Sonskerende komeet
'n Sonskerende komeet, dikwels net 'n sonskeerder genoem, is 'n komeet wat baie na aan die Son verbytrek met perihelium – soms binne 'n paar duisend kilometer van die Son se oppervlak af. Hoewel klein sonskeerders heeltemal kan verdamp tydens hulle naby-omwenteling om die Son, kan groot sonskeerders baie periheliumverbygange oorleef. Die sterk verdamping en getykragte wat hulle ondervind, lei egter dikwels daartoe dat hulle opbreek.
Tot die 1880's is geglo alle helder komete naby die Son is die herhaalde terugkeer van dieselfde sonskeerder. Die Duitse sterrekundige Heinrich Kreutz en die Amerikaanse sterrekundige Daniel Kirkwood het egter vasgestel elke verskyning is 'n ander komeet, maar dat hulle verwant is aan 'n groep komete wat van mekaar geskei geraak het tydens 'n vorige verbygang van die Son.[1] Baie min was bekend oor die populasie sonskeerders tot in 1979, toe koronograafwaarnemings die opsporing van sonskeerders moontlik gemaak het. Teen 21 Oktober 2017 was daar sover bekend 1 495 komete wat binne 'n afstand van ~12 sonradiusse (~0,055 AE) van die Son kom.[2] Dit is byna 'n derde van alle komete.[3] Die meeste verdamp tydens hulle nabyverbyvlug, maar 'n komeet met 'n kernradius van meer as 2-3 km sal waarskynlik sy perihelium oorleef met 'n finale radius van sowat 1 km.
Sonskeerders is van die vroegste komete wat waargeneem is omdat hulle so helder is. Sommige word selfs as Groot komete beskou. Die komeet sal nie net helder lyk omdat baie lig van die komeetkern weerkaats word nie, maar ook omdat so baie gas uit die komeet verdamp en die gas meer lig weerkaats. Dié verheldering kan daartoe lei dat die komeet met die blote oog van die Aarde sigbaar is, na gelang van omstandighede.
Dié komete is 'n waardevolle manier om meer van die samestelling van komete uit te vind terwyl ons die ontgassing waarneem en dis ook 'n manier om die uitwerking van die Son se straling op ander liggame van die Sonnestelsel na te vors.
Sonskeerdersgroepe
wysigKreutz-sonskeerders
wysig- Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Kreutz-sonskeerder.
Die bekendste sonskerende komete is die Kreutz-sonskeerders, wat almal dele van dieselfde groot komeet is wat tydens sy eerste reis deur die binneste Sonnestelsel in baie kleiner stukke opgebreek het. 'n Uiters helder komeet wat in 371 v.C. deur Aristoteles en Eforos gesien is, is 'n moontlike kandidaat vir die moederkomeet.
Die Groot komete van 1843 en van 1882, komeet Ikeya-Seki in 1965 en komeet Lovejoy in 2011 was almal stukke van die oorspronklike komeet. Elk van die vier was vir rukkies helder genoeg om bedags met die blote oog langs die Son te sien. 1882 se komeet was selfs helderder as die volmaan.
In 1979 was C/1979 Q1 (Solwind) die eerste sonskeerder wat deur die Amerikaanse satelliet P78-1 gesien is, in koronagrawe wat op 30 en 31 Augustus 1979 geneem is.[4]
Buiten komeet Lovejoy het nie een van die sonskeerders wat deur die sterrewag SOHO gesien is, sy perihelium oorleef nie. Van hulle het dalk in die Son self geval, maar die meeste het waarskynlik net heeltemal verdamp.[5]
Ander sonskeerders
wysig
Sowat 83% van die sonskeerders wat SOHO waargeneem het, is lede van die Kreutz-groep.[8] Onder die ander 17% is daar sporadiese sonskeerders, maar nog drie verwante groepe komete is onder hulle geïdentifiseer: die Kracht-, Marsden- en Meyer-groep. Dit lyk of die Marsden- en Kracht-groep albei aan komeet 96P/Machholz verwant is. Dié komete word ook verbind met verskeie meteoorreëns, insluitend die dag-Arietides, die delta-Aquarides en die Quadrantides. Die komeetwentelbane dui daarop dat beide die Marsden- en die Kracht-groep 'n klein periode van sowat vyf jaar het, maar dat die Meyer-groep middelmatige of lang periodes kan hê. Die Meyer-groep is gewoonlik klein en dof en het nooit sterte nie.
Die Groot komeet van 1680 was 'n sonskeerder, maar nie lid van 'n groter groep nie. Daarenteen het komeet ISON, wat kort voor perihelium gedisintegreer het,[6] soortgelyke wentelelemente as die Groot komeet van 1680 gehad, en hy was dalk 'n tweede lid van die groep.[9]
Oorsprong van sonskeerders
wysigStudies wys die oplopende uitwerking van swaartekragsteurings kan oor baie wentelbane die periheliumafstand baie verminder van komete met groot baanhellings en met periheliumafstande van minder as 2 AE. Volgens een studie het komeet Hale-Bopp 'n kans van sowat 15% om eindelik 'n sonskeerder te word.
Verwysings
wysig- ↑ Kirkwood, Daniel (November 1880). "On the great southern comet of 1880". The Observatory. 3: 590–592. Bibcode:1880Obs.....3..590K.
- ↑ JPL Small-Body Database Search Engine
- ↑ Johnston, Robert (27 Julie 2013). "Known populations of solar system objects". Besoek op 30 Julie 2013.
- ↑ cometography.com, C/1979 Q1 – SOLWIND 1
- ↑ Sekanina, Zdeněk; Chodas, Paul W. (2007). "Fragmentation Hierarchy of Bright Sungrazing Comets and the Birth and Orbital Evolution of the Kreutz System. II. The Case for Cascading Fragmentation". The Astrophysical Journal. 663 (1): 657–676. Bibcode:2007ApJ...663..657S. doi:10.1086/517490. hdl:2014/40925.
- ↑ 6,0 6,1 Sekanina, Zdenek; Kracht, Rainer (8 May 2014). "Disintegration of Comet C/2012 S1 (ISON) Shortly Before Perihelion: Evidence From Independent Data Sets". [astro-ph.EP].
- ↑ "A Unique Hubble View of Comet ISON". Image Gallery. ESA/Hubble. Besoek op 15 Augustus 2013.
- ↑ Complete list of SOHO comets
- ↑ J. Bortle (24 September 2012). "the orbital elements' distinct and surprising similarity to those of the Great Comet of 1680". comets-ml · Comets Mailing List. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Desember 2012. Besoek op 5 Oktober 2012.
Skakels
wysig
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
