Meem

Die term meem (Engels: meme), geskep in 1976 deur die dierkundige en ewolusionêre wetenskaplike Richard Dawkins, verwys na 'n eenheid van kulturele informasie wat oordraagbaar is van een persoon na 'n ander. 'n Meem word ook van geslag tot geslag oorgedra. Dawkins voer aan dat "deuntjies, populêre sêgoed, gelowe, klere modes, maniere van potte maak of die bou van boë" almal voorbeelde van meme kan wees. 'n Meem plant homself voort as 'n eenheid van kulturele ewolusie en diffusie – soortgelyk in baie opsigte aan die optrede van die geen (die eenheid vir genetiese informasie). Meestal versprei meme as geïntegreerde kooperatiewe stelle of groepe waarna verwys word as meemplekse of meemkomplekse.

Die idee van die meem op sigself is 'n suksesvolle meem in eie reg en het in die populêre kultuur bekend geraak, iets wat selde gebeur met wetenskaplike teorie.

Voorstanders van meme beweer dat dit deur middel van natuurlike seleksie ontwikkel – op 'n manier soortgelyk soos deur Charles Darwin voorgestel. Dit op die premis dat variasie, mutasie, kompetisie en oorerwing die "voortplanting" sukses beïnvloed. Byvoorbeeld terwyl een idee uitsterf sal ander oorleef, versprei en muteer - vir goed of sleg - deur modifikasie.

Geskiedenis en inleiding

Die term meem is aan die breër publiek buite die wetenskap bekendgestel deur Richard Dawkins in sy boek The Selfish Gene, 1976, waarmee hy die eenheid van kulturele ewolusie wil aandui, analoog aan die geen by die biologiese ewolusie. Volgens Dawkins tree meme op die langeduur byna op soos wat organismes in terme van ewolusie sou optree.

Daniel Dennett het in 1985 met Douglas R. Hofstadter in 'n gesamentlike boek, The Mind's I, die begrip meem gebruik as die "egoïstiese meem". Deur Dennett se Consciousness explained van 1991, verkry die begrip 'n meem status in die wetenskap.

Werking

Organismes ondergaan gedurende generasies steeds klein veranderinge (mutasies) en pas hulself by die omgewing aan. Hulle sterf uit as hulle dit nie kan volhou nie. So gaan meme van die een brein na 'n ander oor en gedurende dié tyd, ondergaan die meme veranderinge. Die meme sterf uit, of kom in 'n koma-agtige staat terug, as dit 'uit die mode' raak. Meme het ook 'n ooreenkoms met sagteware wat oorgaan van die een rekenaar of netwerk na 'n andere, hetsy as 'n rekenaarvirus (ongewens), of die opdatering van 'n bedryfsisteem (gewens). Daar bestaan reeds rekenaarsagteware wat hulself aanpas volgens rekenaars, en sagteware waarmee dit in aanraking kom, bv. semi- of voloutomatiese opdatering.

Meme kan aspekte bevat van idees, tale, melodieë, ontwerpe, morele en estetiese waardes, vaardighede en al die ander begrippe wat normalerwyse aangeleer word en deurgegee word aan andere.

Voorbeelde

Godsdiens. 'n Goeie voorbeeld van kragtige meme is die wêreld se godsdienste. Godsdienste is 'n samestelling van 'n aantal verbandhoudende meme wat van die een generasie aan die andere deurgegee word terwyl klein veranderinge steeds plaasvind. Meer omvangryke mutasies vind plaas tydens 'n hervorming. 'n "Suksesvolle" meem pas hom self voortdurend en gemaklik aan, by die veranderende tye en omstandighede. Sommige individue sien die sekularisasie van bepaalde rigtinge in die Christelike godsdiens as 'n teken van 'n suksesvolle meem. 'n Verstokte en stagnante godsdiens sal volgens dié meemteorie versplinter in 'n "suksesvol" gesekulariseerde deel en (tallose) klein afsplitsings.
Taal.
Mode en ander giere.
Ideologieë soos die kapitalisme, kommunisme en fascisme. Kapitalisme kan tans as 'n suksesvolle meem beskryf word, terwyl die kommunisme 'n agteruitgaande meem is en die fascisme meem byna uitgesterf het.

Die sukses van 'n meem sou 'n mens kon meet aan die aantal informasieverwerkende en -draende eenhede wat daarmee "besmet" raak.

Herlewing van meme

Meme kan, nadat dit lyk asof dit uitgesterf het, weer te voorskyn kom, indien belangstelling in die meem weer opvlam. Boeke en ander geskrifte, webwerwe, of ander informasiedraende eenhede, bv. grotskilderye of ander argeologiese vondse waarin hierdie meme bewaar bly, is dan 'n soort sluimerende "saad", 'n koma-agtige staat, wat wag op gunstige omstandighede om te "ontkiem", oftewel weer te (her-)ontwaak. Ter illustrasie dien die voorchristelike godsdienste van Europa, soos druïdisme en sjamanisme, wat in duisend jaar prakties verdwyn het as gevolg van die onderdrukking deur die kerk. Onder invloed van die sekularisme soek sommiges 'n ander vervulling vir hul religieuse behoefte en ontdek opnuut die geloof van hul voorouers, sodat daar nou weer Europese druïde, sjamane en selfs hekse is. 'n Ander meem wat skynbaar uitgestorwe was, is Hebreeus. Meer as tweeduisend jaar was dit nie 'n lewende taal nie en word slegs as seremoniële taal by die joodse erediens gebruik. Onder invloed van die sionisme het Hebreeus weer 'n lewende meem/taal geword as die amptelike taal van Israel. Die invoer van die Hebreeus in ongeveer 1895 was bewustelik gedoen en het gelei tot die stigting van die staat Israel op 15 Mei 1948. Theodor Herzl het in 1896 met sy boek Der Judenstaat die basis gelê deur sy ideaal en geloof vir die stigting van 'n Joodse staat uit te spel.

Sien ook

Eksterne Skakels

Artikel oor meme van die Humboldt Forum Recht Geargiveer 27 September 2007 op Wayback Machine (in Duits)