Saturnus: Verskil tussen weergawes

Die spoed van wind kan op Saturnus tot 1800km1800 km/h bereik, wat besonders vinniger is as die spoed van wind op Jupiter. Saturnus het ook 'n planetêre magnetiese veld, die sterkte van dié veld lê tussenin die sterkte van die aarde se magnetiese veld en die kragtiger veld om Jupiter.

Saturnus is 'n afgeplatte [[sferoïde]], dit wil sê hy is sigbaar afgeplat by die pole en bult uit by die ewenaar. Die planeet se ewenaardeursnit en pooldeursnit verskil amper 10% (120 536  km in teenstelling met 108 728  km). Dit is as gevolg van sy uiters vinnige omwentelingspoed en die vloeistof-toestand van die planeet. Die ander planete is ook afgeplat, maar nie so erg soos Saturnus nie.

Saturnus se [[atmosfeer]] het 'n kenmerkende ringpatroon wat sterk aan [[Jupiter]] s'n herinner, maar Saturnus se ringe is vaer en baie wyer naby aan die ewenaar. Saturnus se winde is van die vinnigste in die [[sonnestelsel]]. Voyager se data wys op Oostelike winde met 'n maksimum spoed van 500 &nbsp;m/s.<ref>[http://www.solarviews.com/eng/vgrsat.htm ''Voyager Saturn Science Summary''] by die ''Solarviews'' webwerf. Laaste besoek 7 Maart, 2007.</ref> Saturnus se meer delikate wolkpatrone was nie waargeneem tot en met Voyager se besoek nie. Sedertdien het tegnologie egter so gevorder dat daar tans normale waarnemings vanaf die aarde gemaak kan word.

'n Skynbaar permanente [[Seshoek|heksagoniese]] golfpatroon is om die Noordelike poolse maalstroom in die atmosfeer by ongeveer 78°N is vir die eerste keer in die [[Voyager]]-beelde waargeneem en deur Cassini bevestig.<ref>[http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1988Icar...76..335G&amp;db_key=AST&amp;data_type=HTML&amp;format= ''A hexagonal feature around Saturn's North Pole''] deur Godfrey, D. A.. Laaste besoek 9 Maart, 2007.</ref><ref>[http://adsabs.harvard.edu/cgi-bin/nph-bib_query?bibcode=1993Sci...260..329S&amp;db_key=AST&amp;data_type=HTML&amp;format= ''Hubble Space Telescope Observations of the Atmospheric Dynamics in Saturn's South Pole from 1997 to 2002''] deur A. Sánchez-Lavega, S. Pérez-Hoyos en R. G. French. Laaste besoek 9 Maart 2007. </ref> Beelde van die [[Hubble-ruimteteleskoop]] dui op die teenwoordigheid van 'n straalstroom aan, maar geen sterk Suidelike poolse maalstroom of enige heksagoniese golfpatroon nie.<ref>[http://www.aas.org/publications/baas/v34n3/dps2002/10.htm ''Hubble Space Telescope Observations of the Atmospheric Dynamics in Saturn's South Pole from 1997 to 2002''] deur A. Sánchez-Lavega, S. Pérez-Hoyos en R. G. French.</ref> [[NASA]] het egter in November van 2006 gerapporteer dat die Cassini-ruimtetuig 'n '[[orkaan]]agtige' storm by die Suidpool waargeneem het en wat 'n duidelik gedefinieërde [[Oog (meteorologie)|oog]] in die wolke gehad het. Die waarneming is van belang omdat sulke oë in stormwolke nog op geen ander planeet behalwe die [[aarde]] opgemerk is nie. (Die [[Galileo (sonde)|Galileo-ruimtetuig]] het geen oog in [[Jupiter]] se [[Groot Rooi Vlek]] kon waarneem nie.)<ref>[http://saturn.jpl.nasa.gov/news/press-release-details.cfm?newsID=703 ''NASA Sees into the Eye of a Monster Storm on Saturn'']. NASA. Gepubliseer op 9 November, 2006. Laaste besoek op 10 November, 2006.</ref>

Hierdie ringe is die eerste keer waargeneem deur [[Galileo Galilei]] in [[1610]] met sy [[teleskoop]], maar hy kon hulle nie as sulks identifiseer nie. Hy het aan die Hertog van Toskane geskryf "Die planeet Saturnus is nie alleen nie, maar bestaan uit drie, wat amper aan mekaar raak, maar nooit beweeg of uit verhouding gaan nie. Hulle is in 'n lyn parallel met die [[diereriem]] geleë en die middel een (Saturnus self) is omtrent drie keer die grootte van die sy planete [die ringe]." Hy het ook daarna verwys as Saturnus se "ore". In 1612, as gevolg van die omwenteling van die planeet en sy ringe was die vlak ringe direk na die [[Aarde]] geörienteer en het dit gelyk asof hulle verdwyn het. In 1613 het hulle weer verskyn, tot die konsternasie van Galileo.<ref name="www2.jpl.nasa.gov">[http://www2.jpl.nasa.gov/saturn/back.html ''Historical Background of Saturn's Rings''] NASA. Laaste besoek 9 Maart, 2007.</ref>

