Huis van Romanof: Verskil tussen weergawes

Content deleted Content added
Bietjie aangepas; wiki-skakels
bietjie geskaaf
Lyn 23:
|7 =
}}
Die '''Huis van Romanof''' ([[Russies]]: Рома́новы, ''Romanowi'': "Romanofs") was die tweede en laaste dinastie van [[Rusland]]. Dit het van [[1613]] tot [[17611917]] regeer. Van 1761 tot [[1917]]af is Rusland regeer deur ’n lyn van die Huis van Oldenburg wat ontstaan het ná die huwelik tussen ’n Romanof-groothertogin en die hertog van Holstein-Gottorp. Hierdie lyn is amptelik ook Romanof genoem, maar genealoë verwys soms, meer akkuraat, daarna as '''Holstein-Gottorp-Romanof'''.
 
Die dinastie het tot ’n val gekom net voor die uitbreek van die [[Russiese Rewolusie]] in [[1917]]. Die [[tsaar]] is gedwing om te abdikeer. Hy en sy gesin was daarna eers in huisarres en is toein [[1918]] tereggestel.
 
== Oorsprong ==
Lyn 31:
Die Romanofs deel hul oorsprong met 24 ander Russiese adellike families. Die eerste gemeenskaplike voorvader is ene [[Andrei Kobila|Andrei Iwanowitsj Kobila]], ’n bojaar in diens van [[Semjon I van Moskou]]. Later jare is dikwels beweer dat Kobila baie beroemde voorouers gehad het, soos dat sy pa ’n beroemde prins en rebel van [[Pruise]] was wat na Rusland gevlug het. In die laat [[17de eeu]] is ’n fiktiewe stamboek gepubliseer waarvolgens hy van [[Julius Caesar]] afstam.
 
Sy oorsprong was waarskynlik minder luisterryk. Kobila is nie net Russies vir "merrie" nie, sy verwante het ook byname van perde en huisdiere gehad en dit dui daarop dat hy die afstammeling van ’n koninklike ritmeester was. Een van Kobila se seuns, Fjodor, ’n bojaar in die doema van [[Dmitri Donskoi]], se bynaam was Kosjka (kat). Sy afstammelinge het die van '''Kosjkin''' aangeneem en dit is later verander inna '''Zacharin'''. Die familie het daarna in twee takke verdeel: Zacharin-Jakowlef en '''Zacharin-Joerijef'''. Tydens die bewind van [[Iwan IV van Rusland|Iwan die Verskriklike]] het die eerste familie bekend geword as Jakowlef, terwyl die kleinkinders van Roman Zacharin-Joerijef hul van na Romanof verander het.
 
== Opgang van die Romanofs ==
[[Lêer:Kostromatsar.jpg|thumb|'' ’n Skare by die Apatijef-klooster probeer Michail Romanof se ma oorreed om hom na Moskou te laat gaan as Rusland se nuwe tsaar.]]
Die familie se opgang het begin toe Roman se dogter, [[Anastasia Romanowna|Anastasia Zacharina-Joerijewa]], in Februarie [[1547]] met die jong [[Iwan IV van Rusland|Iwan die Verskriklike]] trou. Toe haar man die titel [[tsaar]] aanneem, is sy gekroon as die land se heel eerste [[tsarina]]. Die huwelik was baie gelukkig, maar toe sy in 1560 in geheimsinnige omstandighede sterf, het Iwan se hele persoonlikheid verander. Hy het vermoed die bojare het sy vrou vergiftig en het ’n terreurveldtog, die [[Opritsjnina]] (Russies: Опричнина), teen hulle begin. Iwan het sy oudste seun by Anastasia, [[Iwan Iwanowitsj van Rusland|Iwan jr.]], vermoor tydens ’n rusie; die jonger en gestremde [[Fjodor I van Rusland|Fjodor]] het dus sy pa opgevolg.
 
