Parodie

'n Parodie is 'n werk wat geskep is om 'n oorspronklike werk na te boots, daarmee te spot of daarop kommentaar te lewer deur van satiriese of ironiese nabootsing gebruik te maak. Dit is gewoonlik op die onderwerp, styl of outeur van die oorspronklike werk gerig. Parodie kan in kuns of kultuur voorkom, insluitend letterkunde, musiek (alhoewel "parodie" in musiek 'n vroeër, ietwat ander betekenis as by die ander kunsvorms het), animasie, videospeletjies en rolprente.

Die komediant Charlie Chaplin wat hom as Hitler voordoen vir komiese effek in die satiriese rolprent The Great Dictator (1940)

Oorsprong

Volgens Aristoteles (Poetics, ii. 5), was Hegemon van Thasos die uitvinder van 'n soort parodie. Hy het die bewoording in bekende gedigte op subtiele wyse van die sublieme in die belaglike verander. In antieke Griekse letterkunde was 'n parodia 'n narratiewe gedig wat die styl en prosodie van epiese gedigte nageboots het, "maar ligte satiriese of komies-heroïese onderwerpe hanteer het". Die komponente van die Griekse woord is inderdaad παρά para "langs" of "teen", en ᾠδή oide "lied". Die oorspronklike Griekse woord παρῳδία parodia het dus soms "teenlied" beteken, 'n  nabootsing wat teenoor die oorspronklike gestel is. Die Oxford English Dictionary definieer parodie dan ook as nabootsing "wat daarop gerig is om 'n belaglike effek te skep". Aangesien par- ook die nie-antagonistiese betekenis van langs het, "is daar niks in parodia wat die insluiting van 'n spottende aspek noodsaak nie".

Musiek

As 'n tegniese term in klassieke musiek verwys parodie na die wysiging van een soort komposisie tot 'n ander (byvoorbeeld die verwerking 'n motet tot 'n klawerbordwerk soos Girolamo Cavazzoni, Antonio de Cabezón, en Alonso Mudarra met Josquin des Prez-motette gedoen het). 'n Parodiemis (missa parodia) of 'n oratorium het uitvoerige aanhalings uit ander vokale werke soos motette of kantates gebruik; Victoria, Palestrina, Lassus, en ander komponiste van die 16de eeu het van hierdie tegniek gebruik gemaak. Die term word ook soms op prosedures eie aan die Baroktydperk toegepas, soos toe Bach musiek uit kantates vir sy Kersfees Oratorium gewysig het.

Die musikologiese definisie van die term parodie is vandag oor die algemeen deur 'n meer algemene betekenis van die woord vervang. In sy meer kontemporêre gebruik het musikale parodie gewoonlik 'n humoristiese, selfs satiriese bedoeling waarin bekende musikale idees of lirieke in 'n ander, dikwels strydige konteks gebruik word. Musikale parodieë kan na die eiesoortige styl van komponis of kunstenaar, of selfs 'n algemene musiekstyl verwys. The Ritz Roll and Rock, 'n sang- en dansnommer wat in die rolprent Silk Stockings deur Fred Astaire uitgevoer word, is 'n parodie op die Rock and Roll-genre. Aan die anderkant, alhoewel Weird Al Yankovic se bekendste werke op bepaalde populêre liedjies gebaseer is, gebruik hy dikwels teenstrydige elemente uit die popkultuur vir komiese effek.

Engelse term

Allegory of the Tulip omania, parodie op die tulip mania, deur Jan Brueghel die Jongere (1640s

Die eerste Engelse gebruik van die woord parodie wat in die Oxford English Dictionary aangehaal word, is dié van Ben Jonson, in Every Man in His Humour in 1598: "'n Parodie, 'n parodie! om dit meer absurd te maak as wat dit was."

Reputasie

Soms gebeur dit dat die reputasie van 'n parodie die reputasie van die oorspronklike werk oorleef. Don Quixote, wat byvoorbeeld 'n parodie op die tradisionele dwalende ridder-verhale is, is baie bekender as Amadis de Gaula, die roman waardeur dit geïnspireer is (alhoewel Amadis wel in die boek genoem word).

Die meer onlangse situasiekomedie ’Allo ’Allo! is dalk bekender as die drama Secret Army waarvan dit 'n parodie is.

Daar is selfs kunstenaars wat vir hulle 'n loopbaan uitkerf deur parodieë te skep. Een van die bekendste voorbeelde is "Weird Al" Yankovic. Sy parodieë van ander musiekbedrywe en hulle liedjies is vandag bekender as baie van die kunstenaars of musiekgroepe wat hy geparodieer het. Yankovic is nie volgens wet verplig om toestemming vir sy parodieë te verkry nie; as 'n persoonlike reël, vra hy egter wel toestemming om 'n persoon se liedjie te parodieer voordat hy dit opneem. Verskeie kunstenaars, soos die rapper Chamillionaire en die grunge-groep Nirvana sê dat Yankovic se parodieë van hulle onderskeie nommers uitstekend was, en baie kunstenaars beskou dit as 'n eer om deur hom geparodieer te word.

