Lessenaar

'n Lessenaar is 'n meubelstuk met 'n plat werksoppervlak in die styl van 'n tafel wat gebruik word in 'n skool, kantoor, huis en so meer vir akademiese, professionele of tuisaktiwiteite soos lees, skryf of om toestelle soos 'n rekenaar te gebruik.  Lessenaars het dikwels een of meer laaie en vakkies of hokkies om skryfbehoeftes en papier in te bêre. Lessenaars word gewoonlik van hout of metaal gemaak, hoewel materiale soos verharde glas ook soms gebruik word.

'n Lessenaar wat tuis gebruik word.

Party lessenaars het die vorm van 'n tafel, hoewel net een kant van 'n lessenaar gewoonlik geskik is om by te sit (daar is uitsonderings, soos 'n maatlessenaar), anders as gewone tafels. Party lessenaars het nie die vorm van 'n tafel nie, byvoorbeeld 'n klerekaslessenaar (armoire-lessenaar) is 'n lessenaar wat in 'n groot hangkasagtige kabinet ingebou is. 'n Draagbare lessenaar  is lig genoeg om op iemand se skoot geplaas te word. Aangesien baie mense op 'n lessenaar leun terwyl hulle dit gebruik, moet 'n lessenaar stewig wees. In die meeste gevalle sit mense by 'n lessenaar óf op 'n aparte stoel óf op 'n ingeboude stoel (byvoorbeeld by party skoollessenaars). Party gebruikers staan by hul lessenaars, waarvan die oppervlak dan hoër moet wees.

Geskiedenis

'n Chinese redigeringlessenaar van die 12de eeu.

Dit lyk of lessenaaragtige meubels nie in die klassieke antieke tye gebruik is nie, of in ander antieke sentrums van literêre beskawings in die Midde-Ooste of Verre-Ooste, maar daar is nie spesifieke bewyse nie. Illustrasies uit die Middeleeue toon die eerste meubelstukke wat lyk of hulle ontwerp is vir lees en skryf. Voor die uitvinding van die beweegbare drukpers in die 15de eeu, was alle lesers potensieel 'n skrywer of uitgewer of albei, aangesien elke boek of ander dokument met die hand oorgeskryf moes word. Die lessenaars is ontwerp met gleuwe en hakke vir boekmerke en skryfgereedskap. Aangesien manuskripboeke soms groot en swaar was, het lessenaars van hierdie tydperk enorme strukture gehad.

Lessenaars van die Renaissance en latere tydperke het betreklik dunner strukture en al hoe meer laaie is bygevoeg namate skrynwerk meer presies geword en meubelmakery 'n afsonderlike ambag geword het. Dit is dikwels moontlik om uit te vind of 'n tafel of ander meubelstuk van daardie tyd ontwerp is as 'n lessenaar, deur te kyk of dit 'n laai het met drie afskeidings (een elk vir die inkpot, kladblok en poeierbak) en bêreplek vir penne.

Die basiese lessenaarvorme is meestal in die 17de en 18de eeu ontwikkel. Die moderne ergonomiese lessenaar is 'n verfyning van die meganies ingewikkelde tekentafel of ontwerptafel van die einde van die 18de eeu.

Industriële tydperk

'n Kantoorlessenaar in 'n kantoorafskorting wat toon hoe die spasie gedeel word deur die rekenaardele en papierdokumente. 

Heelwat verfyning van die eerste lessenaars het in die 19de eeu plaasgevind, namate stoomaangedrewe masjiene goedkoop houtpulppapier moontlik gemaak het teen die einde van die Industriële Revolusie. Dit het 'n toename in witkraagwerkers moontlik gemaak. Namate hierdie kantoorwerkers meer geword het, is lessenaars in groot hoeveelhede gemaak deur nuwer stoomaangedrewe houtwerkmasjinerie te gebruik. Dit was die eerste duidelike verdeling in die vervaardiging van lessenaars. Van toe af is 'n beperkte aantal puik gemaakte lessenaars vervaardig deur meesterskrynwerkers vir die huise en kantore van die rykes, terwyl die oorgrote meerderheid lessenaars vinnig deur ongeskoolde arbeiders aanmekaargesit is van onderdele wat deur masjiengereedskap in groot hoeveelhede vervaardig is. Gevolglik is dit nie 'n waarborg dat 'n lessenaar 'n meesterstuk is net omdat dit antiek is nie, aangesien hierdie verdeling in gehalte meer as 'n honderd jaar gelede plaasgevind het.