Regdeur Fjodor se bewind het sy swaer [[Boris Godoenof]] en sy Romanof-neefs om mag gewedywer. Toe Fjodor sonder kinders sterf, het die 700 jaar oue Moskouse lyn van die [[Rjoerik-dinastie]] tot ’n einde gekom. Ná ’n lang stryd het Godoenof en sy ondersteuners die oorhand oor die Romanofs gekry en Godoenof is tot tsaar verkies. Sy wraak op die Romanofs was skrikwekkend: die hele familie en hul verwante is na afgeleë dele van die Russiese Noorde en [[Oeral]]-streek gestuur, waar die meeste van honger of in kettings dood is. Die leierhoof van die familie, Fjodor Nikititsj Romanof, is verban na die Antonijef Sijsky-klooster en gedwing om ’n monnik te word. Hy het die naam [[Patriarg Filaret (Fjodor Romanof)|Filaret]] aangeneem.
 
Die Romanofs se geluk het weer drasties verander met die val van die Godoenof-dinastie in 1606. As ’n voormalige leier van die anti-Godoenof-party en neef van die laaste wettige tsaar, is Filaret hooggeag deur verskeie swendelaars wat tydens die [[Tyd van Beroeringe]] probeer voorgee het hulle is Dmitri, die jongste seun van Iwan die Verskriklike wat op ’n jong ouderdom vermoor is. [[Vals Dmitri I van Rusland|Vals Dmitri I]] het Filaret ’n [[aartsbiskop]] gemaak en onder [[Vals Dmitri II van Rusland|Vals Dmitri II]] het hy [[Patriargaat van Moskou|patriarg van Moskou]] geword. Ná die verdrywing van Vals Dmitri II en die [[Pole]] uit Moskou in 1612 het die [[Zjemski sobor|Landsraad]] die troon vir verskeie prinse aangebied, maar almal het dit van die hand gewys.
 
Patriarg Filaret se 16-jarige seun, [[Michail van Rusland|Michail Romanof]], het toein dié tyd saam met sy ma, Ksenija Iwanowna Sjestowa, in die Ipatijef-klooster in Kostroma gebly. Toe hy die troon aangebied word, het hy en sy ma dit eers van die hand gewys, maar tog later aanvaar. Die vroeë Romanofs was gelief onder die bevolking as die skoonfamilie van Iwan die Verskriklike en onskuldige slagoffers van Godoenof se wraak.
 
== Krisis in die dinastie ==
Michail is opgevolg deur sy enigste seun, [[Aleksei van Rusland|Aleksei]], wat die land stilweg deur verskeie probleme gelei het. Met sy dood was daar wedywering tussen die kinders by sy eerste vrou ([[Fjodor III van Rusland|Fjodor III]], [[Sofia Aleksejewna van Rusland|Sofia Aleksejewna]] en [[Iwan V van Rusland|Iwan V]]) en sy seun by sy tweede vrou ([[Pieter I van Rusland|Pieter die Grote]]). Fjodor het eers tsaar geword en ná sy dood was Pieter en Iwan medetsaars, aanvanklik met Sofia as regent. Ná Iwan se dood het Pieter alleenheerser geword en die titel van Russiese heersers na keiser verander.
 
Ná die dood van Pieter, wat sy enigste oorlewende seun, [[Aleksei Petrowitsj van Rusland|Aleksei]], laat doodmartel het ná ’n vermoedelike sameswering, was daar ’n nuwe krisis, want Pieter het nie ’n opvolger aangewys soos die gebruik in dié tyd was nie. Hy is opgevolg deur sy vrou, [[Katharina I van Rusland|Katharina I]]. Daarna het die manlike Romanof-lyn in 1730 uitgesterf met die dood van [[Pieter II van Rusland|Pieter II]] (die vermoorde Aleksei se seun en dus Pieter I se kleinseun) op die dag waarop hy sou trou. DieHy laasteis vroulikeopgevolg Romanofsdeur wasIwan syV tannies,se keiserindogter, [[Anna van Rusland|Anna Ioannowna]] (1693-1740), en daarna Pieter die Grote se dogter, [[Elisabeth van Rusland|Elisabeth Petrowna]] (1709-1762), wat daarna regeer het.
 
Elisabeth het haar suster, ook Anna, se kind ([[Pieter III van Rusland|hertog Karl Peter Ulrich van Holstein-Gottorp]]) aangewys as haar opvolger aangewys. Die troonbestyging van Karl Peter Ulrich in [[1762]] as keiser [[Pieter III van Rusland|Pieter III]] was die begin van die nuwe dinastie van Holstein-Gottorp-Romanof.
 
