Koeplet

'n Koeplet is metriese verspaar in poësie. 'n Koeplet bestaan gewoonlik uit twee reëls wat rym en dieselfde digmaat het. Koeplette kan geslote of oop wees. By 'n geslote koeplet is daar 'n pouse aan die einde van albei reëls, en by 'n oop koeplet word die betekenis van die eerste reël in die volgende voortgesit.

Agtergrond

Die woord "koeplet" kom van die Franse woord wat "twee ysters wat aan mekaar geskarnier is" beteken. Die term is aanvanklik in Sir. P. Sidney se Arcadia in 1590 gebruik om opeenvolgende versreëls te beskryf: "In singing some short coplets, whereto the one halfe beginning, the other halfe should answere." (Sommige kort koeplette, waarvan die een helfte die begin, en die tweede helfte die antwoord is."

Alhoewel koeplette tradisioneel rym, is dit nie altyd die geval nie. Koeplette in jambiese pentameter word heroïese koeplette genoem. John Dryden (16–17e eeu) en Alexander Pope (18e eeu) was albei bekend vir hulle gebruik van heroïese koeplette. Die Poëtiese epigram word ook in koepletvorm geskryf. Koeplette kan ook as deel van meer komplekse rymskemas, byvoorbeeld sonnette, verskyn.

Rymende koeplette is die eenvoudigste rymskemas in poësie. Die feit dat die rymwoorde so vinnig opmekaar volg, vestig aandag daarop. Goeie rymende koeplette is geneig om te "ontplof" aangesien die ritme sowel as die idee binne twee reëls tot 'n vinnige einde kom. Hier is 'n paar voorbeelde van rymende koeplette waar die betekenis sowel as die klank "rym":

True wit is nature to advantage dress'd;

What oft was thought, but ne'er so well express'd.

— Alexander Pope

Whether or not we find what we are seeking

Is idle, biologically speaking.

— Edna St. Vincent Millay (aan die einde van 'n sonnet)

Aan die ander kant kan die voorspelbare rymskema maak dat rymende koeplette kunsmatig en ploeterig voel. Pope het die volgende parodie oor die voorspelbare rymskemas van sy tyd geskryf:

Where-e'er you find "the cooling western breeze,"

In the next line, it "whispers through the trees;"

If crystal streams "with pleasing murmurs creep,"

The reader's threatened (not in vain) with "sleep."

Koeplette in Engelse poësie

Rymende koeplette is dikwels in Vroeë Moderne Engelse poësie, soos in Chaucer se The Canterbury Tales, gebruik. Hierdie literêre werk is amper in sy geheel in rymende koeplette geskryf. Ook William Shakespeare het rymende koeplette dikwels aan die einde van gedigte gebruik om 'n tema te beklemtoon. Kyk byvoorbeeld na Sonnet 18, een van Shakespeare se bekendste sonnette (die rymende koeplet is in skuinsdruk aangedui):

Shall I compare thee to a summer's day?

Thou art more lovely and more temperate:

Rough winds do shake the darling buds of May,

And summer's lease hath all too short a date:

Sometimes too hot the eye of heaven shines,

And often is his gold complexion dimm'd;

And every fair from fair sometime declines,

By chance or nature's changing course untrimm'd;

But thy eternal summer shall not fade

Nor lose possession of that fair thou owest;

Nor shall Death brag thou wander'st in his shade,

When in eternal lines to time thou growest:

So long as men can breathe or eyes can see,

So long lives this and this gives life to thee.

Koeplette in Chinese poësie

Chinese koeplette of "kontrapuntale koeplette" kan wêreldwyd aan deure in Chinese gemeenskappe gesien word. Koeplette wat as deel van die Chinese Nuwejaarsfees op die eerste oggend van die nuwe jaar ten toon gestel word, word chunlian genoem. Dit word gewoonlik 'n paar dae voor die tyd by 'n mark gekoop en op deurkosyne geplak. Die teks van die koeplette is dikwels tradisioneel en bevat wense vir welvaart. Ander chunlian weerspieël meer onlangse sake. CCTV se Nuwejaarsgala maak gebruik van koeplette wat aktuele politieke temas in die Chinese vasteland weerspieël.

Sommige Chinese koeplette bestaan uit twee reëls van vier karakters elk. Koeplette word van bo na onder gelees, beginnende aan die regterkant.

Distigon

J.V.Cunningham, die Amerikaanse digter, was bekend vir baie distigons wat hy in die verskeie vorms van epigramme in sy poesie ingesluit. Een so 'n voorbeeld is:-

Deep summer, and time passes.Sorrow wastes

To a new sorrow.While Time heals time hastes

Sien ook

• Distich
• Monostich
• Byelse poësie
• Parallelisme (retoriek)
• Tristich
• Elegiese koeplet
• Geslote koeplet
• Chastushka
• Coupletist
• Kabirdas