Narrowboat
'n Narrowboat is 'n unieke en ikoniese tipe kanaalboot wat vir die kanaalnetwerk van die Verenigde Koninkryk ontwerp en aan die netwerk se nou sluise aangepas is. Die Britse kanaalnetwerk is oorspronklik gedurende die nywerheidsomwenteling vir die landswye vervoer van goedere ontwerp, maar het sy ekonomiese belangrikheid met die koms van spoorweë algaande ingeboet. Langafstandvervoer van massavrag is grotendeels gedurende die 1970's gestaak, en net enkele bote het sedertdien nog vrag vervoer. Baie narrowboats is vervolgens (vanaf die middel van die 1960's) omgebou tot plesierbote vir riviervaartvakansies. Derhalwe is die meeste Victoriaanse sluise in die Verenigde Koninkryk steeds in bedryf. Die enjins van narrowboats is ontwerp vir 'n maksimumsnelheid van sowat vier myl per uur in kalm water (die gewone snelheid is drie myl per uur). Bote is om hierdie en ander redes nie geskik vir vaarte langs die kus of op die oop see nie.
.jpg)
Ellesmere Port Museum
Om in die nou sluise in te pas, mag 'n boot nie breër as 2,13 m (7 voet) wees nie - die meeste narrowboats is minder as 2,08 m (6 voet) breed. Die maksimumlengte is 21,95 m (72 voet). Langer of breër bote is nie geskik vir die grootste deel van die Britse kanaalnetwerk nie. Sommige sluise is selfs korter as 21,95 m (72 voet) sodat die aanbevole maksimumlengte van 'n boot vir navigasie oor die hele netwerk tot 17,37 m (57 voet) beperk is.
Ondanks die beperkte ruimte is daar 'n groot verskeidenheid bote beskikbaar wat deur bootbouers as vakansiebote herontwerp is. Om verwarming te vergemaklik, gee eienaars dikwels die voorkeur aan 'n oopplanontwerp. Bote kan gekoop of gehuur word. Vir jongmense is narrowboats dikwels 'n bekostigbare alternatief tot konvensionele huisvesting - soos in Londen waar daar na raming reeds meer as 100 000 narrowboats op die hoofstad se kanaalnetwerk met 'n lengte van 100 myl in bedryf is.[1][2]
Die behuisingskrisis in Engeland se suidooste raak intussen ook die kanaalnetwerke - permanente vasmeerplekke is skaars, en jaarlikse huurkoste kan in Londen meer as £20 000 beloop - meer as twee keer so veel as in die res van die land. Narrowboats met 'n permanente vasmeerplek in gewilde plekke soos Little Venice op die Regentskanaal word vir £160 000 of meer verkoop - maar sou net £50 000 werd gewees het as hulle op ander plekke geleë was. Vir 'n bootlisensie moet jaarliks meer as £1 000 aan waterwegowerhede betaal word soos Canal & River Trust of die Environment Agency (in wie se bevoegheid riviere soos die Teems val). Vir kanale in besit van ander owerhede of bestuursliggame soos die Avon Navigation Trust (wat lisensies vir die Avonrivier uitreik) of die National Trust moet besondere lisensiegelde betaal word.[3]
Benaming wysig
Kanaalbote het nie orals en altyd as narrowboats bekend gestaan nie. In Londen en op die Teemsrivier is na hulle as Monkey boats verwys - 'n skertsende sinspeling op Thomas Monk, die seun van 'n vragskuitbouer vir bootvaart op die Severn uit Lower Mitton (tans Stourport). Volgens oorlewering het Thomas Monk Jr., wat in 1765 gebore is, as sakeman in die Black Country die befaamde bootskajuit ontwerp wat as woonkwartier vir bootgesinne sou dien. Omrede 'n hele vloot van 133 kanaalbote, wat deur perde getrek is, in sy besit was en sy naam volgens die kanaalvaartriglyne sigbaar aan weerskante van die bote gepryk het, het Monkey boat gou deel van die algemene destydse woordeskat geword.
Op die Severn is na kanaalbote gewoonlik as long boats verwys, terwyl hulle in Birmingham as Joey boats bekend gestaan het - vernoem na Joe Worsey, die mees befaamde kanaalbootbouer in die streek.
Geskiedenis wysig
Die geskiedenis van narrowboats strek terug tot 1769 toe die eienaars van nou kanale, waarvoor bouwerk destyds begin het, in The George Hotel in Lichfield vergader het om 'n gemeenskaplike standaard vir kanaalbote te stel. Volgens die konsensus, wat bereik is, sou kanaalbote sowat 70 voet lank en sewe voet breed wees.
Aanvanklik was daar twee verskillende tipes bote - een vir die langafstandvervoer van goedere met kajuite vir die bemanning wat van hout vervaardig en deur 'n perd getrek sou word. Die ander was op korter afstande gemik, met 'n rigtingroer wat aan albei kante, stuur- of bakboord, aangebring kon word sodat die boot vir sy terugvaart nie omgedraai hoef te word nie. Hulle is van 'n klein kajuit voorsien wat as skuil- of slaapplek vir een nag gebruik kon word - net soos die slaapplek in moderne vragmotors.[4]
Narrowboats is meestal langs die kanale gebou en ná voltooiing sywaarts te water gelaat. Bootbouers was dikwels rondreisende ambagsmanne wat 'n stuk grond langs 'n kanaal gehuur het, terwyl daar ook vaklui met vaste werkswinkels was - dikwels onder 'n lang sinkplaatdak. Die basiese ontwerp was 'n boot wat van eikehout gebou is, met 'n plat bodem. Die planke is gesaag en met 'n dissel bewerk. Die romp is met 'n mengsel van teer, perdehaar en -mis waterdig gemaak. Vir vaarte deur die yswater van bevrore kanale is die bote van 'n staalbepantsering en ysterboeg voorsien.
Narrowboats van yster en staal is net op enkele plekke gebou - deur kleiner werkswinkels of skeepswerwe wat oor die nodige tegnologie en uitrusting beskik het om die metaalplate vir die romp te vorm en te bewerk en ook klinknaels kon vervaardig. Die meeste historiese narrowboats, wat bewaar gebly het, val in hierdie kategorie. Gespesialiseerde skeepswerwe, wat metaalbote gebou het, het onder meer Harland & Wolff ingesluit wat in hulle werf te Woolwich bote eksklusief vir die Grand Union Canal Carrying Company (GUCCCo) vervaardig het. Na hierdie narrowboats word dikwels as Woolwiches verwys. 'n Ander skeepswerf, Yarwoods in Norwich, het bote in opdrag van 'n verskeidenheid vervoerondernemings gebou wat as Norwiches bekend gestaan het.
Verwysings wysig
- ↑ Whilton Marina: The Secret of Living Cheaply in London. Besoek op 7 September 2020
- ↑ BBC Worklife, 5 Desember 2016: Why young Londoners are moving to houseboats. Besoek op 7 September 2020
- ↑ Jim Batty: Narrowboat Life: Discover Life Afloat on the Inland Waterways. London: Adlard Coles / Bloomsbury Publishing 2019, bl. 178
- ↑ Tom Chaplin: Britain's Heritage - Narrow Boats. Stroud, Gloucestershire: Amberley Publishing 2017
Eksterne skakels wysig
- Handleiding vir bootbestuurders
- Narrowboats as permanente wonings
- Inland Waterways Association: The Pros and Cons of Living Afloat
- Canal Junction: Living aboard a canal boat
- The History Press: Top tips for narrowboat life
- Tonnelnavigasie in die verlede
- Stoomgedrewe narrowboats