== Die Holstein-Gottorp-Romanof-dinastie ==
 
[[Lêer:TsarNicholasIIWedding.jpg|thumb|links|Nikolaas II trou met Aleksandra Fjodorowna.]]
Die Holstein-Gottorps van Rusland het die van Romanof behou en klem gelê op hul afstamming van Pieter die Grote deur sy dogter, Anna. [[Paul van Rusland|Paul]] was veral trots om ’n agterkleinseun van die groot Russiese monarg te wees, hoewel sy Duits-gebore ma, [[Katharina II van Rusland|Katharina II]] (voorheen prinses Sophie van die prinsdom Anhalt-Zerbst), in haar memoires geïnsinueer het dat haar minnaar Sergei Saltikof Paul se regte pa was. Dit word egter deur moderne historici as onwaarskynlik beskou.
 
Pynlik bewusBewus van die groot onenigheid wat kan ontstaan oor die opvolging van ’n tsaar ná groot onenigheid met sy ma tydens haar bewind, het Paul die beleid begin dat oudste seuns hul pa's sou opvolg en dat die monarg, sy vrou en enige aanspraakmakers op die troon tot die [[Russies-Ortodokse Kerk]] moes behoort. Later het sy seun, [[Aleksander I van Rusland|Aleksander I]], die vereiste bygevoeg dat tsaars se vroue van koninklike afkoms moes wees, anders sou hul kinders geen reg op die troon gehad het nie.
Die Holstein-Gottorps van Rusland het die van Romanof behou en klem gelê op hul afstamming van Pieter die Grote deur sy dogter, Anna. [[Paul van Rusland|Paul]] was veral trots om ’n agterkleinseun van die groot Russiese monarg te wees, hoewel sy Duits-gebore ma, [[Katharina II van Rusland|Katharina II]] (voorheen prinses Sophie van die prinsdom Anhalt-Zerbst), in haar memoires geïnsinueer het dat haar minnaar Sergei Saltikof Paul se regte pa was. Dit word egter deur moderne historici as onwaarskynlik beskou.
 
Paul is in sy paleis in [[Sint Petersburg]] vemoor. Aleksander I het hom opgevolg en is later dood sonder ’n seun. [[Nikolaas I van Rusland|Nikolaas I]], sy broer, het hom opgevolg. Sy era, nes dié van Paul, is gekenmerk deur groot aandag aan die leër. Tog het Rusland die [[Krim-oorlog]] verloor. Nikolaas I het vier seuns gehad, en hy het gedink enigeen van hulle kon eendag te staan kom voor die uitdaging om Rusland te regeer. Om hulle te probeer voorberei op die toekoms, het hy gesorg dat hulle ’n uitstekende opvoeding kry met die klem op die militêre.
Pynlik bewus van die groot onenigheid wat kan ontstaan oor die opvolging van ’n tsaar, het Paul die beleid begin dat oudste seuns hul pa's sou opvolg en dat die monarg, sy vrou en enige aanspraakmakers op die troon tot die [[Russies-Ortodokse Kerk]] moes behoort. Later het sy seun, [[Aleksander I van Rusland|Aleksander I]], die vereiste bygevoeg dat tsaars se vroue van koninklike afkoms moes wees, anders sou hul kinders geen reg op die troon gehad het nie.
 
[[Aleksander II van Rusland|Aleksander II]] was die volgende Russiese tsaar. Hy was goed opgevoed, intelligent en het gevoel sy taak is om vrede in [[Europa]] en [[Rusland]] te bewaar. Hy het onder meer die [[lyfeiene]]s in 1861 bevry en het groot steun onder die bevolking gehad. Op [[13 Maart]] [[1881]] is Aleksander vermoor op pad huis toe ná ’n militêre parade. Slawiese patriotisme, ’n oplewing in kultuur en Panslawiese idees het in dié tyd al hoe belangriker geword en dit het die dinastieRomanofs, wat grootliks deur Wes-[[Europa]] beïnvloed is, genoop om "meer Russies" te word.
Paul is in sy paleis in [[Sint Petersburg]] vemoor. Aleksander I het hom opgevolg en is later dood sonder ’n seun. [[Nikolaas I van Rusland|Nikolaas I]], sy broer, het hom opgevolg. Sy era, nes dié van Paul, is gekenmerk deur groot aandag aan die leër. Tog het Rusland die [[Krim-oorlog]] verloor. Nikolaas I het vier seuns gehad, en hy het gedink enigeen van hulle kon eendag te staan kom voor die uitdaging om Rusland te regeer. Om hulle te probeer voorberei op die toekoms, het hy gesorg dat hulle ’n uitstekende opvoeding kry met die klem op die militêre.
 
