Nikolai Bagration

Prins Nikoloz Ghiorghis dze Bagrationi-Mukhraneli (Georgies: ნიკოლოზ გიორგის ძე ბაგრატიონი-მუხრანელი)(*1868 - †1932/3), ook bekend as Niko die Boer, was ’n Georgiese edelman van Tiflis was as vrywilliger aan die kant van die Boere geveg het in die Tweede Vryheidsoorlog.

Bagration-Mukhransky (sittend) en sy Franse friend Pierre de Bréda kort na hul vrylating uit Engelse gevangenisskap

Vroeë lewe

Bagration is in 1868 gebore as lid van die Bagrationi-dinastie (vroeër ’n koninklike vorstehuis van Georgië). Hy het ’n Franse opvoeding ontvang omdat Frans destyds in Oos-Europa gesien is as 'n wêreldtaal. Hy is in 1881 genooi om, as Georgiese edelman, die inhuldiging van Tsaar Aleksander III by te woon.

Wêreldreis

In 1896 het hy ’n afvaardiging van Georgiese edeles gelei na die kroningsplegtigheid van keiser Nikolaas II. In 1899 het hy Frankryk besoek om die Parys-Wêreldskou by te woon. Hy was van plan om daarna op safari in Noordoos-Afrika te gaan en toe hy in Alexandrië was hoor hy van die oorlog in Suid-Afrika. Toe hy verneem dat die Britte die Boere se land wou annekseer, het hy besluit om hom by die Boere aan te sluit om teen die onderdrukkende Engelse te veg, omdat hy gevoel het die Boere, ’n volk in ’n vyandige omgewing, was net soos die Georgiërs, wat deur Moslems bedreig is. Hy het nog nooit voorheen van Transvaal gehoor nie maar “dit het baie soos my moederland gevoel en ek het gevoel ek moet dit beskerm”. Bagration het via Madagaskar en Delagoabaai na Pretoria gereis. Sy besoek aan Suid-Afrika het baie aandag getrek en hy was een van die eerste vrywilligers om in Suid-Afrika aan te kom.

Tweede Vryheidsoorlog

Die Boere het nog nooit van ’n plek soos Georgië gehoor nie en het hulle verstom aan Bagration se adellike kleredrag. Hy is voorgestel aan pres. Paul Kruger en genls. Piet Joubert, Piet Cronjé en Koos de la Rey. Laasgenoemde het hom voorsien van ’n uitrusting maar hy moes self ’n perd aanskaf. Bagration het aanvanklik by ’n Boerekommando aangesluit maar is later na die Franse Korps omdat sy onvermoë om Nederlands te kan praat sy verblyf tussen die Boere moeilik gemaak het. Die leier van die Franse Korps, kolonel Georges de Villebois-Mareuil het Bagration hartlik ontvang. Voor die stigting van die Europese Legioen was daar baie ander buitelanders in die Franse Korps maar Bagration het uitgestaan met sy tradisionele drag. Hy was deel van die Slag van Abrahamskraal op 10 Maart 1900 alhoewel hy nooit van tevore in ’n leër was nie. Lord Methuen se verkenningseenheid het die Europese Legioen op die oggend van 5 April 1900 ontdek en ’n mag van 500 man van die Imperial Yeomanry, 250 van die Kimberly Berede Korps en 'n groep van die 4de Veldartillerie is gestuur om die vrywilligers aan te val. Die vrywilligers is totaal oorrompel deur die getalle van die Engelse en De Villebois-Mareuil is noodlottig gewond. Tydens die slag is dertien vrywilligers dood en/of beseer voordat die ander sewentig oorgegee het. Na die gevangenisskap is Bagration deur Lord Kitchener ontbied om te verduidelik waarom hy as Georgiër teen die Britte veg. Sy antwoord was dat hy dit uit oortuiging doen en hy het Kitchener beskuldig van oortreding van die Geneefse konvensie omrede sy soldate krygsgevangenes doodgeskiet het en dat hul onwettige veldtog teen die Boererepublieke deur ongekende wreedhede gekenmerk word.

Bagration het teregstelling vrygespring as gevolg van sy adellike afkoms en is as krygsgevangene na St. Helena gestuur. Op die eiland het Bagration sport onder die Boere en Britte aangemoedig. Bagration het met groot lof gepraat oor die vegvaardighede van die Boere en het leiers soos genls. De la Rey, Louis Botha en Christiaan de Wet bewonder. Hy was egter afgesit oor die manier waarop die Boere met die ander inheemse bevolkings omgegaan het.

Vrylating en daarna

Op 10 November 1901 is Bagration vrygelaat maar hy moes self vir sy reiskoste na Europa betaal. Hy moes geld leen vir die doel en kon dit eers terugbetaal toe hy Frankryk bereik het. Toe die rewolusie in 1917 uitbreek het Bagration sy kinders na Frankryk gestuur. Na die Sovjetisering van Georgië in 1921 het Bagration hom openlik uitgespreek oor die Bolsjewistiese regering en al sy eiendomme verloor maar op verrassende wyse die uitwissing van die 1920’s, wat ook gemik was op die Georgiese adel, vrygespring. Bagration is as ’n arm man oorlede en is soms gesien in sy prinsedrag op ’n markplein in Tbilisi waar hy sigarette verkoop het.

Privaatlewe

Bagration is in 1902 met Anna Buchkiashvili getroud. Hulle het ses kinders gehad. Sy memoirs is in 1951 vir die eerste keer uitgegee in Tbilisi met die titel Burebtan ("ბურებთან" -“Met die Boere”). Die Georgiese regering beplan om die murasie van die Mukhransky-paleis, wat verwoes is in die revolusie, te restoureer om as ’n museum en inligtingsentrum te dien met die hooffokus op Niko die Boer en die Tweede Vryheidsoorlog.

Verwysings en notas

Nota 1 ^{^} Volgens Davidson en Filatova is Bagration in 1932 oorlede maar volgens Mikaberidze is hy in 1933 oorlede.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.