Oeroeg

Oeroeg (in Engels vertaal as "The Black Lake") is Hella Haasse se eerste roman. Dit is eers in 1948 anoniem gepubliseer en het een van die bekendste Nederlandse romans en 'n vername deel van letterkundige opvoeding vir baie Nederlandse skoolkinders geword. Die roman, 'n Bildungsroman, speel af in Nederlands-Indië, en maak die verhaal bekend van 'n anonieme verteller wat op 'n plantasie in die Nederlandse kolonie van Wes-Java grootgeword het. Sy jeugvriend is 'n seuntjie van dieselfde ouderdom, maar van inheemse afkoms. Namate die verteller grootword, word hy vervreem van sy vriend as gevolg van die politieke en rasse-omstandighede van die koloniale lewe. Nadat hy tydens die Tweede Wêreldoorlog in die weermag gedien het, keer hy terug na sy geboorteland, net om te hoor dat dit nie is waar hy hoort nie, en dat hy moet vertrek.

Agtergrond en publikasie

Oeroeg is in 1948 gepubliseer, in 'n tyd van groot onsekerheid in Nederland oor die toekoms van hul kolonie in die Ooste; na die einde van die Tweede Wêreldoorlog het dit vinnig duidelik geword dat Indonesië op die een of ander manier onafhanklik sou word, en dat Nederland hul status as 'n koloniserende nasie sou moes heroorweeg en dus die gepaardgaande bewerings van intellektuele en kulturele superioriteit. Skrywer Rob Nieuwenhuys skryf dat Oos-Indiese letterkunde na die rewolusie dikwels 'n "literatuur van verlange en heimwee" genoem word, met herinneringe uit kinderjare as 'n algemene tema.

Die onmiddellike stukrag vir die publikasie was die Boekenweek van 1948, die jaarlikse geleentheid wat gehou is om Nederlandse letterkunde te bevorder; 'n deel van die feestelikhede is die publikasie van 'n boek wat gratis aan die boekverkopers gegee word. Hella Haasse, wat in Nederlands-Indië grootgeword het en op daardie oomblik in die kabaret- en teaterbedryf in Amsterdam gewerk het, het Oeroeg se manuskrip ingedien onder die skuilnaam Soeka toelis, Indonesies vir 'Ek hou van skryf'. Haar naam is eers nadat die roman gepubliseer is, aan die algemene publiek bekend gemaak deur 'n paneel van 19 beoordelaars. Met Oeroeg, haar eerste publikasie in prosa (sy het reeds 'n aantal gedigte gepubliseer), is haar reputasie dadelik gevestig.

Bronne

• Bel, J. (2016) Bloed en Rozen. Geschiedenis van de Nederlandse literatuur, 1900-1945. Amsterdam: Bert Bakker. ISBN 978-90-351-3047-0
• Boef, A.H. de (1992) ‘Hella S. Haasse. Oeroeg’, in: A.G.H. Anbeek van der Meijden, J. Goedegebuure & M. Janssens (red.), Lexicon van Literaire Werken (vol. 6, nr. 13). Groningen: Wolters-Noordhoff.
• Bruyn, M. B. (1991) ‘Er zijn problemen die je beter kent als je afstand neemt’ Over Hella S. Haasse’, in: M. Prinssen, L. T. Vermij (red.), Schrijfsters in de jaren 50. Amsterdam: Sara./ Van Gennep, p. 77.
• Decloedt, L. (1999) ‘Hella S. Haasse-een portret’, Brünner Beiträge zur Germanistik und Nordistik, jrg. 13, nr. R4 Sonderheft, p. 291-295. http://hdl.handle.net/11222.digilib/105921