Aleksander II is opgevolg deur sy seun [[Aleksander III van Rusland|Aleksander III]]. Hy was ’n groot en imposante man, dog effens vervelig, en het ’n groot stamina en swak maniere gehad. Weens die sluipmoord op sy liberale pa het hy meer outokraties regeer en baie van die liberale Aleksander II se hervormings opgehef. Hy het getrou met [[prinses Dagmar van Denemarke]], wat keiserin Maria Fjodorowna geword het, en hulle het ses kinders gehad.
[[Aleksander II van Rusland|Aleksander II]] was die volgende Russiese tsaar. Hy was goed opgevoed, intelligent en het gevoel sy taak is om vrede in [[Europa]] en [[Rusland]] te bewaar. Hy het onder meer die [[lyfeiene]]s in 1861 bevry en het groot steun onder die bevolking gehad. Op [[13 Maart]] [[1881]] is Aleksander vermoor op pad huis toe ná ’n militêre parade. Slawiese patriotisme, ’n oplewing in kultuur en Panslawiese idees het in dié tyd al hoe belangriker geword en dit het die dinastie genoop om "meer Russies" te word.
 
Die oudste, [[Nikolaas II van Rusland|Nikolaas]], het tsaar geword toe sy pa op 49-jarige ouderdom skielik aan ’n niersiekte dood is. Hy was intelligent en goedhartig, maar iswas nie deeglik voorberei vir sy rol as heerser nie en hy het bloot sy pa se streng beleidrigtings voortgesit. Sy tsarina, die emosioneel broos Duitse prinses [[Prinsesprinses Alix van Hesse-Darmstadt|]] (na haar troue bekend as Aleksandra Fjodorowna]]), het ook bygedra tot sy ondergang. Terwyl die tsaar tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] meestal aan die front was as bevelvoerder van die leër, het die hardkoppige, tradisionalistiese tsarina die septer geswaai aan die hof en in die regering.
Aleksander II is opgevolg deur sy seun [[Aleksander III van Rusland|Aleksander III]]. Hy was ’n groot en imposante man, dog effens vervelig, en het ’n groot stamina en swak maniere gehad. Weens die sluipmoord op sy pa het hy meer outokraties regeer en baie van die liberale Aleksander II se hervormings opgehef. Hy het getrou met [[prinses Dagmar van Denemarke]], wat keiserin Maria Fjodorowna geword het, en hulle het ses kinders gehad.
 
Die oudste, [[Nikolaas II van Rusland|Nikolaas]], het tsaar geword toe sy pa op 49-jarige ouderdom skielik aan ’n niersiekte dood is. Hy was intelligent en goedhartig, maar is nie deeglik voorberei vir sy rol as heerser nie en hy het bloot sy pa se streng beleidrigtings voortgesit. Sy tsarina, die emosioneel broos Duitse prinses [[Prinses Alix van Hesse-Darmstadt|Aleksandra Fjodorowna]], het ook bygedra tot sy ondergang. Terwyl die tsaar tydens die [[Eerste Wêreldoorlog]] meestal aan die front was as bevelvoerder van die leër, het die hardkoppige, tradisionalistiese tsarina die septer geswaai aan die hof en in die regering.
 
== Val van die Romanofs ==
[[Lêer:ChurchOn Blood.jpg|thumb|[[Jekaterinburg]] se "Kerk op Bloed" is aan die begin van die 21ste eeu gebou op die plek waar die laaste tsaar en sy gesin vermoor is.]]
Omdat die meeste tsaars sedert Paul [[Duitsland|Duitse]] vrouensvroue gehad het, het die Romanofs se gewildheid afgeneem gedurende die oorlog. Nikolaas se vrou, Alexandra, was veral gehaat weens haar Duitse agtergrond.
 