Meer papier en korrespondensie het die behoefte aan ingewikkelder en meer gespesialiseerde lessenaars aangehelp, soos die lessenaar met 'n roldeksel, wat 'n massavervaardigde weergawe met hortjies is van die klassieke silinderlessenaar. Dit het 'n betreklik vinnig en goedkoop manier gebied om die toenemende vloei van papierwerk toe te sluit sonder om alles teen die einde van die dag te hoef liasseer. Papierdokumente het soveel geword dat dit in liasseerkabinette gebêre moes word. Korrespondensie en ander dokumente het nou te veel geword om opgevou of opgerol te word, dan opgesom en met 'n etiket voorsien te word voordat dit in 'n klein vakkie bo of onder die werksvlak van die lessenaar weggebêre te word. Die beroemde Wooton-lessenaar en ander was die laaste weergawes van die "duiwenes"-styl. Die oppervlakke van die nuwer lessenaars kon in baie verskillende vorme en hoeke verander word, en was ideaal vir kunstenaars, ontwerpers en ingenieurs.

Staalweergawes

'n Klein opbloei in kantoorwerk en die vervaardiging van lessenaars het aan die einde van die 19de eeu en begin van die 20ste eeu plaasgevind met die bekendstelling van kleiner en goedkoper elektriese drukkers en doeltreffende deurslagpapier, tesame met die algemene aanvaarding van die tikmasjien. Staallessenaars is bekend gestel om sterk genoeg te wees vir die swaarder vragte papier en om die gehamer op die tikmasjien te kan weerstaan. Dit het ook aanleiding gegee tot die tikmasjienlessenaar – 'n platvorm, soms op wiele en met 'n verlengbare oppervlak met klappe, wat teen 'n spesifieke hoogte gebou is, wat dit makliker maak om daarop te kan tik as op 'n standaard- of tradisionele lessenaar. Die L-vormige lessenaar het ook gewild geword, met die "been" wat gebruik is as 'n aanhangsel vir die tikmasjien.

Nog 'n groot uitbreiding het na die Tweede Wêreldoorlog plaasgevind met die toename in fotokopiëring. Papierwerk het die aantal lessenaarwerkers nog meer laat toeneem, wie se werksoppervlakte gekrimp het namate kantoorhuur gestyg het, en die papier is al hoe meer regstreeks in liasseerkabinette geplaas of gestuur na gespesialiseerde rekordbestuursentrums, of oorgeplaas is op mikrofilm, of albei. Modulêre lessenaars waarby etlike werkers naby aan mekaar gesit het, het al hoe meer algemeen geword. Selfs hoofde van organisasies se lessenaars het massavervaardig geword, wat gebou is van goedkoop laaghout of veselbord wat met 'n lagie hout bedek is, namate die aantal mense wat die witkraagwerkers bestuur het al hoe meer geword het.

Studentemodelle

'n Skoollessenaar wat deur die Amerikaanse S.F. Company van Buffalo, New York, in omstreeks 1900 vervaardig is.

'n Studentelessenaar kan enige lessenaar wees wat bedoel is vir 'n ingeskrewe leerling of student aan 'n laerskool, hoërskool of tersiêre inrigting. Anna Breadin het in die laat 1880's 'n eenstukskoollessenaar ontwerp en gepatenteer, wat gebou is van 'n tafeldeel wat vas is aan 'n houtsitplek en rugstut. Voor dit het die meeste leerlinge óf op stoele óf op lang banke by lang tafels gesit.

In huise verwys die term "studentelessenaar" na 'n klein voetstuklessenaar of skryftafel wat gemaak is vir gebruik deur 'n tiener of jonger kind in hul kamers. Dit is dikwels 'n voetstuklessenaar met net een of twee voetstukke en sowat twee derde van die lessenaaroppervlakte. Sulke lessenaars word soms 'n "linkervoetstuklessenaar" of "regtervoetstuklessenaar" genoem, afhangende van die kant van die enkelvoetstuk. Hierdie lessenaars is nie so hoog soos gewone lessenaars vir volwassenes nie. In sommige gevalle is die sitplek aan die lessenaar vas.

Dié lessenaars is gewoonlik massavervaardig in staal of hout. Daar is 'n groot aantal planne beskikbaar vir houtwerkgeesdriftiges om hul eie weergawes te bou. Moderne massavervaardigde studentelessenaars word dikwels gemaak met 'n gelamineerde werksblad en gevormde plastieksitplek in 'n saamgestelde eenheid, met stoorplek onder die lessenaarblad of op 'n draadrak onder die sitplek. Daar is baie ongewone vorme van studentelessenaars om die meeste voordeel te put uit die betreklik beperkte ruimte wat in 'n kind se kamer beskikbaar is. Een van die wat die meeste voorkom, is die slaapbanklessenaar.

Die invloed van rekenaars

'n Lessenaar in 'n kantoor.

Tot aan die einde van die 1980's was lessenaars 'n plek vir papierwerk en "besigheidsmasjiene", maar die persoonlike rekenaar het al hoe meer voorgekom in groot en mediumgroot besighede. Nuwe kantoormeubels het 'n "knie-opening"-kredenskas wat 'n plek was vir 'n terminaal of persoonlike rekenaar en 'n papiermandjie. Kort daarna het nuwe kantoorontwerpe ook U-vormige lessenaarstelle ingesluit met 'n brugwerksblad tussen die agterste kredenskas en die voorste lessenaar. Tydens die resessie in die 1990's is van baie bestuurders en uitvoerende hoofde verwag om woordverwerking te doen wat voorheen deur tikpoele en sekretaresses gedoen is. Dit het 'n meer sentrale plek vir die rekenaars op die U-vormige lessenaarstelsels genoodsaak.

