Maputo-Katembe-brug

Die Maputo-Katembe-brug (Ponte de Maputo a Katembe) is 'n tolbrug oor Maputobaai in Suid-Mosambiek, wat die hoofstad Maputo aan die noordoewer met Katembe aan die suidoewer verbind. Die aanbou daarvan begin in 2014 en word deur die Chinese Road and Bridge Corporation voltooi. Die brug word vernaamlik deur lenings van die China Exim Bank finansier (met die Mosambiekregering as skuldpligtige). Die inwyding van die brug vind amptelik op 25 Junie 2018 plaas, maar die opening daarvan vind uiteraard eers op 10 November 2018 plaas, ter viering van die 131ste bestaansjaar van Maputo. Ná sy voltooiing, steek hy die Matadi-brug in die Demokratiese Republiek die Kongo wat lengte betref verby, en staan tans bekend as die langste hangbrug in Afrika. Die brug word bestuur en onderhou deur die Mosambiekse staatsonderneming, Maputo-Sul.

Die Maputo-Katembe-brug in aanbou (April 2017), in die agtergrond skitter die stadskim van Maputo

Geskiedenis

Die droom van 'n brug oor Maputobaai - iets soortgelyk aan die Ponte 25 de Abril oor die Tejo te Lissabon - bestaan al jarelank. Reeds in 1989 maak die brug deel uit van 'n stadsprojek wat vir Maputo beoog is en deur die Wêreldbank finansier sou word, maar die uitbreek van die burgeroorlog steek 'n stokkie daarvoor.

Die Mosambiekregering kon die projek eers aanpak nadat die burgeroorlog uitgewoed en beëindig is. Met die skielike hoë aanvraag na gas en olie, stroom die beleggings in, wat 'n gepaardgaande sterk ekonomiese opbloei in Mosambiek beteken. Sedert November 2008 begin die Mosambiekse regering voelers uitsteek na belangstellendes.

Na afloop van die besoek in 2010 deur die eertydse Portugese Eerste Minister, José Sócrates, was Portugal aanvanklik die gekose geldskieter. Maar toe Portugal self in 'n enorme begrotingsverknorsing beland, is dit neusie verby. Die Mosambiekse president, Armando Guebuza, lê in Augustus 2011 sy besoek aan die Volksrepubliek China af en albei lande kom ooreen dat China die projek sou finansier.

Die bouwerk word toegewys aan die staatsontwikkelaar Empresa de Desenvolvimento de Maputo Sul, E.P. (kortom Maputo-Sul), wat ook die ringpad brug toe sal voltooi. Op sy beurt word die werk uitkontrakteer aan die China Road and Bridge Corporation. Luidens die China Daily sou 2 000 werksgeleenthede sodoende geskep word. Die Duitse ingenieursfirma, GAUFF Engineering, hou egter 'n ogie oor die boubedrywighede.

Bouwerk aan die brugaanloop aan die noordoewer (September 2017)

In Junie 2014 begin die eerste voorbereidende bouwerksaamhede. Ná enkele vertragings - vernaamlik omdat die inwoners van die Malanga-distrik in Maputo eers hervestig moes word - sou die opening amptelik op die Mosambiekse nasionale vakansiedag, 25 Junie 2018, plaasvind, ter viering van die land se onafhanklikheid. Dit is egter nie verwesenlik nie. Uiteindelik is die brug ingewy op 10 November 2018, die 131ste bestaansjaar van Maputo, deur president Filipe Nyusi. In sy rede voer die president aan die brug sal veral toerisme in Mosambiek 'n aansienlike hupstoot gee en sodoende groter rykdom vir die streek meebring.

Die onderhoudskoste word ten tyde van die opening egter ook bekend: dit bedra 'n ruim $1 miljoen per jaar. Die brug word bestuur en onderhou deur die Mosambiekse staatsonderneming, Maputo-Sul.

Kort ná die opening lyk die tolgeld (BTW ingesluit) so:

• 160 meticals vir ligte voertuie [motorfietse, motors, minibusse, en motors met woonwaens]
• 320 meticals vir swaarder voertuie [met twee asse]
• 750 meticals vir swaar voertuie [met drie of vier asse]
• 1 200 meticals vir voertuie met 5 of meer asse.

