre,
In eenen troon, hoogh boven maen en sterre,
  En heften menighmael myn oogh,
  Met diep versuchten naer om hoogh;
Maer toen ghy u beliefden t'openbaren,
Toen sagh ick niets van boven nedervaren;
  Maer in den grondt van myn gemoet,
  Daer wiert het lieflyck ende soet
Daer quamt ghy uyt der diepten uytwaerts dringen.
En, als een bron, myn dorstigh hart bespringen,
  Soo dat ick u, ô Godt! bevondt,
  Te zyn den grondt van mynen grondt.
Dies ben ick bly dat ghy myn hoogh beminden,
My nader zyt dan al myn naeste vrinden.
  Was nu alle ongelyckheyt voort,
  En 't herte reyn gelyck het hoort,
Geen hooghte, noch geen diepte sou ons scheyden,
Ick smolt in Godt, myn lief; wy wierden beyde
  Een geest, een hemels vlees en bloedt,
  De wesentheyt van Godts gemoedt,
Dat moet geschien. Och help getrouwde Heere,
Dat wy ons gantsch in uwen wille keeren.

Uit: Jesus en de ziel (1678)

Bronne

1979 Keur uit die Nederlandse poësie, A.P. Grové, J.L. Steyn (samestellers),(Nasou Beperk), ISBN 0 625 00160 5 , Twaalfde druk.

Verwysings

↑ ^1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Kort verhaal Van het godvruchtig leven En zalig afsterven Van Joannes Luiken in die Digitale Biblioteek vir Nederlandse Letterkunde (DBNL)
↑ "The Mirror of the Martyrs" (in Engels). Bethel College. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Februarie 2001. Besoek op 24 Desember 2007.

Eksterne skakels

Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Jan Luyken.
Werke deur of oor Jan Luyken op die Internet Archive

[DBNL-1] 1,0 ^1,1 ^1,2 ^1,3 Kort verhaal Van het godvruchtig leven En zalig afsterven Van Joannes Luiken in die Digitale Biblioteek vir Nederlandse Letterkunde (DBNL)

[2] "The Mirror of the Martyrs" (in Engels). Bethel College. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 28 Februarie 2001. Besoek op 24 Desember 2007.

[1]

[2]