Savo-dialekte

Die Savo-Dialekte (Fins: savolaismurteet) is 'n groep dialekte van die Finse taal. Te same met die Suidoos-Finse dialekte vorm dit die Oos-Finse dialekte.

Die Savo-Dialekte word in 'n groot deel van Oos-Finland gepraat. Benewens die eintlike Savostreek omvat die dialekgebied ook Noord-Karelië, Kainuu, Koillismaa, Noord- en Oos-häme en oostelike Südösterbotten. Die wye verspreiding van die Savo-Dialekte is veral te wyte aan die vestiging van onbewoonde gebiede deur boere van Savo deur kap en brand (Kaskiviljely) tegnieke vanaf die 16de eeu. Die Woudfinne in Värmland in Swede en in Noorweë het ook 'n Savo-dialek gepraat.

Die Savo-Dialekte kan in die onderstaande groepe verdeel word:

Kern-Savo-Dialekte (van noord van Iisalmi tot by Mikkeli)
Oos-Savo-Dialekte (Noord-Karelië)
Wes-Savo-Dialekte (Noord- en Oos-Häme)
Kainuu-Dialek (Kainuu, Koillismaa)

Spraakeinskappe

Die verskille tussen die Savo-Dialekte en die Finse standaardtaal is hoofsaaklik fonologies van aard. Verder is die Savo-Dialekte geensins eenvormig. Die belangrikste eienskappe van die Savo-Dialekte is:

Fonologie

Die belangrikste isoglos tussen die Wes- en Oos-Finse dialekte word aangegee deur die uitspraak van die geskrewe d. Soos in alle Oos-Finse dialekte het die klank in die Savo-Dialekte verdwyn of is dit afhangend van die omliggende klanke deur 'n glyklank v, j of h vervang (tehä in plaas van tehdä "maak").
Die geskrewe ts word in meeste Savo-Dialekte as ht uitgespreek (mehtä in plaas van metsä "woud"). Die onderskeie Savo-Dialekte wissel van mekaar in terme van die mate van konsonant gradiasie wat die klank ondergaan(mehtän, metän of mehän in plaas van metsän "van die woude"). Slegs in die suidelike Savo-Dialekte word ss in plaas van die geskrewe ts (messä) gebruik.
Eenvoudige konsonante word tussen klemdraende kort en onbklemde lang vokale gegermineer (tullee of tulloo in plaas van tulee "hy/sy/dit kom").
Verbindinge van l, h en n met 'n ander konsonant word deur invoeging van 'n vokaal opgelos (silimä, vanaha in plaas van silmä "oog", vanha "oud").
Die diftonge ai en au word na ae en ao oopgemaak (aeka, laolaa in plaas van aika "tyd", laulaa "sing").
Die geskrewe aa en ää word as 'n diftong uitgespreek (mua of moa in plaas van maa "aarde", piä of peä in plaas van pää "kop", kualikiäryle in plaas van kaalikääryle "koolrol").
Woordeinde i van weg, werk egter deur palatalisering op die voorafgaande konsonant in (vesj [vɛsʲ] in plaas van vesi "water").
Die konsonantengroepe rk en lk vertoon afwykings in konsonant gradiasie (jälki – jälen in plaas van jälki – jäljen "die spoor – die spoor").

Morfologie

Die derde persoon enkelvoud het die persoonlike agtervoegsel -pi of -p (syöpi of syöp in plaas van syö "(hy/sy/dit) is").
Afwykende persoonlike agtervoegsel in die tweede persoon meervoud (työ antoja in plaas van te annoitte "hulle gee").
Afwykende imperatiefwoordeinde (antoa, antoaten of antooten in plaas van antakaa "gee!").

Bronne en Verwysings

Martti Rapola: Johdatus Suomen murteisiin. 2. Auflage. Helsinki: Suomalaisen Kirjallisuuden Seura, 1961.