Rolprentparodieë

Sommige genreteoretici beskou parodie as 'n natuurlike ontwikkeling in die lewensiklus van alle genres; hierdie idee het veral vrugte afgewerp vir teoretici van genrefilms. Hierdie teoretici het byvoorbeeld opgemerk dat Wilde Weste-rolprente, nadat die konvensies van die genre in die klassieke fase neergelê is, 'n parodiefase ondergaan het waarin daardie selfde konvensies belaglik gemaak en ontleed is. Aangesien gehore hierdie klassieke Wilde Weste-flieks gesien het, het hulle sekere verwagtings rondom nuwe rolprente gehad, en toe hierdie verwagtings omgedop is, het die gehoor gelag.

Die eerste parodierolprent was moontlik Mud and Sand (1922), 'n fliek deur Stan Laurel wat met Rudolph Valentino se rolprent Blood and Sand gespot het. Laurel, wat in die middel-20's in parodieë gespesialiseer het, het 'n hele paar geskryf en self daarin gespeel. Sommiges was 'n draakstekery met populêre rolprente soos Dr. Jekyll and Mr. Hyde—wat in die komiese Dr. Pyckle and Mr. Pryde (1926) geparodieer is. In 1940 het Charlie Chaplin met die rolprent The Great Dictator 'n satiriese komedie oor Adolf Hitler gemaak, ná die heel eerste Hollywood-parodie op die Nazi's, die Three Stooges se kortfilm You Nazty Spy!.

Ongeveer 20 jaar later het Mel Brooks sy loopbaan ook met 'n Hitler-parodie begin. Na The Producers (1968), het Brooks een van die bekendste rolprentparodiste geword en met enige rolprentgenre die spot gedryf. Blazing Saddles (1974) is 'n parodie op Wilde Weste-flieks, Young Frankenstein (1974) is 'n Frankenstein-parodie, Spaceballs (1987) is 'n Star Wars-parodie, en Robin Hood Men in Tights (1993) is Mel se weergawe van die klassieke Robin Hood-verhaal.

Die Britse parodiegroep Monty Python is ook bekend vir hulle parodieë soos die Monty Python and the Holy Grail-parodie op King Arthur (1974), en die Jesus-satire Life of Brian (1979). In die 1980's het 'n volgende span parodieskrywers opgang gemaak, insluitend David Zucker, Jim Abrahams en Jerry Zucker. Hulle bekendste rolprente is Airplane!, Hot Shots! en die Naked Gun-series. El equipo Aahhgg (1989) is 'n Spaanse rolprentparodie van die TV-reeks The A-team wat deur José Truchado geregisseer is.

Selfparodie

Selfparodie is 'n onderafdeling van parodie waarin kunstenaars 'n parodie op hulle eie werk (soos in Ricky Gervais se Extras) of op gedeeltes van hulle werk (soos Antonio Banderas se Puss in Boots in die Shrek-reeks) skep, of waar 'n kunstenaar of genre die elemente van vroeëre werke in so 'n mate herhaal dat oorspronklikheid later verlore gaan.

Maatskaplike en politieke kwessies

'n Satiriese politieke strokiesprent wat op 9 Oktober 1915 in die tydskrif Puck verskyn het. Die opskrif "I did not raise my girl to be a voter" is 'n parodie op die anti-Eerste Wêreldoorlogliedjie "I Didn't Raise My Boy To Be A Soldier". 'n Koortjie ongure mans ondersteun 'n vrou wat teen stemreg is.

Reggie Brown, 'n stemkunstenaar en Barack Obama-nabootser

Parodie is 'n algemene bestanddeel in satire en word dikwels gebruik om maatskaplike en politieke kommentaar te lewer. Voorbeelde sluit The Daily Show en The Colbert Report in, parodieë op 'n nuusuitsending en 'n kletsprogram wat daarop gerig is om politieke en maatskaplike tendense en gebeure te satiriseer.

Aan die ander kant het die skrywer en gereelde parodis Vladimir Nabokov die volgende onderskeid getref: "Satire is 'n les, parodie is 'n spel."

Dit kan moeilik wees om sommige gebeure soos 'n nasionale tragedie te hanteer. Chet Clem, die redaksionele bestuurder van die parodiese nuuspublikasie The Onion, het in 'n onderhoud met Wikinews gesê dat sekere vrae na vore kom wanneer moeilike onderwerpe hanteer word:

Die 11 September-kwessie was vanselfsprekend 'n baie groot uitdaging. Moet ons enigsins daaroor skryf? Wat is op hierdie stadium in die Amerikaanse geskiedenis snaaks? Waar is die grappe? Wil mense op die oomblik grappe hê? Is die nasie gereed om weer te lag? Wie weet. Daar sal altyd 'n mate van verdeeldheid wees. Dit is ook wat ons op ons tone hou.

