Kontras

Kontras is die verskil tussen mense, dinge, idees of situasies wat met mekaar vergelyk word. Dit kom voor wanneer twee sake teenoor mekaar gestel word en daarom teenoorgesteldes is. Bv. Die nat kol op die droë handdoek, of die nietige miskruier en die magtige olifant.

Kontrasterende boustyle

Kontras dui op ’n teenstellende verskil en word gewoonlik gebruik met betrekking tot lede van 'n algemene klas, beskou in 'n verhouding van naasmekaar- of teenoorstelling, wat verskil in eienskappe uitbring. Bv. Die twee vorm 'n sterk kontras met mekaar.

Kontras in kuns

Kontras word ook gebruik in die konteks van die beeldende, versierings- en toonkuns, wanneer komposisionele toestand of effek verkry word deur die naasmekaar- of teenoorstelling van verskillende lyne, kleure, klanke. 'n Skildery in wit en swart het sterk kontraste. Direkte (regstreekse) kontras word gevorm deur twee kleure wat direk teenoor mekaar op die kleurwiel lê, terwyl drievoudige kontras gevorm word deur drie kleure wat in 'n driehoek teenoor mekaar op die kleurwiel lê. Dubbelverdeelde kontras word gevorm deur die twee kleure van 'n direkte kontras saam met die kleure wat net langs dié twee kleure lê, en verdeelde kontras word gevorm deur 'n kleur saam met die twee kleure wat direk aan weerskante van die teenoorgestelde kleur op die kleurwiel lê.

Kontras in logika

Dit is die relasie tussen twee bewerings (proposisies), waarvolgens beide tegelyk bevestig, maar nie tegelyk ontken kan word nie: "Sommige dae is warm" staan in kontras met "sommige dae is nie warm nie", omdat beide bewerings tegelyk waar, maar nie tegelyk vals kan wees nie.

Psigologiese kontras

Dit is die verhoogde gewaarwording van die verskil tussen twee teenoorgestelde sensasies of ander bewussynsinhoude wanneer hulle gelyktydig (gelyktydige of simultane kontras) of onmiddellik na mekaar (opeenvolgende of suksessiewe kontras) waargeneem word. Bv. deur kontras smaak 'n suurlemoen suurder na suiker.

Kontrasoordrag in fotografie

In fotografie en die filmwese dui kontras op die verhouding tussen twee helderhede van 'n onderwerp wat gefotografeer word en die weergawe van so 'n verhouding op 'n projeksie- of beeldskerm.

Kontras in statistiek

Kontras is ’n lineêre funksie van hoeveelhede x1, …, xn, bv. waarnemings of parameters, met bekende koëffisiënte. Bv. L = a1x1 + … + anxn, waarvan die som van die koëffsiënte nul is (∑ai = o), word 'n kontras genoem. Twee kontraste L1 = ∑aixi en L2 = ∑bixi word ortogonaal genoem indien ∑aibi = 0. Kontraste word veral gebruik op die gebied van variansieanalise om 'n aantal parameters gelyktydig te ondersoek.

Bronne

• Woordeboek van die Afrikaanse Taal, elektronies beskikbaar by https://viva-afrikaans.org/portale/woordeboekportaal, soos op 5 Junie 2019 besigtig.