Palts
'n Palts was een van 'n reeks koninklike verblyfplekke in die Frankiese Ryk en later in die Heilige Romeinse Ryk. Die woord is afgelei van die Latyns palatium (paleis).
In die Merowingiese tydperk, dus in die vroeë middeleeue, het die Frankiese konings nog nie 'n vaste verblyfplek gehad nie en het hy die land deurreis en van burg na burg getrek. Dít was nodig om kontak met die plaaslike leiers en die bevolking te handhaaf. Die koning het dan telkens 'n sitting gehou wanneer hy by een van die wonings in die ryk aankom en bestuurssake met betrekking tot die streek behandel en ernstiger regsprake hanteer.
Paltse is dus opgerig om te voldoen aan die infrastruktuur wat so 'n reisende koning nodig gehad het. Dit het hofhouding van enkele honderde ingesluit en die paltse het tot uitgebreide komplekse ontwikkel, met ten minste 'n residensie, 'n kerk en 'n groot hoewe. In die omgewing van biskopsetels was daar ook groot abdye.
Met die sentralisering van mag in Parys onder Karel die Grote en sy opvolgers het die belangrikheid van die paltse in die Frankiese Ryk afgeneem. Die Heilige Romeinse Ryk het egter altyd uit 'n los-vas federasie van vorstedomme bestaan wat in onderlinge samewerkingsverband gestaan het maar geen sentrale staat gehad het nie. Die Heilige Romeinse Keiser het wel na algemene ryksbelang omgesien en nie ingemeng met die aangeleenthede van die hertogdomme, graafskappe en bisdomme waaruit die ryk bestaan het nie. Die keiser is onder die vorste van die ryk gekies. Om te verhinder dat die keiser se tuis vorstedom 'n voordeel bo die ander sou behaal het die keiser soos die Frankiese heersers van ouds van stad na stad gereis wat die volgehoue instandhouding van paltse in die ryk genoodsaak het.
Paltsgrawe het aan die hoof van paltse gestaan en het ook as die koning of keiser se verteenwoordiger opgetree wanneer hy nie daar te huise was nie.