Parodie hoef nie noodwendig satiries te wees nie, en kan soms met respek en waardering vir die betrokke onderwerp aangewend word, sonder om 'n onverskillige sarkastiese aanval te wees.

Parodie is ook al gebruik om 'n dialoog tussen kulture of subkulture te fasiliteer. Sosiolinguis Mary Louise Pratt identifiseer parodie as een van die "kunste van die kontaksone", waardeur gemarginaliseerde of verdrukte groepe sekere aspekte van meer bemagtigde kulture vir hulleself "selektief toe-eien" of naboots of oorneem.

Voorbeelde

Historiese voorbeelde

• Sir Thopas in Canterbury Tales, deur Geoffrey Chaucer
• Morgante deur Luigi Pulci
• The Nymph's Reply to the Shepherd deur sir Walter Raleigh
• La secchia rapita deur Alessandro Tassoni
• Don Quixote deur Miguel Cervantes
• Beware the Cat deur William Baldwin
• The Knight of the Burning Pestle deur Francis Beaumont en John Fletcher
• Dragon of Wantley, 'n anonieme ballade uit die 17de eeu
• Hudibras deur Samuel Butler
• "MacFlecknoe", deur John Dryden
• A Tale of a Tub deur Jonathan Swift
• The Rape of the Lock deur Alexander Pope
• Namby Pamby deur Henry Carey
• Northanger Abbey deur Jane Austen
• Gulliver's Travels deur Jonathan Swift
• The Dunciad deur Alexander Pope
• Memoirs of Martinus Scriblerus deur John Gay, Alexander Pope, John Arbuthnot, et al.
• Mozart se A Musical Joke (Ein musikalischer Spaß), K.522 (1787) – parodie op Mozart se onbekwame tydgenote, soos veronderstel deur sommige teoretici
• Sartor Resartus deur Thomas Carlyle
• Ways and Means, of The aged, aged man, deur Lewis Carroll. Heelwat van Alice in Wonderland en Through the Looking-Glass is parodies van Victoriaanse skoling.
• Batrachomyomachia (stryd tussen paddas en muise), 'n Iliade-parodie deur 'n onbekende antieke Griekse outeur

Modern televisievoorbeelde

• Saturday Night Live-parodiee van Hillary Clinton
• Saturday Night Live-parodiee van Sarah Palin
• Square One TV parodiee van Dragnet

Verwysings

• Dentith, Simon (2000). Parody (The New Critical Idiom). Routledge. ISBN 0-415-18221-2.
• Elices Agudo, Juan Francisco (2004) Historical and theoretical approaches to English satire Geargiveer 12 Julie 2014 op Wayback Machine
• Hutcheon, Linda (1985). "3. The Pragmatic Range of Parody". A Theory of Parody: The Teachings of Twentieth-Century Art Forms. New York: Methuen. ISBN 0-252-06938-2.
• Mary Louise Pratt (1991). "Arts of the Contact Zone" (pdf). Profession. 91: 33–40.. From Ways of Reading, 5th edition, ed. David Bartholomae and Anthony Petroksky (New York: Bedford/St. Martin's, 1999
• Sangsue, Daniel (2006) La parodia
• Sheinberg, Esti (2000) Irony, Satire, Parody and the Grotesque in the Music of Shostakovich
• Stavans, Ilan and Jesse H. Lytle, Jennifer A. Mattson (1997) Antiheroes: Mexico and its detective novel
• Ore, Johnathan (2014) Youtuber Shane Dawsons fans revolt after Sony pulls his Taylor Wwift parody video

Verdere leesstof

• Bakhtin, Mikhail (1981). The Dialogic Imagination: Four Essays. Austin and London: University of Texas Press. ISBN 0-292-71527-7.
• Gates, Henry Louis, Jr. (1988). The Signifying Monkey: A Theory of Afro-American Literary Criticism. Oxford University Press. ISBN 0-19-503463-5.{{cite book}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
• Petrosky, Anthony (1999). Ways of Reading (5th uitg.). New York: Bedford/St. Martin’s. ISBN 978-0-312-45413-5. An anthology including Arts of the Contact Zone
• Rose, Margaret (1993). Parody: Ancient, Modern and Post-Modern. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-41860-7.
• Caponi, Gena Dagel (1999). Signifyin(g), Sanctifyin', & Slam Dunking: A Reader in African American Expressive Culture. University of Massachusetts Press. ISBN 1-55849-183-X.
• Harries, Dan (2000). Film Parody. London: BFI. ISBN 0-85170-802-1.
• Pueo, Juan Carlos (2002). Los reflejos en juego (Una teoría de la parodia). Valencia (Spain): Tirant lo Blanch. ISBN 84-8442-559-2.
• Gray, Jonathan (2006). Watching with The Simpsons: Television, Parody, and Intertextuality. New York: Routledge. ISBN 0-415-36202-4.
• John Gross, red. (2010). The Oxford Book of Parodies. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-954882-8.

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Parodie.