Argeologie: Verskil tussen weergawes

'''Argeologie''' of '''Oudheidkundeoudheidkunde''' is die studie van menslijkemenslike [[kultuur|kulture]] deur die herwinning, dokumentering en analise van materiële oorblyfsels, insluitende [[argitektuur]], kunsprodukte, oorblyfsels van lewende organismes insluitend menslike oorblyfselseoorblyfsels en die studie van die [[landskap]] waarin die mense gewoon het. Die doel van argeologie is om lig te werp op die langtermyn voorgeskiedenis, [[geskiedenis]], [[gedragspatrone]] en [[kulturele ewolusie]] van die mens. Dit is die enigste vakgebied wat die metodiek beskryf vir die versameling en interpretasie van inligting oor die voorgeskiedenis van die mens en kan ook 'n belangrike bydrae lewer tot ons verstaan van opgetekende gemeenskappe. Ander vertakkinge van [[antropologie]] vul die bevindings van argeologie aan, veral [[kulturele antropologie]] (wat die gedragspatrone, simboliek en materiële aspekte van 'n kultuur bestudeer) en [[fisiese antropologie]] (wat die studie van die menslike ewolusie en beenkunde behels). Ander vakrigtings vul argeologie ook aan, soos onder andere [[paleontologie]] (die studie van oerlewe) wat die studie van oerdiere (oerdierkunde) en oerplante (oerplantkunde) insluit, verder ook [[aardrykskunde]], [[geologie]], [[geskiedenis]] en [[kunsgeskiedenis]].

Die grootste deel van die mens se geskiedenis is nie vervat in geskrifte nie. Die [[skryfkuns]] het tot ongeveer 5000 jaar gelede nêrens bestaan nie en het slegs na 'n betreklik klein aantal tegnologies gevorderde [[beskawing]] versprei. Hierdie beskawings is dan, nie toevallig, die mees bekendes; hulle was toeganklik tot studie deur geskiedkundiges vir baie eeue, terwyl argeologie slegs onlangs ontstaan het. Selfs in beskawings wat geletterd was op sekere vlakke, is baie belangrike gebruike van dié mense nooit amptelik opgeteken nie. Enige kennis van die vroeë vormingsjare van die menslike beskawing – die ontwikkeling van [[landbou]], kultusgebruike van volksgelowe, die ontstaan van die eerstneeerste [[stad|stede]] – moet vanaf argeologie kom.

Selfs waar geskrewe rekords bestaan, is hulle meestal onvolledig of tot 'n mate bevooroordeeld. In baie gemeenskappe was geletterdheid beperk tot die [[elite]] klasse, soos die [[geestelikes]] of die [[burokrate]] van die hof of tempel. Die geletterdheid van selfs 'n [[aristokrasie]] is dikwels beperk tot aktes en kontrakte. Die belangstelling en wêreldbeskouing van die elite is dikwels baie anders as die lewens en belangstellings van die gewone mense. Enige geskrifte wat geskep is deur mense wat die algemene bevolking nader verteenwoordig het, sou waarskynlik ook nie hul weg na die [[biblioteek|biblioteke]] gevind het waar hulle beskerm was nie. Geskrewe rekords neig dus om die vooroordele van die geletterde klasse te weerspieël en kan nie vertrou word as die enigste brondbron van kennis nie. Die materiële rekord is 'n beter benadering van 'n gemeenskap al is dit onderhewig aan sy eie onakkuraathede, soos onewe monsterneming en onewe bewaring.

Moderne uitgrawingstegnieke vereis dat die presiese ligging van voorwerpe en kenmerke opgeteken word. Dit behels altyd die bepaling van hul horisotnalehorisontale liggings maar soms ook die vertikale posisies. Soortgelyk moet hulle assosiasie of verwantskap tot ander voorwerpe in die nabyheid vir latere analise opgeteken word. Dit laat argeoloë toe om afleidings te maak aangaande watter voorwerpe en kenmerke met mekaar verband hou en in watter verskillende stadiums van die aktiwiteite dit gebruik kon wees. As 'n terrein bewoon was deur opeenvolgende onderskeibare kulture dan sal die meer onlangse kulture se voorwerpe bo die van die meer antieke kulture lê.

Die mees basiese aktiwiteit behels die skoonmaak van voorwerpe, katologieerkatalogiseer daarvan en vergelyking met ander gepubliseerde versamelings met die oog daarop om dit tipologies te klassifiseer en terreine met soortgelyke samestellings van voorwerpe te identifiseer. 'n Meer omvattende reeks analitiese tegnieke is egter beskikbaar in die vorm van [[argeologiese wetenskap]], wat beteken dat voorwerpe gedateer en hul samestellings bepaal kan word. Die bene, plante en stuifmeel wat op 'n terrein gevind word kan geanaliseer word (deur gebruik te maak van die tegnieke van ([[dierkundige argeologie]], [[paleontologie]] en [[palinologie]] (stuifmeelkunde)), terwyl die geskrifte gewoonlik ook [[ontsyfer]] kan word.

Die plundery van argeologiese terreine deur mense op soek na skatte is 'n oer-oue probleem. Baie van die grafkelders van die Egiptiese [[farao]]s is al in die antieke tye geplunder. Die aanvang van argeologie het belangstellenigbelangstelling deur wetenskaplikes en die algemene publiek in die antieke terreine baie laat groei, maar ook onwelkome aandag gelok. 'n Lewendige kommersiële vraag na oudhede bevorder plundery en die onwettige handel in oudhede, waar voorwerpe uit 'n land gesmokkel word vir private versamelaars. Plunderaars beskadig nie net die integriteit van 'n geskiedkundige terrein nie maar beroof ook die plaaslike bevolking van hul erfenis en hulle ontneem ook argeoloë van die geleentheid om waardevolle inligting te bekom oor die uitgrawing.

* [[Lys van beroemde argeologiese ontdekkings]]

* [[Lys van beroemde argeologiese terreine]]

* [[Lys van argeologiese terreine]]

* [[Lys van argeoloë]]

* [[Verlore geskiedenis]]