Kat (fort)

'n Kat is 'n verhoging waarop kanonne binne-in 'n fort geplaas kon word.

Hoëre vesting

So 'n verhoging is 'n mensgemaakte heuwel of selfs 'n groot wal hoër as die vestingmure. Omdat die kanonne dan hoër geleë was as die kanonne op die omringende buitemure het hulle óór daardie kanonne heen geskiet. So is dikwels groter vuurkrag en 'n groter reikwydte verkry. Maar die nadeel was dat die kanonne op die kat 'n maklike skyf vir die aanvallers was.

Kasteel die Goeie Hoop

Weens die Kasteel se lae ligging was dit kwesbaar vir geweervuur vanaf die berghange. In 1685 het kommissaris Hendrik Adriaan van Reede tot Drakestein aan Simon van der Stel opdrag gegee dat 'n kat oor die binneplaas van die Kasteel gebou word vanaf die bastion Katzenellenbogen dwarsoor na die middelpunt tussen die bastions Leerdam en Oranje. Dit het die binneplein in twee verdedigbare dele verdeel en 'n tweede lyn van verdediging geskep sou die die vyand die hoofingang stormloop. So is ekstra beveiliging vir die bastion Nassau verkry. Drie poorte in die kat het toegang van die een na die ander binneplein gegee. Dit is in 1695 voltooi. Tydens die VOC-bewind is verskeie geboue weerskante van die kat opgerig, soos byvoorbeeld die goewerneurswoning, huise vir senior amptenare, kantore en lokale vir die Politieke Raad, die howe en 'n raadsaal. Pinksterdag 22 Mei 1695 is die eerste erediens in een van die sale gehou. Later was dit ook die ontvangs- en danssaal van lady Anne Barnard. Tydens die hele VOC-tydperk en die eerste dekade van die Britse bewind was die kat die sentrum van die gesag en die sosiale lewe aan die Kaap.

De Kat

Goewerneur Cornelis Jacob van de Graaff het ingrypende verbeterings aan die Kasteel laat aanbring. Voor die ingang van die goewerneur se huis, die sale en kantore het hy 'n dekoratiewe balkon met 'n dak en 'n stel trappe van blou klip in die Rococo-styl laat bou. Hierdie oordekte stoep het mettertyd die naam van De Kat gekry. Daar word aanvaar dat Anton Anreith en Louis Thibault verantwoordelik was vir die ontwerp en bou van De Kat. Die vier houtpilare en twee halfpilare teen die muur, die beeldhouwerk, die Nederlandse leeu op 'n skild, die groot kiaatdeur, die houtsneewerk en geelkoperknoppe getuig van hul werk. Hooggeplaaste besoekers op skepe wat die Kaapse hawe aangedoen het en wat die goewerneur kom groet het, is deur die hoë amptenare seremonieel op De Kat ontvang.

Bibliografie

• De Wet, Con; Hattingh, Leon en Visagie, Jan (reds.): Die VOC aan die Kaap, 1652-1795. Pretoria: Protea Boekhuis, 2016. ISBN 978-1-4853-0019-9
• Lantern. Tydskrif vir Kennis en Kultuur. Jaargang 7, nr. 3, Januarie 1958
• Oberholster, J.J.: Die historiese monumente van Suid-Afrika. Kaapstad: die Kultuurstigting Rembrandt van Rijn vir die Raad vir Nasionale Gedenkwaardighede, 1972. ISBN 0-620-00191-7