In 1655 word [[Christiaan Huygens]] die eerste persoon om voor te stel dat Saturnus deur 'n ring omring word. Deur middel van 'n teleskoop wat meer gevorderd was as die tot Galileo se beskikking, het Huygens Saturnus kon bestudeer en het waargeneem dat "Dit [Saturnus] is omring deur 'n dun, plat ring, wat niks aanraak nie en 'n neiging na die elliptiese het."<ref>[http:// name="www2.jpl.nasa.gov"/saturn/back.html ''Historical Background of Saturn's Rings''] NASA. Laaste besoek 9 Maart, 2007.</ref>

Saturnus se ringe kan met behulp van 'n klein moderne teleskoop of selfs net 'n goeie verkyker waargeneem word. Hulle strek van 6&nbsp;630 &nbsp;km tot 120&nbsp;700 &nbsp;km bo Saturnus se ewenaar met 'n algemene gemiddelde dikte van een kilometer en is saamgestel uit [[silika]]rots, [[ysteroksied]] en ysdeeltjies wat wissel in grootte van so groot soos 'n stofdeeltjie tot die grootte van 'n motorkar. Daar is twee hoofteorieë aangaande die ontstaan van Saturnus se ringe. Een teorie, wat oorspronlike deur [[Édouard Roche]] in die 19de eeu voorgestel is, beweer dat die ringe oorblyfsels is van een van Saturnus se mane wie se wentelbaan so verswak het dat dit deur trekkragte uiteen geskeur is (sien [[Roche limiet]]). 'n Variasie van hierdie teorie stel voor dat die maan deur 'n groot [[komeet]] of [[asteroïde]] getref is en toe uiteen gespat het. Die tweede teorie beweer dat die ringe nooit deel van 'n maan was nie, maar eerder die oorblyfsels van die oorspronklike [[nebula]]se materiaal waaruit Saturnus ontstaan het. Die teorie is tans nie meer gewild nie - daar word geglo dat Saturnus se ringe oor 'n tydperk van miljoene jare onstabiel is en bly verander en dus onlangs ontstaan het.

Saturnus het 'n groot aantal [[natuurlike satelliet|mane]]. Dit is nie bekend presies hoeveel mane Saturnus het nie, aangesien die wentelende stukke ys in Saturnus se ringe tegniesgesproke almal mane is en dit is moeilik om te onderskei tussen 'n groot ysdeeltjie en 'n klein maan. Teen 2007 was daar reeds 'n totaal van 60 mane geïdentifiseer, saam met drie onbevestigde mane wat miskien net groot klonte in die ringe is. Baie van die mane is uiters klein: uit die 60 is daar 30 wat 'n deursnit van minder as 10 &nbsp;km het en nog 13 ander het 'n deursnit van minder as 50 &nbsp;km.<ref>[http://www.ifa.hawaii.edu/~sheppard/satellites/satsatdata.html '' Saturn's Known Satellites''] by die Instituut vir Sterrekunde aan die Universiteit van Hawaii se webblad. Laaste besoek 11 Maart, 2007.</ref> Slegs sewe van die mane was groot genoeg om in sferoïdes in te sak as gevolg van hulle eie swaartekrag. Hulle word in die tabel hieronder met die Aarde se maan vergelyk. Die noemenswaardigste maan is [[Titan]], aangesien hy die enigste maan in die sonnestelsel is met 'n digte atmosfeer.

Saturnus se mane word tradisioneel na egte [[Titaan (mitologie)|Titane]] van die [[Griekse mitologie]] vernoem. Die gewoonte het onstaanontstaan nadat [[John Herschel]] - die seun van [[William Herschel]] en ook die ontdekker van [[Mimas (natuurlike satelliet)|Mimas]] en [[Enceladus]] - dit voorgestel het in sy [[1847]] uitgawe van ''Results of Astronomical Observations made at the Cape of Good Hope'', aangesien die Titane die broers en susters van [[Cronos]] was, die Griekse ekwivalent van die Romeinse god, Saturnus, na wie die planeet vernoem is.

Saturnus was vir die eerste keer besoek deur [[Pioneer 11]] in September 1979. Dit het binne 20&nbsp;000 &nbsp;km van die planeet se boonste wolke verbygevlieg en het lae-resolusie beelde van die planeet en sommige van sy mane geneem. Hierdie beelde was egter nie goed genoeg om enige oppervlakeienskappe te kon waarneem nie. Die ruimtetuig het ook die ringe bestudeer; tussen die ontdekkings was die dun F-ring en die feit dat die donker gapings tussen die ringe helder vertoon wanneer dit in die rigting van die son gesien word, met ander woorde, hulle het nie 'n gebrek aan materie nie. Pioneer 11 het ook Titan se temperatuur gemeet.<ref>[http://spaceprojects.arc.nasa.gov/Space_Projects/pioneer/PN10&11.html ''http://nssdc.gsfc.nasa.gov/database/MasterCatalog?sc=1973-019A''] by die NASA webwerf. Laaste besoek 12 Maart, 2007.</ref>