Omdat die meeste tsaars sedert Paul [[Duitsland|Duitse]] vrouens gehad het, het die Romanofs se gewildheid afgeneem gedurende die oorlog. Nikolaas se vrou, Alexandra, was veral gehaat weens haar Duitse agtergrond.
 
Aleksandra het die [[hemofilie]]-geen van haar ouma, die Britse [[koningin Victoria]], geërf, wat meegebring het dat haar seun en die troonopvolger, [[Aleksei Romanof|tsarewitsj Aleksei]] [[hemofilie]] gehad het. Nikolaas en Aleksandra het ook vier dogters gehad: die groothertoginne Olga, Tatjana, Maria en [[Anastasia Romanowa|Anastasia]].
 
Begin [[1917]] het die [[Februarie-rewolusie]] uitgebreek en dit het gelei tot die abdikasie van Nikolaas II ten gunste van sy broer, [[Groothertog Michail Aleksandrowitsj van Rusland|groothertog Michail Aleksandrowitsj]]. Laasgenoemde het egter die troon van die hand gewys en dit het gelei tot die einde van die Romanofs se bewind in Rusland.
 
Nikolaas en sy gesin is in huisarres geplaas. Op [[17 Julie]] [[1918]] het die [[Bolsjewis]]te, onder leiding van Jakof Joerofsky, Nikolaas, sy gesin en vier lede van hul huishouding in [[Jekaterinburg]], Rusland, doodgeskiet – in die kelder van ’n huis wat latervan as’n handelaar met die van Ipatijef afgeneem is om die tsaar en sy gesin aan te hou en wat later as [[Ipatijef-huis]] bekend sou word. Ironies genoeg het die Romanof-dinastie geëindig in ’n huis met dieselfde naam as die [[Ipatijef-klooster]] in Kostroma waar Michail Romanof die troon in 1613 aangebied is en waar die dinastie dus begin het. ’n Pragtige "Kerk op Bloed" is onlangsaan die begin van die 21ste eeu gebou op die plek waar die Ipatijef-huis gestaan het.
 
In die tagtigerjare is vyf van die gesin se lykebeendere gevind. Die ligging is eers geheim gehou aangesien die [[KommunisKommunisme|Kommuniste]]te nog aan die bewind was, maar in 1991, ná die val van die [[Sowjetunie]], is die lykebeendere opgegrawe. Om uit te vind wie se lykeoorskot ontbreek, is twee ondersoeke gedoen. In die eerste is bevind dat [[Aleksei Romanof|Aleksei]] en Maria se lykebeendere nie daar is nie, maar in die tweede ondersoek is bevind dit is Aleksei en [[Anastasia Romanowa|Anastasia]] s’n. Hul beendere is ook later gevind.
 
Die vyfgesin liggamese wat gevind is,oorskot is in [[1998]] begrawe in die [[Katedraal van Petrus en Paulus]] in Sint Petersburg – 80 jaar ná die teregstelling. Ná ’n jare lange polemiek is Nikolaas en sy gesin in [[2000]] deur die [[Russies-Ortodokse Kerk]] verklaar tot passiedraers (’n heiligeheiliges in ortodoksiedie [[Oosters-Ortodokse]] geloof wat nie "vanweë" syhul geloof vermoor is soos wat met ’n martelaar die geval is nie, maar wat "in" geloof gesterf het aan die hand van moordenaars).
 
== Huidige Romanofs ==
Die Romanof-familie bestaan vandag nog. Daar is onenigheid oor die volgorde van aanspraakmakers opwie die troon en veral oor die posisie vanregmatige hoof van die Romanof-familieis, veral tussen [[Nikolaas Romanowitsj van Rusland|prins Nikolaas Romanof]] en [[Maria Wladimirowna van Rusland|groothertogin Maria Wladimirowna]]. Ondanks die val van die Sowjetunie lyk dit egter onwaarskynlik dat die Romanofs in die nabye toekoms weer sal regeer. Die Russiese volk is nie geesdriftig oor die herinstelling van die monargie nie, nie eens op ’n [[Konstitusionele monargie|konstitusionele]] grondslag nie.
 
== Verdere leesstof==