Desember 2022, maar ook September 2023 lyk die pryse ("iva incluido") so:

• 125 meticals vir ligte voertuie
• 250 meticals vir swaarder voertuie [met twee asse]
• 750 meticals vir swaar voertuie [met drie of vier asse]
• 1 200 meticals vir swaar voertuie met 5 of meer asse.

Die brug is toegerus met kameras. Die snelheidsgrens is 60 km/h; stilhou en fotografering van die asembenemende uitsig oor die baai is verbode. Die tolplaza is aan die suidoewer, by Katembe.

Beskrywing van die bouwerk

Die brug word oorgesteek (2020)

Die vierspoor-hangbrug is 680 meter lank (die deel oor die water) en 60 meter hoog. In die noorde is die aanloop na die brug (viaduk) 1 097 m lank, effens s-vormig gebuig en aan die verkeersirkel Praça 16 de Junho verbind (wat by die hoofpaaie EN2/EN4 aansluit) by Malanga, 'n buurt in Maputo. Die suidelike brugaanloop (viaduk) is 1 234 meter lank en bestaan uit voorafvervaardige onderdele van tot 45 meter lank. Die pad sluit direk aan by die pad na Ponta do Ouro.

Oorspronklik is daar ook spantorings vir 'n kabelstutbrug in die baai self beplan, wat verander is om nie die toegangsroete na die internasionale lughawe of skeepsverkeer onnodig te belemmer nie. Die twee spantorings staan elkeen op sy wal, weerskante van die baai, en sonder 'n enkele pilaar in die water om steun te bied, loop die spanwydte van 680 meter van die een oewer na die ander. Dit maak die brug die grootste hangbrug in Afrika. Die hoofsteunkabels word deur staalstrukture in die noorde en suide verbind, elkeen aan 'n enorme ankerblok verbind. Die uiters swaar las van die hele brug vereis fondasies van 1,50 tot 2,20 meter deursnee, wat tot 110 meter diep in die moddersteen staan. Albei spantorings is 141 meter hoog, en daar is 'n dwarsbalk vir die ryvlak op 'n hoogte van ongeveer 40 meter. Die individuele voorafvervaardigde staalonderdele vir die ryvlak is elk 25,60 m breed en 12 m lank. Dit is in China vervaardig en ingebou vanaf die skip wat naby die kaaimuur voor anker gelê het.

Die brugbouprojek omvat veel meer as die aanbou van die hangbrug alleen; dit sluit ook in: die verlenging van die pad vanaf Katembe na die grensdorp Ponta do Ouro (129 kilometer), en tussen Boane en Bela Vista (63 kilometer), wat brûe oor die Maputo-, Futi- en Umbeluziriviere insluit. Nadat die brug voltooi is, loop die EN1 oor die brug tot by Ponta do Ouro of die Kosibaai-grenspos (-grensoorgang).

Koste

Die koste sou na verwagting sowat $726 miljoen beloop, waarvan 85% ($681,6 miljoen) deur spesiale lenings van China Exim Bank gefinansier sou word. Die afbetalingsplan loop vir 20 jaar teen 'n rentekoers van vier persent. 'n Verdere 10% ($ 72,2 miljoen) sou onder sekere voorwaardes deur die China Exim Bank toegestaan word, en 5% sou direk deur die Mosambiekregering gedelg word.

'n Kosteberaming in 2018 toon egter dat die boukoste alleen tot ruim $785 miljoen opgeloop het.

Die regeringkritiese koerant @Verdade dink ook die staat het vir homself 'n lelike lat gepluk: die gesamentlike koste sou uiteindelik oploop tot 1,3 miljard Amerikaanse dollar ("1,3 bilião de dólares norte-americanos"). Net die rente van 20 jaar alleen, teen 'n vaste vierpersentkoers, beteken 30 miljoen Amerikaanse dollar per jaar teen 2039 ("30 milhões de dólares norte-americanos anuais até 2039").

Impak

Voor die inwyding van die brug was die veerboot van die staatsredery Transmarítimo die vinnigste manier om die oewer oor te steek.

Voor die oopstel van die brug was die paaie van Katembe en Boane na Ponta d’Ouro glad nie geteer nie. Tydens die reënseisoen was die paaie onbegaanbaar. Ook die reistyd tussen Maputo en die badoord Ponta de Ouro het 4 uur geduur.