Met rekenaars wat al hoe meer voorgekom het, het rekenaarpapier deel van 'n kantoor se voorraad geword. Die begin van hierdie papiertoename het die droom van die "papierlose kantoor" laat ontstaan, waar alle inligting net op rekenaarskerms vertoon word. Die gemak daarvan om persoonlike dokumente op papier te lees en die ongerieflikheid daaraan verbonde om dokumente op rekenaarskerms te lees, het daartoe gelei dat baie dokumente uitgedruk is. Die behoefte aan plek vir dokumente het meegeding met die plek wat die rekenaar se skerm, kas, drukker, aftaster en ander benodigdhede opneem. Die behoefte aan meer plek het daartoe gelei dat party lessenaarmaatskappye bykomende artikels aan die plank aan die agterkant van die lessenaar geheg het, soos kragpuntstroke en kabelhouers in 'n poging om te sorg dat daar nie 'n elektriese warboel op die werksblad is nie.

Met die tegniese bloeitydperk in die 1990's het kantoorwerkers toegeneem, en so ook die koste aan kantoorhuur per vierkante meter. Die afskortinglessenaar is wyd aanvaar in Noord-Amerika as 'n ekonomiese manier om meer lessenaarwerkers in dieselfde spasie in te druk, sonder om hul beknopte werksoppervlakke verder te verklein. Die afskortings se mure het 'n nuwe plek geword vir werkers om hul papiere en ander artikels vas te steek wat voorheen op die horisontale lessenaarblad gelos is. Selfs die standers van rekenaarskerms is gebruik om herinnernotas en besigheidskaartjies aan vas te plak.

Aan die begin van die 2000's het kantoorwerkers gevind dat die meubels wat die rekenaars na die kant en rugkant laat wys, dit moeilik maak om iets op die skerm vir gaste of medewerkers te wys. Vervaardigers het hierop gereageer deur lessenaars te maak waar die skerms na die voorkant van die U-vormige werkstasie geplaas word. Hierdie plasing van die skerm na die voorkant het 'n beter siglyn geskep om kollegas te groet en maak dit moontlik dat ander mense ook die inligting op die skerm kan sien.

Die vervanging van groot CRT-monitors met plat LCD-skerms het heelwat meer plek op die lessenaar beskikbaar gemaak. Terselfdertyd het die skerms ook al hoe wyer en hoër geword het vir meer as een venster op 'n slag en om al hoe meer inligting gelyktydig te kan vertoon. Omdat die skerms ligter en dunner was, kon dit op arms gemonteer word wat uit die pad geswaai kan word en maklik verstel kon word.

Vername voorbeelde

Die Resolute-lessenaar in die Ovaal Kantoor is deur baie Amerikaanse presidente gebruik, insluitend John F. Kennedy, Ronald Reagan en Barack Obama. Dit is gemaak van die planke van die HMS Resolute, 'n agtergelate Britse skip wat deur 'n Amerikaanse vaartuig ontdek is en aan die koningin van Brittanje teruggegee is as 'n vriendskapsgebaar. Koningin Victoria het aan William Evenden opdrag gegee om die lessenaar te maak, en het dit in 1880 dit aan pres. Rutherford B. Hayes geskenk.

Nog leesstof

• Aronson, Joseph. The Encyclopedia of Furniture. 3rd edition. New York: Crown Publishers Inc., 1965.
• Bedel, Jean. Le grand guide des styles. Paris: Hachette, 1996.
• Boyce, Charles. Dictionary of Furniture. New York: Roundtable Press, 1985.
• Comstock, Helen. American Furniture: 17th, 18th and 19th century styles. Lancaster, Pennsylvania: Schiffer Publishing, Ltd. 1997
• Duncan, Alastair. Mobilier art déco. Paris: Thames and Hudson, 2000
• Forrest, Tim. The Bulfinch Anatomy of Antique Furniture. London: Marshall editions, 1996.
• Hinckley, F. Lewis. A Directory of Antique Furniture: The Authentic Classification of European and American Designs. New York: Bonanza Books, 1988.
• Moser, Thomas. Measured Shop Drawings for American Furniture. New York: Sterling Publlishing Inc., 1985.
• Nutting, Wallace. Furniture Treasury. New York: Macmillan Publishers, 1963.
• Oglesby, Catherine. French provincial decorative art. New York: Charles Scribner's Sons, 1951.
• Payne, Christopher, Ed. Sotheby's Concise Encyclopedia of Furniture. London: Conran Octopus, 1989.
• Pélegrin-Genel, Elisabeth. L'art de vivre au bureau. Paris: Flammarion, 1995.
• Reyniès, Nicole de. Le mobilier domestique: Vocabulaire Typologique. Paris: Imprimerie Nationale, 1987.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Lessenaar.
• Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir lessenaar.