Kgosi

'n Kgosi (Tswana-uitspraak: [qʰʊ.si]) is die titel vir 'n oorerflike leier van 'n Batswanastam.

Die koning van die Royal Bafokeng-nasie, Kgosi Leruo Molotlegi (middel), saam met personeel van die Amerikaanse ambassade van Pretoria, net voor die wedstryd tussen die nasionale sokkerspanne van die VSA en Ghana tydens die FIFA Sokker-Wêreldbekertoernooi in 2010 op 25 Junie 2010 in die Royal Bafokeng-stadion, Rustenburg, Suid-Afrika.

Gebruik

Die woord "kgosi" is 'n Setswanaterm vir "koning" of "hoof". Verskeie affikse kan bygevoeg word om die woord se betekenis te verander: voeg die voorvoegsel di by, dit skep die meervoudsvorm dikgosi; die vroulike agtervoegsel -gadi vorm die woord kgosigadi; en die byvoeglike agtervoegsel -kgolo, wat "groot" beteken, skep kgosikgolo, die woord vir "hoogste leier".

Dit is 'n naam wat dikwels aan jong seuns gegee word in Botswana en omliggende gebiede waar Tswanasprekende mense woon. Die kantoor van die stamleierskap word die "bogosi" genoem, terwyl die persoon wat die amp aanvaar, die "kgosi" is.

Verpligtinge

Die Bogosi-wet van 2008 definieer die magte van dikgosi. Volgens die Bogosi-wet het die kgosi van 'n stam verskeie pligte: om die stam te bestuur, kgotla-vergaderings te organiseer en die reëls en advies van die nasionale regering en die lede van die stam te volg. Die dikgosi van die agt belangrikste Batswanastamme word outomaties lede van die "Ntlo ya Dikgosi", 'n raadgewende liggaam binne die Parlement van Botswana in Gaborone.

Die kgosi het die vermoë om 'n mothusa kgosi aan te stel, wat as 'n waarnemende leier optree terwyl die kgosi tydelik nie in staat om sy of haar pligte uit te voer nie. Dit is anders as die motshwarelela bogosi, 'n kantoor wat geskep word wanneer die kgosi permanent nie in staat is om sy of haar pligte uit te voer nie en 'n plaasvervanger-kgosi dus nodig is.

Verwysings

• (en) Gabzfm (3 November 2011). "Dikgosi wants constitution to restore their powers". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Julie 2012. Besoek op 18 Julie 2012. {{cite web}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• (en) Government of Botswana (30 April 2008). "Bogosi Act" (PDF). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 18 Julie 2012. Besoek op 18 Julie 2012.
• (en) Gulbrandsen, Ørnulf (Maart 2012). The State and the Social: State Formation in Botswana and Its Pre-Colonial and Colonial Genealogies. New York Stad: Berghahn Books. p. 343. ISBN 9780857452979. LCCN 2011037469. {{cite book}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)
• (en) Letswamotse, Phaladi (18 April 2012). "Kgafela is broke". The Botswana Gazette. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 18 Julie 2012. Besoek op 18 Julie 2012. {{cite web}}: Ongeldige |ref=harv (hulp)