Poging tot sluipmoord op Robert Fico

Op 15 Mei 2024 is Robert Fico, eerste minister van Slowakye, geskiet en kritiek gewond in 'n sluipmoordpoging in Handlová, Slowakye. Die skietery het voor die dorp se Kultuurhuis plaasgevind na 'n regeringsvergadering, en Fico is na 'n hospitaal geneem waar hy gestabiliseer is nadat hy 'n noodoperasie ondergaan het. 'n Verdagte is op die toneel deur die polisie aangehou.

Robert Fico in April 2024.

Agtergrond

Fico was in sy vierde termyn as eerdte minister nadat hy in die Slowaakse parlementêre verkiesing in 2023 as hoof van die Smer-party verkies is. Hy het vir die amp op 'n populistiese, Euroskeptiese beleidvoorstelle gedryf, wou militêre hulp aan die Oekraïne staak en het aangedring op vriendskaplike betrekkinge met Rusland, terwyl hy NAVO en die Verenigde State gekritiseer het en 'n veldtog teen migrasie, nie-regeringsorganisasies en LGBT-regte gevoer het. Ten tyde van die skietery het Fico se regering voorstelle ingestel om 'n spesiale aanklaer teen-korrupsie uit te skakel en om groter beheer oor die openbare uitsaaier RTVS te neem.

Te midde van die toenemende polarisasie van die Slowaakse politiek, mediadekking en die samelewing, het Fico op 10 April 2024 'n videoboodskap gepubliseer om spanning te temper. In die boodskap het hy gesê: "Die Progressiewe Slowakye-kiesers vloek regeringspolitici in die strate en ek wag net om te sien wanneer hierdie frustrasie, wat deur Denník N, SME en Aktuality verdiep word, sal verander in die moord op sommige van die leidende regeringspolitici". Hy het ook die voorgenoemde media-afsetpunte daarvan beskuldig dat hulle "letterlik die progressiewe kieser aangemoedig het om ongeskik en aggressief te wees."

Skietvoorval

Die skietery het buite die Kultuurhuis, 'n kultuursentrum in Handlová, plaasgevind waar 'n regeringsvergadering pas afgehandel is. Fico het 'n skare wat op die plein vergader het, gegroet en hande met burgers geskud. 'n Man in die skare het geskree "Robo, kom hier" (Robo is 'n bekende kort weergawe van Robert), en sodra Fico hom nader, het hy hom op kort afstand geskiet. Die vermeende aanvaller is onmiddellik deur Fico se lyfwagte aangehou en die polisie het die gebied afgesper. Drie ander ministers is van die toneel af weg begelei.

Fico is na 'n motor gedra deur sekuriteitspersoneel en na die Handlová-hospitaal geneem voordat hy per helikopter na F.D. Roosevelt-hospitaal in Banská Bystrica. 'n Amptenaar van die ministerie van binnelandse sake het gesê Fico was by sy bewussyn terwyl hy vervoer is. Vyf skote is afgevuur uit 'n handwapen wat soos CZ 82-pistool lyk, met twee skote wat Fico in sy buik en een in sy skouer getref het, wat hom in 'n lewensgevaarlike toestand gelaat het. Fico het 'n noodoperasie gehad en volgens adjunk-premier Tomáš Taraba sal hy na verwagting herstel.

Verdagte

Juraj Cintula, 'n 71-jarige man van Levice, is onmiddellik deur Fico se sekuriteitspersoneel aangehou. Volgens die minister van binnelandse sake het Cintula tydens polisie-ondervraging gesê dat sy besluit om die sluipmoord uit te voer, geneem is ná die presidensiële verkiesing in April. Op 16 Mei is hy formeel aangekla van poging tot moord. Tydens die aanval het Cintula 'n pistool gebruik wat hy wettiglik besit het in verband met sy werk as 'n privaat sekuriteitswag in 'n winkelsentrum.

In 2016 het Cintula verskyn in 'n geleentheid wat gereël is deur 'n klein pro-Russiese paramilitêre groep genaamd Slovenskí Branci (Slowaakse Rekrute). Die groep het met die Russiese motorfietsklub Night Wolves saamgewerk en sy ontbinding aangekondig in Oktober 2022. Volgens Vsquare het die groep opleiding van voormalige Russiese Spetsnaz-lede ontvang. Op sy sosiale media het Cintula verskeie plasings geskryf waarin hy Slovenski Branci en sy anti-immigrasie-standpunt geprys het.

Cintula was 'n leier van die Rainbow Literary Club (Slowaaks: Literárny klub Duha) in Levice, wat hy medestigter in 2005. In 2016 het hy "Movement Against Violence" (Slowaaks: Hnutie proti nasiliu) gestig. Hy het drie poësieboeke, 'n roman en 'n boek oor Roma-mense in Slowakye getiteld Efata geskryf. In hierdie boek het Cintula die program van die verregse People's Party Our Slovakia geprys en belydenis van massamoordenaars in gevalle van waargenome regeringsmislukkings, in die besonder met betrekking tot die 2010 Bratislava-skietery. Cintula se bure het hom beskryf as 'n "sagte oue" persoon wat saam met sy vrou aftrede geniet het en ongeloof oor sy optrede uitgespreek het.

Die motief agter die aanval is nog nie ten volle bekend nie, maar word as polities gemotiveerd ondersoek. Slowakye se minister van binnelandse sake, Matúš Šutaj Eštok, het aan verskeie media gesê dat voorlopige ondersoeke aan die lig gebring het dat die gewapende man 'n politieke motivering vir die sluipmoordpoging gehad het Cintula se seun het gesê sy pa het nie vir Fico gestem nie. In 'n uitgelekte ondervragingsvideo het Cintula verklaar dat hy "nie saamstem met [...] regeringsbeleid nie" en nie saamstem met "regeringsuitskakeling van massamedia nie". Hy het veral verklaar dat hy nie saamstem met die ontbinding van Radio en Televisie van Slowakye nie. Owerhede het gesê dat hy ook teen-regeringsbetogings bygewoon het.

Reaksie

Binnelands

Adjunk-speaker van die Nasionale Raad, Ľuboš Blaha, het die skietery bevestig tydens 'n wetgewende sitting wat later opgeskort is en blameer politieke opposisie en liberale media. Die ministerie van binnelandse sake het dit as 'n "sluipmoordpoging" beskryf. Zuzana Čaputová, Slowakye se uittredende president, het die skietery "brutaal en meedoënloos" genoem en het skok oor die aanval en solidariteit met Fico uitgespreek. Die verkose president Peter Pellegrini het die skietery "'n ongekende bedreiging vir die Slowaakse demokrasie" genoem en gewaarsku dat politieke geweld "alles wat ons saam gebou het oor 31 jaar van Slowaakse soewereiniteit in gevaar stel." Soortgelyke sentimente is uitgespreek deur Michal Šimečka, leier. van die opposisieparty Progressiewe Slowakye. Andrej Danko, Adjunk Eerste Minister van Slowakye en leier van die nasionalistiese Slowaakse Nasionale Party, het die politieke opposisie en media vir die aanval blameer en gesê die land stuur af op "politieke oorlog".

Internasionaal

Streeks- en wêreldleiers en internasionale organisasies het hul steun aan Fico en die mense van Slowakye uitgespreek. Veroordeling van die aanval het gekom van president van die Europese Kommissie Ursula von der Leyen en president van die Europese Raad Charles Michel, Franse president Emmanuel Macron, Indiese premier Narendra Modi, Russiese president Wladimir Poetin, Oekraïnse president Wolodimir Zelenski, Britse premier Rishi Sunak, en Amerikaanse president Joe Biden.