Al maak Katembe deel uit van Maputo, was die kontras tussen die twee oewers weerskant van die baai moeilik om mis te kyk. Aan die noordoewer is Maputo, veral die middestad, digbevolk, en word deur ruim 2 miljoen mense bewoon. Daarteenoor het die geboue aan die yl bevolkte suidoewer maar een enkele verdieping gehad, die strate is nie geteer nie en heelwat ruimte lê nog onontwikkeld. Na raming was daar in 2018 maar 15 000 tot 20 000 inwoners in Katembe. Voordat die brug die twee oewers met mekaar verbind het, was die mense afhanklik van 'n veerboot vir motors of passasiers, of hulle moes noodgedwonge met 'n ompad deur Boane (EN2/EN200) ry.

Noudat die brug en pad tot by Ponta do Ouro voltooi is, is Katembe 'n bevolkingsgroei van tot 400 000 inwoners te wagte. Die hele suidoewer word stad. Volgens die Betar-ingenieursfirma moet ongeveer 9 510 000 vierkante meter ruimte (en dus 58,9 persent van die gesamentlike oppervlakte) uitgehou word vir woonbuurte. 3 270 000 vierkante meter (20,3 persent van die totale oppervlakte) is geoormerk vir die dienstesektor, 1 880 000 vierkante meter (11,7 persent) vir nywerheid.

Vanaf die Kosibaai-grenspos in Suid-Afrika is die reistyd na Maputo nou ook vanaf vyf ure plus tot minder as twee uur verkort. Die geleentheid doen hom nou ook voor dat groter samewerking met KwaZulu-Natal en Eswatini meer toeriste na Suid-Mosambiek kan lok.

Toekennings

Die brug geniet wêreldwyd aandag en erkenning in spesialiskringe. Benewens die FULTON-toekenning 2017 en 2019 - wat die hoogste onderskeiding vir betonstrukture in Suider-Afrika is - het die struktuur in Junie 2019 ook die "Prys van Verdienste" van die Engineering News-Record (ENR) in New York ontvang as wenner in die kategorie "Global Best Projects".

Kritiek

Die brug vanuit die noordoewer aanskou (Julie 2018)

Die hoë boukoste van die brug en aan die paaie na Boane en Ponta do Ouro het hewige kritiek ontlok, ook uit die pen van die Mosambiekse joernalis Carlos Nuno Castel-Branco. Hy glo die brugkoste sou nie eens 'n sewende gekos het wat China vra nie. Ander vername Mosambiekers, by name die oudburgemeester van Maputo (2003-2008) Eneas Comiche en die ontleder Roberto Tibana is dit met Castel-Branco eens, aangesien die skuldlas van Mosambiek net vererger word. Américo Matavele verskil van Castel-Branco, want laasgenoemde het nie die koste van die aangeboude paaie ingereken nie. Luidens die verslag ('Country Report') van die Economist Intelligence Unit, 'n analisebedryf van The Economist Group, is die rente op die lenings van die China Exim Bank taamlik hoog. Al was daar goedkoper finansieringsopsies (goedkoper internasionale krediteure) tot sy beskikking, het die Mosambiekregering willens en wetens dié van China verkies. In die verslag word verdere kritiek uitgelig, soos dat die brugbouery alles ter wille van skyn en aansien is, terwyl armoedeverligting en nasionale doelwitte oor die hoof gesien word.

Begin November 2014 het baie Mosambiekse werkers vir 'n paar dae lank gestaak. Hulle het gekla oor swak werksomstandighede, foutiewe kontrakte en laat salarisuitbetalings.

Talle gesinne is ook deur die verskuiwings ontwrig. Maputo-Sul reken die aantal gesinne op 920; aan hulle is vierverdiepingwoonstelblokke met twee- of vierslaapkamerwoonstelle belowe. Die verskuiwings het in 2015 begin.

Die tolgeld, soos hierbo afgelei kan word, was in 2018 heelwat hoër as in 2022. Vergeleke wat 'n kaartjie van 'n veerboot mens sou kos (wat voorheen feitlik al middel tot die inwoners se beskikking was), is die tolgeld as taamlik duur beskou. Kritici meen die armer lae van die samelewing sou beswaarlik by die nuwe brug kon baatvind.

Verwysings

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Duitse Wikipedia vertaal.